ถาม : เราสามารถพูดหรือบรรยายธรรมะ โดยใช้ภาษาไทยง่ายๆได้หรือไม่?
ตอบ : ได้ แต่ไม่ได้ในทุกกรณี
สภาวะธรรมบางอย่าง ก็ไม่สามารถอธิบายด้วยคำภาษาไทยได้อย่างถูกตรง ก็มีอยู่
ซึ่งภาษาบาลีเท่านั้นที่จะอธิบายสภาวะธรรมได้ไม่คลาดเคลื่อน และเป็นภาษาที่ไม่ดิ้น
-----------------------------------------------------------------------------
จะขอยกตัวอย่าง จากคำภาษาอังกฤษมาเป็นตัวอย่างให้เห็นง่ายๆ
เช่น
พูดว่า
[ วันนี้ผมไปซื้อ ซอฟต์แวร์ อันหนึ่งมา ราคา หนึ่งพันบาท ]
ถ้าจะใช้ภาษาไทย ก็จะพูดยาวมาก เพื่อสื่อให้เข้าใจถึงความหมาย และจะกลายเป็น
[ วันนี้ ผมไปซื้อ
"ส่วนชุดคำสั่ง อันเป็นส่วนของระบบคอมพิวเตอร์ที่ใช้ในการจัดเก็บ
และประมวลผลข้อมูล ซึ่งนอกจากจะสามารถใช้งานบนคอมพิวเตอร์ได้แล้ว
ยังสามารถใช้งานบนเครื่องใช้ หรืออุปกรณ์อื่น เช่น โทรศัพท์มือถือ ได้"
อันหนึ่งมา ราคา หนึ่งพันบาท ]
-----------------------------------------------------------------------------
ภาษาบาลี(ที่นำมาจากภาษามคธี) นั้นเป็นภาษาที่รักษาไว้ซึ่งพระพุทธพจน์
(จาก อรรถกถา ปฏิสัมภิทามรรค)
"บรรดาภาษาของสัตว์ในภูมินั้นๆ ภาษาที่เหลือ เช่น โอฏฏภาษา, กิราตภาษา, อันธกภาษา, โยนกภาษาและทมิฬภาษาเป็นต้น ย่อมดิ้นได้, มาคธีภาษานี้เพียงภาษาเดียวเท่านั้น นับว่าเป็นพรหมโวหารและอริยโวหารตามเป็นจริง ย่อมไม่ดิ้น.
แม้พระสัมมาสัมพุทธเจ้า เมื่อจะทรงยกพระพุทธพจน์คือพระไตรปิฎกขึ้นสู่แบบแผน ก็ทรงยกขึ้นไว้ในภาษามาคธีเท่านั้น.
เพราะเหตุไร? ก็เพราะเพื่อจะนำอรรถะมาให้รู้ได้โดยง่าย.
จริงอยู่ พระพุทธพจน์ที่ยกขึ้นสู่แบบแผนด้วยมาคธีภาษา ยังไม่บรรลุถึงคลองแห่งโสตประสาทของพระอริยบุคคลผู้บรรลุปฏิสัมภิทานั้น เป็นการเนิ่นช้า. แต่เมื่อโสตประสาทพอพระพุทธพจน์กระทบแล้วเท่านั้น เนื้อความก็ปรากฏตั้งร้อยนัย พันนัย. ก็พระพุทธพจน์ที่ยกขึ้นสู่แบบแผนด้วยภาษาอื่น ก็ย่อมต้องเรียนเอาแบบตีความแล้วตีความเล่า. "