มหาวิทยาลัยนาลันทาสถานศึกษาที่กล่าวกันว่ายิ่งใหญ่และดีที่สุดที่มวลมนุษย์เคยใฝ่ฝันถึง
24. มหาวิทยาลัยนาลันทาถูกค้นพบเมื่อพศ. 2404 โดยเซอร์อะเล็กซานเดอร์ คันนิงแฮม นักโบราณคดีชาวอังกฤษ ซึ่งขณะนั้นไม่มีใครรู้มาก่อนเลยว่ามีอดีตมหาวิทยาลัยพุทธศาสนาที่ยิ่งใหญ่ที่สุดของโลกฝังตัวอยู่ในนาลันทามานานถึง 700 ปี
25. พระถังซัมจั๋งเมื่อครั้งที่พระถังซัมจั๋งเดินทางมาอินเดีย ท่านก็ได้มาศึกษาพุทธศาสนาอยู่ที่นาลันทานานถึง 5 ปี ท่านได้เล่าถึงมหาวิทยาลัยนาลันทาที่เห็นในตอนนั้นว่า
"...บริเวณทั้งหมดมีกำแพงล้อมรอบเป็นอารามแห่งเดียวกัน มีหนึ่งประตูภายในแบ่งออกเป็นหอสำนักแปดแห่งโบสถ์วิหารงดงาม มียอดสูงเทียมเมฆ ที่พำนักของพระสงฆ์ล้วนเป็นหอสูงสี่ชั้น...
พระภิกษุในอาราม รวมทั้งที่มาจากที่อื่นมีจำนวนนับหมื่น ล้วนศึกษาในลัทธิมหายาน แต่ก็ยังศึกษาในลัทธินิกายอื่นๆ อีก 18 นิกายควบคู่กันไป..."
26. 200 ปีต่อมานาลันทาก็ยังคงเติบโตอย่างต่อเนื่อง จนเข้าสู่พุทธศตวรรษที่ 14 กษัตริย์ราชวงศ์ปาละทรงอุปถัมภ์ศาสนาพุทธอย่างมากมาย ขณะนั้นเป็นช่วงที่ศาสนาพุทธเข้าสู่ยุคตันตระยานแล้ว
ซากอาคารที่ขุดพบนี้มีลักษณะเป็นที่พำนักสงฆ์ มีห้องพักสำหรับพระนักศึกษาและอาจารย์ซึ่งอยู่กันห้องละ 2 รูป ท่านผู้ศึกษาประวัติศาสตร์บอกว่า "บางแห่งก็เป็นห้องพักเดี่ยว ซึ่งอาจเป็นของพระอาจารย์ และห้องแสดงปุจฉา-วิสัชนาด้านหน้า ภายในห้องโถงยกระดับพื้นเป็นเวทีให้พระอาจารย์บรรยายธรรม"
แก้ไขเมื่อ 30 พ.ย. 54 11:37:49