PANTIP.COM : Y11781978 > > > จะทำอย่างไรให้ จิตมีราคะตาย จิตมีโทสะตาย . . . .{แตกประเด็นจาก Y11779382} []

ความคิดเห็นที่ 7

แนวคิดเรื่องจิต

พระพุทธศาสนาจำกัดความคำว่า จิต ไปในทางธาตุรู้หรือธาตุคิด ที่มีกระบวนการเปลี่ยนแปลงไปตามองค์ประกอบหรือคุณภาพต่าง ๆ ที่เรียกว่า เจตสิก กระบวนการนี้เกิดดับไปตามแต่ที่จิตจะเหนี่ยวสิ่งใดขึ้นมาจับไว้ จิตจึงเป็นความคิดที่เกิด ๆ ดับ ๆ ส่วนใหญ่ใช้คู่กับคำว่า ใจ แต่คำว่าใจเมื่อประสมกับคำอื่นมักจะบ่งถึงสภาพความรู้สึกอย่างใดอย่างหนึ่งมากกว่าจะเป็นกระบวนการทางความคิดที่เกิดดับ ตัวอย่างเช่น เสียใจ บ่งสภาพความเศร้าโศก ดีใจบ่งสภาพความดียินดี ในที่นี้คำว่าใจจึงบอกถึงสภาพของสิ่งหนึ่ง ที่เป็นศูนย์กลางของความรู้สึกมากกว่าจะเป็นกระบวนการของความคิด เหมือนอย่างคำว่า จิต

ลักษณะสภาวะการเกิดของจิตมี 4 อย่าง (บุญมี เมธางกูร และ วรรณสิทธิ์ ไวทยะเสวี 2530 : 28) คือ

http://www.abhidhamonline.org/thesis/thesis2.files/thesis2.htm

-----------------------------------------------------------
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=2&t=29201

ส่วน บุคคลทิฏฐิจริต ได้แก่ บุคคลผู้มากด้วยทิฏฐิคือความเห็น เป็นคนเจ้าความคิดความเห็น แม้ว่าเขาจะเป็นคนมีทั้งตัณหา ทั้งทิฏฐิ แต่ก็ชื่อว่ามีทิฏฐินั่นแหละ ออกหน้าเป็นประธานอยู่ กล่าวคือ มีปกติเกิดความเห็นว่า จะต้องเป็นอย่างนั้น จะต้องเป็นอย่างนี้ ในอารมณ์ทั้งหลายที่กำลังรับรู้อยู่ทางทวารต่าง ๆ มีความประพฤติทางกายเป็นต้น เป็นไปคล้อยตามทิฏฐิ จัดว่าเป็นผู้ไม่บริสุทธิ์เพราะทิฏฐิ ในเวลาปฏิบติ หากว่าได้อารมณ์กรรมฐานที่ไม่เหมาะสมแก่จริต การปฏิบัติย่อมดำเนินไปไม่สะดวก เพราะมีทิฏฐิเกลือกกลั้ว ไม่บริสุทธิ์เพราะทิฏฐินั้น เพราะฉะนั้น จึงจำเป็นต้องใช้อารมณ์กรรมฐานที่เหมาะสมแก่จริต คือสงบทิฏฐิได้ ไม่ทำทิฏฐิให้กำเริบขึ้น นั่นก็ได้แก่ จิตและธรรมทั้งหลายอันต่างด้วยขันธ์ ๕ เป็นต้น ด้วยว่าสัตว์ทั้งหลายเป็นส่วนมาก เมื่อถือเอาด้วยทิฏฐิว่า “ เที่ยง “ เขาย่อมถือเอาจิตนี้แหละ เป็นสำคัญ เมื่อจะถือเอาว่า “ อัตตา “ ก็ย่อมถือเอาธรรม อันมีประเถทเป็นขันธ์ ๕ เป็นสำคัญ แต่เมื่อต่อมาได้พิจารณาจิตและธรรมเหล่านั้นด้วยปัญญา ความเป็นของไม่เที่ยงแห่งจิต ความเป็นอนัตตาแห่งธรรม มีขันธ์ ๕ เป็นต้น ย่อมปรากฏชัดเจนแก่เขา ก็ความรู้ว่าไม่เที่ยงก็ดี ว่าเป็นอนัตตาก็ดี ย่อมเป็นปฏิปักษ์ต่อทิฏฐิที่มีปกติเห็นว่าเที่ยง ว่าเป็นอนัตตา เพราะฉะนั้นจิตตานุปัสสนาสติปัฏฐาน ซึ่งเป็นการพิจารณาจิตและธัมมานุปัสสนาสติปัฏฐาน ซึ่งเป็นการพิจารณาธรรมอันมีประเภทเป็นขันธ์ ๕ เป็นต้น จึงเหมาะสมแก่บุคคลทิฏฐิจริต
ก็แต่ว่า จิตที่พึงพิจารณา มีเพียง ๑๖ ประเภท มีจิตมีราคะเป็นต้น ไม่มากมายจนเกินไปนัก ย่อมไม่เหลือความสามารถของคนผู้มีปัญญาไม่แกล้วกล้านัก จะพึงพิจารณาได้ ส่วนธรรมอันมีประเภทเป็นขันธ์ ๕ เป็นต้น มีการแตกประเภทไปได้มากมาย กล่าวคือ ขันธ์ทั้งหลาย แม้มีเพียง ๕ เท่านั้น ก็ตาม แต่ผู้ปฏิบัติจะได้ชื่อว่า พิจารณาขันธ์ ก็ต่อเมื่อได้ใส่ใจลักษณะที่เป็นขันธ์ ๑๑ อย่าง มีความเป็นอดีต อนาคต ปัจจุบัน หยาบ ละเอียด เป็นต้น แห่งขันธ์แต่ละขันธ์ด้วย เพราะฉะนั้นขันธ์ ๕ จึงมีการแตกประเภทไปได้มากมายอย่างนี้เป็นต้น เพราะฉะนั้น การพิจารณาธรรมเหล่านี้ จึงจำเป็นต้องใช้ปัญญาที่แกล้วกล้าสามารถมาก จึงจะเห็นความจริงได้ เมื่อเป็นเช่นนี้ ก็ย่อมกล่าวได้ว่า จิตตานุปัสสนาสติปัฏฐานเหมาะสมแก่คนทิฏฐิจริต ปัญญาทึบ ธัมมานุปัสสนาสติปัฏฐานเหมาะสมแก่คนทิฏฐิจริตปัญญากล้า โดยเกี่ยวกับเป็นหนทาง คืออุบายหมดจดจากกิเลส หรือเป็นอุบายบรรลุวิสุทธิธรรม คือพระนิพพาน
ก็แต่ว่า ในยุคปัจจุบันนี้ ความเจริญก้าวหน้าทางด้านวัตถุซึ่งเป็นพวกรูปธรรม เป็นไปอย่างไม่หยุดยั้งและแพร่หลายยิ่ง สิ่งต่าง ๆ ที่มนุษย์สร้างสรรค์ขึ้นมาในยุคนี้ ส่วนมากจะสนองประโยชน์ต่อกามสุข เป็นเครื่องมอมเมาจิตใจทำตัณหาให้เจริญ ข้อนี้ น่าจะเป็นเครื่องหมายแสดงว่า ผู้คนในยุคนี้ส่วนมากเป็นคนตัณหาจริต มากด้วยอยาก สิ่งเหล่านี้จึงถูกผลิตสร้างสรรค์ขึ้นมาอย่างแพร่หลายเพื่อสนองความอยากของคนเหล่านั้น โรงมหรสพ สถานเริงรมย์ทุกประเภท ภัตตาคาร ศูนย์การค้า อุปกรณ์อำนวยความสะดวกหรือสร้างความสุขต่าง ๆ เกิดมีมากมายดาษดื่น ก็ในปัจจุบันนี้แหละ

อนึ่ง พระศาสนามีอายุล่วงเลยมานานถึง ๒,๕๐๐ กว่าปี นับว่าเป็นเวลานานอยู่ ระยะเวลาอันยาวนานอย่างนี้ น่าจะเป็นเหตุให้พระพุทธศาสนาแพร่หลายกว้างขวางยิ่งขึ้นกว่าแต่ก่อน ผู้รู้ทั่วถึงคำสอนอันลึกซึ้งน่าจะเพิ่มจำนวนมากขึ้นกว่าแต่ก่อน แต่ความจริงหาเป็นเช่นนั้นไม่ กลับกลายเป็นว่าพระพุทธศาสนานี้กำลังมลายหายสูญไปจากดินแดนที่เคยแพร่หลายแต่ในอดีตทีละแห่ง เริ่มตั้งแต่ประเทศอันเป็นที่อุบัติคืออินเดียเลยทีเดียว แม้ว่าจะมีความพยายามที่จะเผยแผ่เข้าไปในประเทศใหม่ ๆ ที่ยังไม่มีผู้คนยอมรับนับถือกันมาก่อนก็ตาม ความพยายามก็สำเร็จผลเพียงเล็กน้อย กล่าวคือ ผู้คนที่ยอมละจากศาสนาที่นับถืออยู่เดิมของตน หันมานับถือพระพุทธศาสนานั้น มีจำนวนเพียงเล็กน้อยเท่านั้น เทียบไม่ได้กับที่เสื่อมสูญไปแล้ว และที่กำลังจะเสื่อมสูญไปตามลำดับ ทั้งบรรดาผู้คนที่นับถือพระพุทธศาสนาด้วยกันนี้ ผู้ที่รู้ทั่วถึงคำสอนที่ลึกซึ้งจริง ๆ ก็หาพบยากเข้าทุกที ความเป็นอย่างนี้ น่าจะเป็นเครื่องแสดงว่าผู้เกิดในยุคนี้และยุคต่อ ๆ ไป เป็นผู้มีปัญญาเสื่อมถอยลงไปเรื่อย ๆ ไม่สามารถรองรับคำสอนที่ลึกซึ้งอุดมด้วยเหตุและผลได้ พระศาสนาจึงค่อย ๆ เสื่อมสูญไปตามลำดับ เพราะขาดแคลนผู้สืบต่อ เพราะฉะนั้น อาศัยเหตุผล ๒ ประการดังกล่าวมานี้ ก็พอจะอนุมานได้ว่า ผู้คนสมัยนี้ ส่วนใหญ่เป็นคนตัณหาจริตปัญญาทึบ เพราะเหตุนั้นนั่นแหละ ผู้เกิดในยุคสมัยนี้ หากมีศรัทธาใคร่ปฏิบัติสติปัฏฐาน ควรคำนึงถึงกายานุปัสสนาสติปัฏฐานเป็นสำคัญ

อีกอย่างหนึ่ง แม้จะไม่มีการวินิจฉัยด้านจริตและปัญญาด้วยเหตุด้วยผลดังกล่าวมานี้ก็ตาม แต่เนื่องจากในยุคสมัยนี้ ขาดแคลนกัลยาณมิตร หรืออาจารย์ผู้ทรงญาณปัญญา ที่สามารถสอบสวนสภาพจิตใจของผู้อื่นอย่างพระสัมมาสัมพุทธเจ้าซึ่งเป็นผู้จะบอกได้ว่า ผู้นั้นผู้นี้ควรเจริญสติปัฏฐานข้อใด หมวดไหน จึงจะเหมาะสมต่อสภาพจิตใจของเขา เมื่อเป็นเช่นนี้ ก็ควรเจริญกายานุปัสสนาสติปัฏฐานนั่นแหละ เพราะเทียบสติปัฏฐานข้ออื่นแล้ว จะเป็นข้อที่เจริญได้ง่ายกว่า เพราะข้อนี้มีการพิจารณารูปธรรมเป็นหลัก ก็การพิจารณารูปธรรมซึ่งเป็นของหยาบ ทำได้ง่ายกว่าการพิจารณานามธรรม มีเวทนาเป็นต้น ซึ่งเป็นของละเอียด

ก็ในบรรดากายานุปัสสนาสติปัฏฐาน ๑๔ หมวดนั้น สำหรับหมวดแรกซึ่งเป็นการกำหนดลมหายใจเข้าและออกนั้น เป็นกรรมฐานที่พิเศษกว่ากรรมฐานอื่น แม้ท่านกล่าวว่า เจริญได้ง่าย เหมาะแก่คนปัญญาน้อยก็ตาม ก็พึงทราบว่า ที่นับได้ว่าเจริญได้ง่ายก็เกี่ยวกับสักแต่มุ่งจะทำจิตให้สงบไปอย่างเดียวเท่านั้น กล่าวคือจิตที่ฟุ้งซ่านวุ่นวาย กระสับกระส่าย จะสงบได้รวดเร็ว เมื่อเพียงแต่กำหนดลมหายใจไปสักระยะหนึ่งเท่านั้น แต่ถ้าจะต้องการให้จิตที่สงบไปพอประมาณนั้น สงบยิ่งขึ้นไปกว่านั้น ตามลำดับ จนบรรลุฌาน โดยเฉพาะได้ฌานแล้ว ใช้ฌานนั้นเป็นบาทแห่งการเจริญวิปัสสนาต่อไปนั้น เป็นสิ่งที่กระทำได้แสนยากอย่างยิ่ง ผู้มีปัญญาสามารถจริง ๆ เท่านั้น จึงจะกระทำได้ เหตุผลในเรื่องนี้ ได้กล่าวไว้แล้วในหนังสือเรื่องหยั่งลงสู่พระพุทธศาสนา เพราะฉะนั้น ผู้ต้องการเจริญสติปัฏฐานเพื่อความพ้นจากทุกข์ทั้งปวง ไม่ใช่สักแต่ว่าทำจิตให้สงบ น่าจะคำนึงถึงหมวดอื่น ๆ ก่อนหมวดกำหนดลมหายใจนี้

แม้ใน ๑๓ หมวดที่เหลือ ตกมาถึงยุคสมัยนี้ซึ่งเป็นยุคที่พระพุทธศาสนากำลังเสื่อมไปตามลำดับ ก็ไม่ใช่จะทำได้ง่ายเสียทีเดียว กล่าวคือ สัมปชัญญบรรพซึ่งเป็นหมวดพิจารณาอิริยาบถย่อยนั้น ยังทำได้ยากสำหรับผู้ที่ยังไม่ชำนาญในการพิจารณาอิริยาบถ ๔ ใหญ่ ๆ ซึ่งเป็นของหยาบกว่า มาก่อน การใส่ใจความเป็นปฏิกูลในอาการ ๓๒ เล่า ก็เป็นของทำได้ยากในยุคสมัยนี้ที่นิยมวัตถุ ดื่มด่ำในความสวยความงาม เพราะเหตุนั้น เมื่อจะทำใจให้น้อมไปว่าเป็นของปฏิกูล ไม่งามอยู่เนือง ๆ ย่อมเป็นภาระหนัก ส่วนการพิจารณาร่างกายโดยความเป็นธาตุ ๔ มีธาตุดินเป็นต้น โอกาสที่จะกลายเป็นเพียงความนึกคิดเอาอย่างฉาบฉวย ไม่ได้สัมผัสตัวสภาวะที่เป็นธาตุดินเป็นต้น ด้วยปัญญาจริง ๆ ก็มีได้มาก สำหรับการพิจารณษซากศพ ๙ อย่าง ก็เป็นหมวดที่แทบจะหาโอกาสบำเพ็ญไม่ได้เอาทีเดียว เกี่ยวกับหาซากศพที่จะใช้เจริญกรรมฐานยากหนักหนา เพราะบ้านเมืองเจริญขึ้น ระเบียบกฏเกณฑ์ของบ้านเมืองไม่ยอมให้มีการทิ้งซากศพให้เน่าเปื่อยอยู่ตามที่ต่าง ๆ อย่างเปิดเผย แม้แต่ในป่าช้า ด้วยเหตุว่า เป็นที่อุจาดนัยน์ตาของผู้พบเห็น เป็นที่แพร่เชื้อโรค และเป็นเรื่องล้าหลัง ส่วนหมวดพิจารณาอิริยาบถ ๔ เดิน ยืน นั่ง นอน หมวดเดียวที่เหลืออยู่นี้เท่านั้นที่เป็นกรรมฐาน อันเป็นอารมณ์ของการพิจารณาที่หาได้ง่าย เพราะอิริยาบถ ๔ นี้ มีติดตัวอยู่ตลอดเวลา คนเราต้องการทรงกายอยู่ใดอิริยาบถใดอิริยาบถหนึ่งแน่นอน ไม่มีว่างเว้นจากอิริยาบถ อนึ่ง ในเวลาที่ทรงกายอยู่ในอิริยาบถใดก็ตามก็ย่อมรู้แน่อยู่แก่ใจที่เดียวว่า เวลานี้กำลังทรงกายอยู่ในอิริยาบถนั้น คือ รู้ดีว่าเวลานี้กำลังเดินอยู่ หรือยืนอยู่ หรือนั่งอยู่ หรือนอนอยู่ เพราะอาการอย่างนั้นอย่างนั้น แสดงให้ทราบ จึงจัดได้ว่าเป็นของปรากฏชัด เมื่อเป็นเช่นนี้ การกำหนดพิจารณาอิริยาบถ ๔ จึงน่าจะกระทำได้ง่ายกว่าหมวดอื่น ๆ เพราะเหตุนั้นนั่นแหละผู้ใคร่เจริญสติปัฏฐานได้โดยสะดวก พึงคำนึงถึงการพิจารณาอิริยาบถ ๔ นี้ ก่อนเถิด และในที่นี้ก็ใคร่ขอแสดงวิธีเจริญสติปัฏฐานหมวดพิจารณาอิริยาบถนี้เป็นนิทัสสนะ

การเจริญสติปัฏฐานหมวดพิจารณาอิริยาบถ ๔
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=2&t=29201

----------------------------------------------
http://larndham.org/index.php?/topic/19097-%E0%B8%8A%E0%B8%B5%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B8%88%E0%B8%B0%E0%B8%A2%E0%B8%B8%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B8%B4%E0%B8%94%E0%B9%84%E0%B8%94%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%A2%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B9%84/

โดยทั่วไปแล้ว ชีวิตทุกชีวิตย่อมมีวิปลาสธรรมเสมอ วิปลาสธรรม หมายถึง ธรรมที่คลาดเคลื่อนไปจากความเป็นจริง ทั้งนี้เพราะตั้งแต่เกิดมาเราไม่เคยรู้เลยว่า ชีวิตคือ ขันธ์ห้า ได้แก่ รูป เวทนา สัญญา สังขาร และวิญญาณ อันประกอบขึ้นจาก จิต เจตสิก และรูป ที่มีการเกิดดับสืบต่อกันไปอย่างไม่ขาดสาย ทั้งนี้เพราะ อาสวะ และอวิชชา ที่เรามีมาเนิ่นนานจนนับภพนับชาติไม่ถ้วน ประกอบกับตัวการสำคัญที่มาคอยปิดบัง ทำให้เราไม่สามารถเข้าถึงสภาวธรรมของความจริงอันได้แก่ “ไตรลักษณ์” ได้ นั่นคือ

๑. สันตติ ปิดบัง อนิจจัง เพราะสันตติ คือ การเกิดสืบต่อของนามรูปที่เป็นไปอย่างรวดเร็ว จึงทำให้ไม่สามารถเห็นความเกิด และความดับของนามรูปได้ เราจึงเข้าใจผิดว่ามีความเที่ยงแท้ถาวร (นิจจัง)

๒. อิริยาบถ ปิดบัง ทุกขัง เพราะการเปลี่ยนแปลงอิริยาบถ คือ ยืน เดิน นั่ง นอน ที่มีอยู่เกือบตลอดเวลา จึงทำให้คนเรามองไม่เห็นทุกข์ที่เกิดจากอิริยาบถเก่า ด้วยอำนาจของตัณหาคนเราจึงไขว่คว้าหาความสบายจากอิริยาบถใหม่ เมื่อเปลี่ยนแล้วหลงเข้าใจว่าเป็นสุข การเปลี่ยนแปลงอิริยาบถจึงปิดบังทุกขเวทนา ทำให้ไม่สามารถเห็นทุกขสัจจะได้

๓. ฆนสัญญา ปิดบัง อนัตตา เพราะ ฆนสัญญา คือ ความเป็นกลุ่มเป็นก้อนที่เกิดจากการประชุมกันของรูปธรรม และนามธรรม จึงทำให้เราหลงผิดคิดว่าชีวิตเป็นตัวตน (อัตตา)

----------------------------------------------
วิสุทธิ ๗ และ ญาณ ๑๖
http://abhidhamonline.org/visudhi.htm
-----------------------------------------------------

ถ้าว่าจิตวิญญานผมชาตินี้ เป็นคนละจิตวิญญานกับชาติก่อนแต่สืบเนื่องกัน

ถ้าคิดว่าตัวผมวันนี้กับเมื่อสิบปีก่อน หรือว่าเดี๋ยวนี้ กับเมื่อนาทีก่อน

เป็นคนละคนแต่สืบเนื่องกัน มันต่างหรือเหมือนกันอย่างไร

และเอาความคิดแบบนี้ ไปใช้ประโยชน์อย่างไร ให้กิเลสลดได้

จากคุณ : P2wichai
-----------------------------------------

เมื่อ บุคคลใด ปฏิบัติวิปัสสนา รู้เห็นรูป นาม ( จิต) ตามความเป็นจริง เห็นเหตุปัจจัยการเกิด ดับ เห็นโทษภัยของรูป นาม และเกิดปัญญา เห็น การเกิด ดับ ของรูป นาม

นั่นคือ วิปัสสนาญาณ ที่จะนำไปสู่ การพ้นทุกข์จากรูป นาม ที่แท้จริง

การปฏิบัติวิปัสสนา ไม่ใช่ อาศัยความคิด นะครับ

แต่ อาศัย โยนิโสมนสิการ จึงจะเป็น วิสุทธิ ได้

จากคุณ : เฉลิมศักดิ์1

เขียนเมื่อ : 3 มี.ค. 55 15:04:03

ความคิดเห็นที่ 8

มหาสติปัฏฐานสูตร

[๒๘๙] ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุพิจารณาเห็นจิตในจิตอยู่อย่างไรเล่า
ภิกษุในธรรมวินัยนี้ จิตมีราคะ ก็รู้ว่าจิตมีราคะ หรือจิตปราศจากราคะ ก็รู้ว่าจิต
ปราศจากราคะ จิตมีโทสะ ก็รู้ว่าจิตมีโทสะ หรือจิตปราศจากโทสะ ก็รู้ว่าจิต
ปราศจากโทสะ จิตมีโมหะ ก็รู้ว่าจิตมีโมหะ หรือจิตปราศจากโมหะ ก็รู้ว่าจิต
ปราศจากโมหะ จิตหดหู่ ก็รู้ว่าจิตหดหู่ จิตฟุ้งซ่าน ก็รู้ว่าจิตฟุ้งซ่าน จิตเป็น
มหรคต ก็รู้ว่าจิตเป็นมหรคต หรือจิตไม่เป็นมหรคต ก็รู้ว่าจิตไม่เป็นมหรคต จิต
มีจิตอื่นยิ่งกว่า ก็รู้ว่าจิตมีจิตอื่นยิ่งกว่า หรือจิตไม่มีจิตอื่นยิ่งกว่า ก็รู้ว่าจิตไม่มีจิต
อื่นยิ่งกว่า จิตเป็นสมาธิ ก็รู้ว่าจิตเป็นสมาธิ หรือจิตไม่เป็นสมาธิ ก็รู้ว่าจิตไม่
เป็นสมาธิ จิตหลุดพ้น ก็รู้ว่าจิตหลุดพ้น หรือจิตไม่หลุดพ้น ก็รู้ว่าจิตไม่หลุด
พ้น ดังพรรณนามาฉะนี้ ภิกษุย่อมพิจารณาเห็นจิตในจิตภายในบ้าง พิจารณาเห็น
จิตในจิตภายนอกบ้าง พิจารณาเห็นจิตในจิตทั้งภายในทั้งภายนอกบ้าง พิจารณา
เห็นธรรมคือความเกิดขึ้นในจิตบ้าง พิจารณาเห็นธรรมคือความเสื่อมในจิตบ้าง
พิจารณาเห็นธรรมคือทั้งความเกิดขึ้นทั้งความเสื่อมในจิตบ้าง ย่อมอยู่ อีกอย่าง
หนึ่ง สติของเธอที่ตั้งมั่นอยู่ว่า จิตมีอยู่ ก็เพียงสักว่าความรู้ เพียงสักว่าอาศัย
ระลึกเท่านั้น เธอเป็นผู้อันตัณหาและทิฐิไม่อาศัยอยู่แล้ว และไม่ถือมั่นอะไรๆ
ในโลก ดูกรภิกษุทั้งหลาย อย่างนี้แล ภิกษุชื่อว่าพิจารณาเห็นจิตในจิตอยู่ ฯ
จบจิตตานุปัสสนา

เนื้อความพระไตรปิฎก เล่มที่ ๑๐ บรรทัดที่ ๖๒๕๗ - ๖๗๖๔. หน้าที่ ๒๕๗ - ๒๗๗.
http://84000.org/tipitaka/attha/v.php?B=10&A=6257&Z=6764&pagebreak=0
ศึกษาอรรถกถานี้ ได้ที่ :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=10&i=273

---------------------------------------
พระอภิธัมมัตถสังคหะ
http://www.abhidhamonline.org/aphi/p7/029.htm

จิตตานุปัสสนาสติปัฏฐานทั้ง ๑๖ บรรพนี้ ไม่ได้กล่าวถึงโลกุตตรจิตด้วยเลย เพราะโลกุตตรจิตนั้นจะใช้เป็นอารมณ์แห่งสติปัฏฐานไม่ได้ ด้วยเหตุว่าโลกุตตรจิต ไม่ได้เกิดขึ้นบ่อย ๆ เหมือนจิตอื่น ๆ ซึ่งจิตอื่น ๆ นั้นเกิดขึ้นบ่อย ๆ เมื่อจิตใดกำลัง เกิดอยู่ ก็ใช้จิตนั้นเป็นอารมณ์ในการเจริญสติปัฏฐาน คือพิจารณาจิตนั้น อีกประการ หนึ่ง โลกุตตรจิตไม่ใช่อุปาทานขันธ์ จึงใช้เป็นอารมณ์วิปัสสนาไม่ได้

จิตทั้ง ๑๖ บรรพนี้ ใช้เป็นอารมณ์แห่งสติปัฏฐานในการเจริญวิปัสสนาภาวนา เว้นแต่ อากาสานัญจายตนกุสลจิต ๑ กิริยาจิต ๑ อากิญจัญญายตนกุสลจิต ๑ กิริยา จิต ๑ รวมมหัคคตจิต ๔ ดวงนี้เท่านั้น ที่ใช้เป็นอารมณ์ในการเจริญสมถภาวนา ได้ด้วย

ที่กำหนดพิจารณาจิตเหล่านี้ในการเจริญวิปัสสนาภาวนา ก็เพื่อให้รู้เท่าทันว่า จิตที่กำลังเกิดอยู่นั้นเป็นจิตโลภ จิตโกรธ จิตหลง จิตฟุ้งซ่าน หรือเป็นจิตชนิดใด เมื่อรู้ประจักษ์ชัดเช่นนี้ ก็ทำให้เกิดความรู้ต่อไปว่า ที่โลภ ที่โกรธ ที่หลงนั้น เป็นอาการของจิต หาใช่ว่าเราโลภ เราโกรธ เราหลงไม่ เพราะจิตนี้ไม่ใช่ตัวเรา และ เราก็ไม่ใช่จิต จะห้ามไม่ให้จิตอย่างนั้นเกิด ให้เกิดแต่จิตอย่างนี้เถอะก็ไม่ได้เลย จิต ย่อมเกิดขึ้นตามเหตุตามปัจจัยที่มาปรุงแต่ง เหตุปัจจัยที่มาปรุงแต่งจิตมีสภาพอย่าง ใด จิตก็มีอาการเป็นไปอย่างนั้น เมื่อหมดเหตุหมดปัจจัยจิตก็ดับไป

จิตเป็นธรรมชาติชนิดหนึ่ง ซึ่งไม่มีรูปร่างตัวตน เห็นด้วยนัยน์ตาก็ไม่ได้ เป็น ธรรมชาติที่ไม่ใช่รูป แต่เป็นธรรมชาติที่เรียกว่า นาม คือ นามจิต

ความรู้ในจิตดังกล่าวนี้ จึงจะเรียกได้ว่าเป็นจิตตานุปัสสนาสติปัฏฐานอันเป็น อารมณ์ของวิปัสสนาภาวนา ซึ่งมีความสามารถที่จะละสักกายทิฏฐิ คือ ความยึดถือ ว่าเป็นจิตเราจิตเขานั้นเสียได้

จิตตานุปัสสนาสติปัฏฐาน ๑๖ บรรพนี้ นับว่ามี ๑ บรรพก็ได้ โดยอาศัยนับ ตามลักษณะของจิต ซึ่งมีสภาพที่รับรู้อารมณ์แต่อย่างเดียวเท่านั้น

ในเรื่องที่ว่า จิตในจิต จิตในจิตอันเป็นภายใน จิตในจิตอันเป็นภายนอก ก็มี นัยเป็นทำนองเดียวกันกับ กายในกาย เวทนาในเวทนา ดังที่ได้กล่าวแล้วในตอนต้น นั้น จึงไม่ต้องกล่าวซ้ำในที่นี้อีก

-------------------------------------------
แต่วิธีปฏิบัติละ จะทำอย่างไรให้ จิตมีราคะตาย จิตมีโทสะตาย หรือจิตไม่เป็นสมาธิตาย

เพื่อที่จะได้เกิด จิตไม่มีราคะ จิตไม่มีโทสะ และจิตที่เป็นสมาธิ

ท่านมีวิธีหรือไม่
จากคุณ : P2wichai

---------------------------------------------

จิต เมื่อมีการเกิด ย่อมมีการดับ ทุกขณะอยู่แล้ว เกิดขึ้นตามเหตุปัจจัย

ขณะเห็น ขณะได้ยิน ก็เป็นจิตคนละดวงกัน

ไม่ต้องไปคิด ให้จิตมีราคะตาย หรอกครับ นั่นมันเป็น อัตตาแล้ว ครับ

จากคุณ : เฉลิมศักดิ์1

เขียนเมื่อ : 3 มี.ค. 55 15:17:12