ด้วยความยินดีสนทนาอย่างปราชญ์ไม่ใช่ด้วยการถกเถียงเอาชนะ
แต่เพื่อความรู้ความเข้าใจ
สมผุส มาจากคำว่า สะผุฏฺ
เป็นรากศัพท์เดียวกับคำว่า "สัมผัส" หรือ ส+ผัสสะ = กระทบ
หรือ ฝรั่งว่า Apparent ซึ่งความหมายตรงกันครับ
คำนี้ไม่ได้แปลว่า Geocentric เลยแม้แต่น้อยนะครับ
ที่ทราบนั้น ทราบจากตอนผมได้รับเชิญไปช่วยตรวจวิทยานิพนธ์ ของนักศึกษาปริญญาโท
ที่ทำวิจัย เกี่ยวกับสุริยยาตร์ในสยาม พร้อมกับขั้นตอนทั้งหลายว่าสุริยยาตร์กำลังคำนวณอะไรอยู่
ท่านอาจารย์ราชบัณฑิตที่เชี่ยวชาญภาษาสันสกฤต-บาลีก็ได้ช่วยไขส่วนนี้ให้หน่ะครับ
คำว่า สัมผุส นั้น เป็น คำที่เข้าคู่กับ คำว่า มัธยม
ซึ่งแปลว่า กลาง, ค่ากลาง
ในการคำนวณหาตำแหน่งดาว จะหมายถึง ค่าเฉลี่ย
การจะคำนวน สัมผุส ดาวได้ ต้องคำนวณผ่าน มัธยม เสียก่อน
ซึ่งระบบคำนวณดาวโบราณทั้งหลายในโลกเป็นเช่นนี้ครับ
ตำแหน่งดาวแบบ มัธยม นั้น ฝรั่งเรียกว่า Mean Longitude ครับ ตรงกับพอดี
เช่นเดียวกับ สมผุส นั้น ฝรั่งเรียกว่ Apparent Longitude
่ตอบข้อ 3 ก่อนนะครับ
เป็นข้อดีของ ท่าน อ.บุนนาค และ ท่านอ.เอื้อน ที่ช่วยให้มีขั้นตอนคำนวณง่ายๆ
อันนี้เป็นคุณาปการอย่างมาก ที่ท่านทั้งสองทำทิ้งไว้หน่ะครับ
ทำให้เมื่อ บ้านเราผ่านเข้าสู่สมัยมีเครื่องคิดเลข จนถึงคอมพิวเตอร์
จึงทำให้การคำนวณสุริยยาตร์คำนวณได้ง่ายขึ้น
แต่ส่วนนึง หากขาดพื้นฐานเกี่ยวกับสุริยยาตร์มาก่อน
ก็จะไม่เข้าใจว่า แต่ละขั้นๆ ท่านทำอะไรอยู่
แต่ถ้าไปอ่านคัมภีร์สุริยยาตร์เก่าๆโบราณ แม้แต่ฉบับของทางล้านนา
ของทางไทลื้อ ของทางไทเขิน ก็ดี
หรือโดยเฉพาะอย่างยิ่งของฉบับภาคกลางคือ
ของ ขอเรียกว่า ปรมาจารย์ หลวงวิศาลดรุณกร ที่ได้เขียนรวบรวมถึง 3 ปี ถ้าจำไม่ผิด
เพื่อทูลเกล้าถวายให้ รัชกาลที่ ๖ ได้ตรัส ให้เขียนให้พระองค์ได้อ่านด้วย
ฉบับนี้นี่เอง แม้ ท่าน หลวงวิศาลดรุณกร จะมีคำปรารภเชิงว่า
ไม่ทราบเหตุผลในการคำนวณ ทำไปตามเกณฑ์
และเมื่อถามอาจารย์ของท่าน ซึ่งเป็น โหราธิปดี ในสมัยนั้น
(เทียบเท่าตำแหน่งในกระทรวงสมัยนี้) ท่านก็ว่าไม่ทราบเหมือนกัน
แต่เมื่อเราค่อยๆ ถอดทีละขั้นตอนลงแล้ว ก็จะพบความมหัศจรรย์ในการคำนวณของคนโบราณครับ
สุริยยาตร์ศิวาคม ก็มีคุณูปการ แต่หากค.มิ้มฯ จะต้องการทราบว่า
แต่ละขั้นตอนสุริยยาตร์กำลังคำนวณทำอะไรอยู่ แนะนำให้ดูเทียบ
เป็นการเสริม ต่อยอดออกไปจาก สุริยยาตร์โบราณ ฉบับเดิมต่างๆหน่ะครับ
ส่วนที่ว่า ทำไมถึงดีกว่า ไม่ใช่ว่าดีกว่าในแง่ที่ "ต้องใช้" สุริยยาตร์สามัญนะครับ
เพราะทั้ง สุริยยาตร์สามัญ (แบบโบราณ) กับ สุริยยาตร์ศิวาคม
นั้นให้ผลเรียกว่า ตรงกันแทบไม่ต่างกันโดยนัยยะสำคัญอะไรเลย
ยกเว้นที่กล่าวไปนั้น คือ ต่างเฉพาะ สมผุสจันทร์ แบบนานๆๆๆๆจะเกิดหนนึง
และต่างกันน้อยมากคือเพียง 1 ลิปดาเท่านั้น
(เกร็ดความรู้โหราศาสตร์ 34) วิธีำคำนวณดาวโคจรด้วยตนเอง
