ผมเลือก "ผลที่กระทำ" ครับ
แน่นอนว่า พุทธเรามองเรื่องของ
ใจเป็นใหญ่ เป็นสำคัญ
(มโนบุพพังคมา ฯ)
เช่นนี้แล้ว
ผมเห็นว่า หากเรามีใจดีเป็นที่ตั้งแล้ว
การกระทำำำำำที่เลว หรือชั่ว
ยอมจะออกมาไม่ได้เลย
ซึ่งก็หมายถึงว่า ผลที่ออกมานั้นย่อมดีเสมอ
แม้ว่าจะมีผลที่ออกมาไม่ดีนัก
แต่ก็หาใช่เป็นเรื่องของเจตนาร้าย
เช่น เดินระวังแล้ว แต่ลื่นทำจานที่ยืมมา ของคนอื่นแตก
เช่นนี้แล้ว จะเห็นได้ว่า
ผลที่เกิดขึ้น เป็นผลที่ไม่ค่อยดีนัก
แต่สุดท้ายผมก็เห็นว่า
ผลที่เกิดขึ้นมา คือการกระทำ เป็นที่สุด
เพราะแม้ว่า การกระทำส่วนมาก
จะออกมาจากใจเป็นสำคัญแล้ว
แต่หากว่า มนุษย์เราอ้างถึง
จิตใจหรือเจตนาของแต่ละคนว่าเป็นเช่นไร
เช่น อ้างว่าผลที่เกิดเป็นความชั่วเช่นนั้นเ่ช่นนี้
ก็เพราะมาจากจิตใจหรือเจตนาดี ที่ทำเพื่อครอบครัว
เพื่อประเทศ เพื่อศาสนา
จะเห็นได้ว่า เจตนานั้น
ที่ว่าดี หรือไม่ดีนั้น มันยังมีช่องว่าง
ให้อ้างถึงเหตุผลและความรู้สึก
ของแต่ละบุคคลได้
ในโลกสมัยปัจจุบันนี้
มาดูที่ผลการกระทำกันเถอะครับ
ที่ว่ากันด้วย หลักสิทธิมนุษยชนและกฎหมายบ้านเมือง
(แม้ว่า หลักสิทธิมนุษยชนและกฎหมายบ้านเมือง
จะถูกมองว่ามีอคติ ค้านสายตาคนจากหลายความคิดก็ตาม)