นะโมตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
พร้อมด้วยพระสัทธรรมและหมู่พระอริยสงฆเจ้า
======================================================
สวัสดีครับเพื่อนๆชาวห้องศาสนา วันนี้เป็นกระทู้ตอนที่ ๔ นะครับ
เมื่อวานนี้ ได้ยกคำอธิบายมาแสดงไว้ให้เห็นว่า กามวจรจิต ๕๔ นั้น
ประกอบไปด้วย อกุศลจิต ๑๒, อเหตุกจิต ๑๘ และ กามาวจรโสภณจิต ๒๔
วันนี้ จะได้ยกคำอธิบาย เรื่อง อกุศลจิต ๑๒ จาก คู่มืออภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉทที่ ๑ มาแสดงไว้ดังต่อไปนี้นะครับ
----------------------------------------------------------------------
อกุศลจิต
อกุศลจิต แม้จะเป็นจิตที่ชั่วที่เป็นบาปและให้ผลเป็นทุกข์ แต่ส่วนมากมักเกิดได้ง่าย และเกิดได้บ่อย ทั้งนี้เพราะเหตุว่าเมื่อจิตได้รับอารมณ์ใดแล้ว ส่วนมากก็ไม่ได้พิจารณาให้แยบคาย คือไม่พิจารณาให้ซึ้ง ถึงสภาพความเป็นจริงของอารมณ์ที่ประสบนั้น
การไม่ใส่ใจพิจารณาอารมณ์ด้วยดีนี้เรียกว่า อโยนิโสมนสิการ เมื่อมี อโยนิโสมนสิการ อกุศลจิตย่อมเกิดและอโยนิโสมนสิการนี้ ย่อมเกิดขึ้น โดยอาศัยเหตุ ๕ ประการ คือ
๑. ปุพฺเพ อกตปุญฺญตา
ไม่ได้สร้างสม บุญไว้แต่ปางก่อน
๒. อปฺปฏิรูปเทสวาส
อยู่ในประเทศที่ไม่สมควร (คือไม่มีสัปบุรุษ)
๓. อสปฺปุริสูปนิสฺสย
ไม่ได้คบหาสมาคมกับสัปบุรุษ
๔. อสทฺธมฺมสฺสวน
ไม่ได้ฟังธรรมของสัปบุรุษ
๕. อตฺตมิจฉาปณิธิ
ตั้งตนไว้ผิด
เหตุให้เกิด อโยนิโสมนสิการ ๕ ประการนี้
ประการที่ ๑ เป็นอดีตกรรมส่วนที่เหลือ อีก ๔ ประการ เป็นปัจจุบันกรรม
------------------------------------------------------------------
อกุศลจิต ซึ่งมีจำนวน ๑๒ ดวงนั้น
มีคาถาสังคหะ ในอภิธัมมัตถสังคหะปริเฉทที่ ๑ - คาถาที่ ๓ แสดงว่า
------------------------------------------------------------------
อฏฺฐธา โลภมูลานิ โทสมูลานิ จ ทฺวิธา
โมหมูลานิ จ เทวฺติ ทฺวาทสากุสลา สิยุํ ฯ
แปลความว่า อกุศลจิตมี ๑๒ ดวง ได้แก่
- โลภมูลจิต ๘
- โทสมูลจิต ๒
- โมหมูลจิต ๒
โลภมูลจิต
เป็นจิตที่มีรากเง้าเค้ามูลเกิดมาจาก ความอยากได้ ความต้องการ ความกำหนัด ความเพลิดเพลิน
ความติดใจ ความชอบใจในอารมณ์ รวมความว่าจิตจำพวกนี้ มีโลภะเป็นตัวนำ
โทสมูลจิต
เป็นจิตที่มีรากเง้าเค้ามูลเกิดมาจาก ความไม่ชอบใจ เสียใจ กลุ้มใจ รำคาญใจ หงุดหงิด โกรธ
เกลียด กลัว ประทุษร้าย ทำลาย รวมความว่าไม่อยากได้ในอารมณ์นั้น มีโทสะเป็นตัวนำ
โมหมูลจิต
เป็นจิตที่มีรากเง้าเค้ามูลเกิดมาจาก ความหลง ความงมงาย
ความไม่รู้เหตุผลต้นปลาย มีโมหะเป็นตัวนำ
-------------------------------------------------------------------
วันนี้จะขอแสดงไว้เพียงเท่านี้ก่อน และพรุ่งนี้จะได้แสดงรายละเอียดของ
โลภมูลจิต ๘ แต่ละดวงอีกทีนะครับ ว่าเป็นอย่างไรบ้าง
อภิธรรม(วันละ3นาที)ที่พันทิพ - ตอนที่ 4 - อกุศลจิต 12
