เรียนรู้ศัพท์พระพุทธศาสนาวันละคำ " จริต หรือ จริยา [6]" พื้นนิสัย

ขอถวายความนอบน้อมแด่พระรัตนตรัย

(ขออนุญาิต บางคำขอลบออกไปนะครับเพราะอาจจะไม่ผ่านการกลั่นกรองจากเว็บ จริงๆไม่ใช่คำไม่สุภาพมากมาย แต่กันไว้ก่อน)
แนะนำอ่านเต็มๆใน


http://www.84000.org/tipitaka/dic/d_item.php?i=262


[262] จริต หรือ จริยา 6 (ความประพฤติปกติ, ความประพฤติซึ่งหนักไปทางใดทางหนึ่ง , พื้นเพของจิต, อุปนิสัย, พื้นนิสัย, แบบหรือประเภทใหญ่ๆ แห่งพฤติกรรมของคน — intrinsic nature of a person; characteristic behavior; character; temperament)
      ตัวความประพฤติเรียกว่า จริยา บุคคลผู้มีความประพฤติอย่างนั้นๆ เรียกว่า จริต

      1. ราคจริต (ผู้มีราคะเป็นความประพฤติปกติ, ประพฤติหนักไปทางรักสวยรักงาม — one of lustful temperament) กรรมฐานคู่ปรับสำหรับแก้ คือ อสุภะและกายคตาสติ

      2. โทสจริต (ผู้มีโทสะเป็นความประพฤติปกติ, ประพฤติหนักไปทางใจร้อนหงุดหงิด — one of hating temperament) กรรมฐานที่เหมาะ คือ พรหมวิหารและกสิณ โดยเฉพาะวัณณกสิณ

      3. โมหจริต (ผู้มีโมหะเป็นความประพฤติปกติ, ประพฤติหนักไปทางเขลา เหงาซึมเงื่องงง งมงาย — one of deluded temperament) กรรมฐานที่เกื้อกูล คือ อานาปานสติ และพึงแก้ด้วยมีการเรียน ถาม ฟังธรรม สนทนาธรรมตามกาลหรืออยู่กับครู

      4. สัทธาจริต (ผู้มีศรัทธาเป็นความประพฤติปกติ, ประพฤติหนักไปทางมีจิตซาบซึ้ง ชื่นบาน น้อมใจเลื่อมใสโดยง่าย — one of faithful temperament) พึงชักนำไปในสิ่งที่ควรแก่ความลื่อมใส และความเชื่อที่มีเหตุผล เช่น พิจารณาอนุสติ 6 ข้อต้น

      5. พุทธิจริต หรือ ญาณจริต (ผู้มีความรู้เป็นความประพฤติปกติ, ประพฤติหนักไปในทางใช้ความคิดพิจารณา — one of intelligent temperament)

      6. วิตกจริต (ผู้มีวิตกเป็นความประพฤติปกติ, ประพฤติหนักไปทางนึกคิดจับจดฟุ้งซ่าน — one of speculative temperament) พึงแก้ด้วยสิ่งที่สะกดอารมณ์ เช่น เจริญอานาปานสติ หรือเพ่งกสิณ เป็นต้น

Ndi 359,453;
Ndii 138;
Vism.101 ขุ.ม. 29/727/435; 889/555;
ขุ.จู. 30/492/242;
วิสุทธิ. 1/127.



------------------------------------------------------
ข้อมูลจาก

พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต)

http://www.84000.org/tipitaka/dic/d_item.php?i=262

-------------------------------------------

         ขออานิสงส์ธรรมทานแผ่ไปยังสรรพสัตว์ทุกๆชีวิต  และ ขอแรงบุญกุศลนำส่งให้ชาวพุทธทั้งที่เป็นมนุษย์   เทวดา  พรหม (ทั้งที่มีสัมมาทิฏฐิในเบื้องต้นและสมบูรณ์)  มีความแกล้วกล้าในธรรมะและได้มีเหตุปัจจัยสามัคคีร่วมมือร่วมใจกันปกปักษ์รักษาพระพุทธศาสนาแท้ๆได้ประดิษฐานต่อไป

......"ขอคืนพื้นที่พระพุทธศาสนาที่แท้จริง" ...

แก้ไขเมื่อ 02 มี.ค. 55 11:31:50

จากคุณ	: ต่อmcu
เขียนเมื่อ	: 2 มี.ค. 55 11:31:20