ลำดับ | สำนัก/อาจารย์ | ปีพุทธศักราช | หลักการเอกลักษณ์ | ศีลข้อเรื่องเงิน | แนวปฏิบัติ
| วิเคราะห์เทียบพระไตรปิฎกในส่วนเฉพาะอานาปานสติ
| หมายเหตุ |
| ยุคกำเนิดธรรมยุติ | | | | | | |
1. | วัดบวรนิเวศน์/รัชกาลที่4,สมเด็จสังฆราช | ~2370-ปัจุบัน | ศึกษา-สอนตามหลักพระไตรปิฎกและอรรถกถา | ไม่รับโดยตรง | อานาปานสติ 16 ตามนัย ไตรปิฎก,ปฏิสัมภิทามรรค,วิสุทธิมรรค | ตำแหน่งปลายจมูก-ปากบน/รู้ลมเข้า-ออก/ยาวตามกาล เป็นลมหายใจปกติ
| |
2. | พระป่า/ลป.เสาร์,ลป.มั่น,ลพ.ชา | ~2420-ปัจุบัน | สอนบริกรรมพุทโธ สู่อาการ32 | ไม่รับโดยตรง | สอนบริกรรมพุทโธ สู่อาการ32 | รู้ลมออกเข้ามีพุทโธกำกับ/สงบปล่อยพุทโธ/พิจารณาอาการ32 | |
| ยุคหลากความรู้ พระไตรปิฎกแปลไทย | | | | | | |
3. | วัดปากน้ำ/ลพ.สด>ธรรมกาย | ~2470-ปัจุบัน | เพ่งลูกแก้ว สู่ภาพพระภายใน | รับโดยตรง | เพ่งลูกแก้ว สู่ภาพพระภายใน | (เป็นลักษณะกสิณคือเพ่งรูป/สู่ภาพพระภายใน ไม่มีคัมภีร์ใดกล่าวไว้โดยตรง) | ที่มาหลวงพ่อสด |
4. | วัดธารน้ำไหล/ลพ.พุทธทาส | ~2490-ปัจุบัน | อานาปานสติ 16 | รับโดยตรง | อานาปานสติ 16 | เรียนรู้ยาวสั้นจากการบังคับให้ยาวสั้น แตกต่างจากวัดบวรที่สั้นนั้นเกิดจากความสงบของลมปกติที่เป็นไปเอง | ที่มาลพ.พุทธทาส |
5. | วัดท่าซุง/ลพ.ฤาษีลิงดำ | ~2490-ปัจุบัน
| แนววิสุทธิมรรค/เพ่งภาพพระ | รับโดยตรง | เน้นมโนมยิทธิ และกองกรรมฐานอื่นๆ | ด้านการสอนอานาปานสติมีส่วนต่างที่ชัดคือไม่เน้นสอนเรื่องความยาวสั้น | ที่มาลพ.ฤาษี |
6. | สายอภิธรรม/พระพิมลธรรม (พระอาสภะเถระ) | ~2492-ปัจุบัน | ศึกษาหลักอภิธรรมเป็นพื้นฐาน | รับโดยตรง | รู้หลัก จิต เจตสิต รูป นิพพาน เพื่อปฏิบัติ | | ที่มาประวัติอภิธรรม |
- | วัดมหาธาตุ/ลพ.โชดก,ยุวพุทธิกสมาคม | ~2500-ปัจุบัน | ยกป่ามาไว้ในเมืองเข้าห้องเก็บอารมณ์ | รับโดยตรง | ยุบหนอ พองหนอ และรู้หนออื่นๆ
| ชะลอยว่าเกิดจากการแปล ปริมุขํ สตึ ว่า ตั้งสติเฉพาะหน้า ไม่ใช่ที่จมูก ฉะนั้นลมหายใจทั้ง3 จุดชัดที่สุดอาจเข้าใจว่าเป็นที่ท้องได้ | |
7. | วัดไทรงาม/ ลพ.ใหญ่,ลพ.เทียน | ~2500-ปัจุบัน | กายานุปัสนาสติปัฏฐาน | รับโดยตรง | อานาฯ+ดูกายด้วยการยกแขนขึ้นลง | มีส่วนต่างที่ชัดคือไม่สอนเรื่องความยาวสั้น | ที่มาลพ.ใหญ่ ที่มาลพ.เทียน
|
8. | อาจารย์โคเอนก้า | ~2510-ปัจุบัน | กายา-เวทนานุปัสนาสติปัฏฐาน | รับโดยตรง | อานาปานสติเฉพาะรู้ลม(สโตการี)ไม่สอนยาวสั้น สู่ตามรู้เวทนาในกาย | | |
| ยุครวมความรู้จาก IT ,search engine | | | | | | |
9 | ลพ.คึกฤทธิ์
| ~2545-ปัจุบัน | ศึกษา-สอนตามพุทธพจน์เท่านั้น | ไม่รับโดยตรง | อานาปานสติ 16 (เฉพาะพุทธพจน์) | ท่านไม่สอนเพิ่มเติมเพราะการอธิบายอานปานสติมีเฉพาะในคัมภีร์ชั้นอรรถกาเท่านั้น | |
10. | ลพ.ปราโมทย์ | ~2545-ปัจุบัน | จิตตานุปัสนาสติปัฏฐาน | ไม่รับโดยตรง | ดูจิต ตามรู้จิต | |
|