ความคิดเห็นที่ 1 บทที่ ๒ บาลีไวยากรณ์ อักษรที่ใช้ในภาษาบาลี การอ่านบาลีอักษรไทย     ความหมายของบาลีไวยากรณ์             ดังได้กล่าวแล้วว่า คำว่า บาลี เป็นชื่อของภาษาใดก็ตาม ที่รักษา รวบรวม บันทึกคำสอนของพระพุทธศาสนา  โดยเฉพาะในพระพุทธศาสนาเถรวาท  ภาษาบาลีในที่นี้ คือภาษามคธที่ปรับปรุงไว้เป็นอย่างดีแล้ว มีหลักเกณฑ์ทางการวางรูปประโยค ที่มีความสละสลวย ทำให้ทรงจำได้ง่ายมากขึ้น             หลักเกณฑ์ในการวางรูปประโยคก็ตาม หลักเกณฑ์ทางการใช้คำ ใช้ศัพท์ ใช้กิริยา  ให้เหมาะสม ให้สละสลวยก็ตาม วิธีการแต่ง การแปลก็ตาม  ทั้งหมดทั้งสิ้นนั้น คือหลักวิชาที่เรียกว่า บาลีไวยากรณ์             ในทางภาษาบาลี ได้ให้ความหมายของคำว่า ไวยากรณ์ เอาไว้ว่า             วฺยากโรตีติ  เวยฺยากรณํ (ปกรณํ)  [ วะยากะโรตีติ เวยยากะระณัง (ปะกะระณัง) ]             (แปล) ยัง ปะกะระณัง   อ.ปกรณ์ใด  วะยากโรติ   ย่อมกระทำให้แจ้ง อิติ เพราะเหตุนั้น  ตัง ปะกะระณัง  อ.ปกรณ์นั้น เวยยากะระณัง  ชื่อว่า ไวยากรณ์  คือ ปกรณ์ อันกระทำให้แจ้ง             เมื่อรวมกับคำว่า บาลี เป็น บาลีไวยากรณ์ จะมีวิเคราะห์ศัพท์ว่า   ปาลิง  วะยากะโรตีติ ปาลิเวยยากะระณัง (ปะกะระณัง)             (แปล)  ยัง ปะกะระณัง  อ.ปกรณ์ใด  วะยากะโรติ  ย่อมกระทำให้แจ้ง  ปาลิง  ซึ่งพระบาลี  (ภาษาอันรักษาไว้ซึ่งพระพุทธพจน์) อิติ  เพราะเหตุนั้น  ตัง ปะกะระณัง  อ.ปกรณ์นั้น  ปาลิเวยยากะระณัง  ชื่อว่า  บาลีไวยากรณ์  - คือ  ปกรณ์อันกระทำให้แจ้งซึ่งบาลี ภาษาที่รักษาพุทธพจน์   (* ในช่วงนี้ผมจะพยายามเลี่ยงการเขียนคำแบบบาลีอักษรไทย แต่จะเขียนแบบไทยให้อ่านง่ายไปก่อน  เมื่อสอนถึงวิธีการอ่านคำบาลีอักษรไทยแล้ว จึงค่อยเขียนแบบบาลีเต็มนะครับ)               เมื่อกล่าวโดยสรุป  คำว่าบาลีไวยากรณ์  คือการเรียนวิชาที่จะทำให้รู้แจ้ง หรือทำให้แจ้งชัดในภาษาบาลีนั่นเอง   การศึกษาบาลีในประเทศไทย             การเรียนบาลี ในสายของวิชาการศึกษาของคณะสงฆ์ไทย ซึ่งผมได้เคยผ่านมาบ้างนั้น โดยส่วนมากท่านจะศึกษากันเป็นหลักในไม่กี่เรื่อง  ในระดับป.ธ. ๑ – ๙  การเรียนบาลีไวยากรณ์ก็มีเพียงระดับ ป.ธ. ๑ –ป.ธ ๓  เท่านั้น  แล้วก็หยุดไป  จะไปเรียนกันอีกทีก็ในระดับป.ธ. ๘ ซึ่งเรียนวิธีการแต่งฉันท์  คือแต่งคำกลอนภาษาบาลีนั่นเอง              แต่ในการเรียนบาลีไวยากรณ์  ยังมีระดับที่สูงขึ้นไปกว่าที่เรียนกันในสายบาลีของไทย คือการเรียนบาลีระดับสูง ซึ่งนิยมศึกษากันในพม่า หรือวัดในไทยที่มีพระอาจารย์จากพม่า หรือพระอาจารย์ที่เรียนจบมาจากพม่า มาสอน  เรียกกันว่า บาลีใหญ่ หรือบาลีระดับสูง ซึ่งจะศึกษาบาลีในระดับที่แจ่มแจ้งขึ้นไปอีกมาก  เช่น ศึกษาคัมภีร์ที่อธิบายวิธีการเรียบเรียง ตกแต่งถ้อยคำบาลี ให้มีอรรถรสแห่งประโยคและถ้อยคำที่มีความไพเราะ  จากคัมภีร์สุโพธาลังการะ ศึกษาพจนานุกรมบาลีเช่น อภิธานัปปทีปิกา  ศึกษาบาลีไวยากรณ์จาก คัมภีร์กัจจายนะ (หรือ มูลกัจจายน์) เป็นต้น  ซึ่งส่วนมากก็เป็นคัมภีร์บาลีที่เคยนิยมศึกษากันในเมืองไทย เมื่อสมัยก่อน ๆ เช่นสมัยอยุธยา และรัตนโกสินทร์ตอนต้น  แต่มาหยุดศึกษากันไปในช่วงหลัง  หลังจากที่สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ได้ทรงรจนาหนังสือบาลีไวยากรณ์ ที่พระสงฆ์สามเณร และผู้เรียนบาลีสามารถศึกษาได้ง่ายขึ้น    ทำให้คัมภีร์บาลีต่างๆ ที่เคยเรียนกัน มีผู้ศึกษาน้อยลง  มาเริ่มนิยมศึกษากันในช่วงหลังในสายการศึกษาแบบที่มาจากพม่า  เช่น วัดท่ามะโอ, วัดจากแดง เป็นต้น             ก่อนที่จะได้กล่าวถึงเรื่องการเรียนบาลีไวยากรณ์  ก็จะขอกล่าวถึงการศึกษาบาลี ในระดับป.ธ. ๑ – ๙  ทั้งพระภิกษุสามเณร แม่ชี และผู้สนใจทั่วไป ใช้เรียน และแปลกัน ให้เป็นความรู้เสริมหน่อย  เผื่อบางท่านอยากทราบว่า พระเณรที่ท่านบอกว่า ท่านเป็นมหา เป็นเปรียญต่าง ๆ นั้น ท่านเรียนอะไรกัน จากคุณ : chohokun เขียนเมื่อ : 18 มิ.ย. 55 18:28:18

ความคิดเห็นที่ 2  ระดับป.ธ. ๑-๒    เรียนบาลีไวยากรณ์เบื้องต้น  และเรียนแปลคัมภีร์อรรถกถาธรรมบท ภาค ๑ - ภาค ๔   ระดับ ป.ธ. ๓ เรียนบาลีไวยากรณ์เบื้องต้น และศึกษา วิเคราะห์ศัพท์ต่าง ๆ ศัพท์สมาสในระดับที่ซับซ้อนเช่น สมาสท้อง,  เรียนการสัมพันธ์ศัพท์ภาษาบาลี (วิชาสัมพันธ์ไทย), เรียนแปลคัมภีร์อรรถกถาธรรมบท ภาค ๕ – ๘, เรียนการเขียนจดหมายราชการของคณะสงฆ์  อาจมีข้อสงสัยว่า เอ๊ะ ทำไมเรียนบาลี ต้องมาเรียนเรื่องการเขียนจดหมาย ข้อนี้เป็นเพราะถือกันว่า พระที่ท่านสอบได้เปรียญ ๓ เรียกได้ว่ามีความรู้และพรรษากาลพอสมควรแล้ว  จึงควรจะได้เรียนรู้เรื่องงานคณะสงฆ์ ก็เลยต้องเรียนรู้การเขียนจดหมาย การทำเอกสารจดหมายคณะสงฆ์ไว้ด้วย  ระดับ ป.ธ. ๔  เรียนการแปลคัมภีร์มังคลัตถทีปนี ภาค ๑ (คัมภีร์อธิบายมงคลสูตร รจนาโดยพระสิริมังคลาจารย์ พระอาจารย์ชาวล้านนา)  และเรียนการแปลกลับ (แปลภาษาไทยกลับเป็นบาลี) คัมภีร์ธรรมบทภาค ๑  ในการเรียนระดับ ป.ธ. ๔ ผู้เรียนจะต้องเรียนวิธีการแปลภาษาไทยกลับเป็นบาลีด้วย  โดยในการเรียน จะใช้คัมภีร์ธรรมบทภาคที่ ๑ (ซึ่งเรียนในป.ธ. ๑-๒) มาเรียนเพื่อจะแปลภาษาไทย ให้กลับเป็นบาลี  เช่น  ข้อสอบให้มาว่า  พระเถระพิจารณาว่า สรีระนี้ เป็นสิ่งกระทำกิเลสไม่ให้มีที่สิ้นสุดแก่ผู้ที่แลดูอยู่ ในบัดเดี๋ยวนี้เอง ถึงความสิ้นไป ถึงความเสื่อมไปแล้ว จึง (กลับ) ไปที่พักกลางคืน นั่งพิจารณาถึงความสิ้นไปความเสื่อมไปอยู่ ผู้เรียนบาลีป.ธ. ๔ ก็จะต้องแปลกลับข้อความข้างต้นเป็นบาลี  ว่า เถโร อิทํ สรีรํ อิทาเนว โอโลเกนฺตานํ อปริยนฺตีกรํ หุตฺวา อิทาเนว ขยปฺปตฺตํ วยปฺปตฺตนฺติ รตฺติฏฺฐานํ คนฺตฺวา นิสีทิตฺวา ขยวยํ สมฺปสฺสมาโน   (แต่ในการสอบจริง ข้อสอบจะยาวกว่านี้)  ระดับ ป.ธ. ๕  เรียนแปลคัมภีร์มังคลัตถทีปนี  ภาค๒  และแปลข้อความจากไทยเป็นบาลี จากคัมภีร์ คัมภีร์อรรถกถาธรรมบท ภาค ๒ –ภาค ๔  ระดับ ป.ธ. ๖  เรียนแปลคัมภีร์สมันตปาสาทิกา (อรรถกถาพระวินัย) ภาค ๓ – ภาค ๕ และแปลข้อความจากไทยเป็นบาลี จากคัมภีร์ อรรถกถาธรรมบท ภาค ๕-๘  ระดับ ป.ธ. ๗  เรียนแปลคัมภีร์สมันตปาสาทิกา (อรรถกถาพระวินัย) ภาค ๑ – ภาค ๒  และแปลข้อความจากไทยเป็นบาลี จากคัมภีร์ มังคลัตถทีปนี ภาค ๑  ระดับ ป.ธ. ๘  เรียนแปลคัมภีร์วิสุทธิมรรค  ,  เรียนแต่งคำฉันท์ (คำกลอน) เป็นภาษาบาลี โดยเรียนการแต่งฉันท์ ๖ ประเภท คือ   (1) ปัฐยาวัตร (2) อินทรวิเชียร (3) อุเปนทรวิเชียร (4) อินทรวงศ์ (5) วังสัฏฐะ (6) วสันตดิลก  และในการสอบ จะให้แต่งฉันท์ ๓ ประเภท  ,  แปลข้อความจากไทยเป็นบาลี จากคัมภีร์สมันตปาสาทิกา ภาค ๑- ภาค ๒ ในการสอบประโยค ป.ธ. ๘  เมื่อจะสอบวิชาฉันท์  กรรมการจะให้โจทย์มาสั้น ๆ แล้วให้นักศึกษาแต่งเนื้อความ และคำฉันท์เป็นภาษาบาลีออกมาเอง  เช่น โจทย์ให้มาว่า   "จงแต่งฉันท์  จากพุทธประวัติตั้งแต่การประสูติ จนถึงตรัสรู้"   ผู้เข้าสอบก็ต้องมาคิดว่าจะเอาเรื่องราวพุทธประวัติ จากประสูติ ถึงตรัสรู้ มาแต่งเป็นคำฉันท์ภาษาบาลีได้อย่างไร มีเรื่องเล่ากันมาว่า  พระมหาอุทิศ ศิริวรรณ (ปัจจุบันลาสิกขาแล้ว)  ซึ่งเป็นที่ยอมรับกันในแวดวงบาลีว่า มีผลงานหนังสือ แปลธรรมบทโดยพยัญชนะ  เป็นคู่มือศึกษาการแปลบาลีสำหรับนักเรียนบาลีชั้นต้น ๆ ได้เป็นอย่างดี   นั้น  เมื่อคราวยังเป็นสามเณร อุทิศ ศิริวรรณ (เปรียญ)  ได้เข้าสอบป.ธ. ๘ แล้วกรรมการออกข้อสอบ ให้แต่งคำฉันท์จากพุทธประวัติตั้งแต่ประสูติ - ตรัสรู้  แต่สามเณรอุทิศ  มีความรู้มาก  ก็เลยทำข้อสอบเกินคำสั่ง  โดยแทนที่จะแต่งตั้งแต่ประสูติ - ตรัสรู้  กลับแต่งฉันท์พุทธประวัติ ตั้งแต่ประสูติ จนถึง ปรินิพพานเลยทีเดียว ผลปรากฏว่า ปีนั้นสามเณรอุทิศ  สอบตก..... เนื่องจากทำเกินคำสั่ง  ระดับ ป.ธ.๙  เรียนแปลคัมภีร์อภิธัมมัตถวิภาวินี (ฎีกาพระอภิธรรมมัตถสังคหะ),  แปลข้อความจากไทยเป็นบาลี จากคัมภีร์วิสุทธิมรรค,  เรียนแปลภาษาไทยเป็นบาลี (จากข้อความภาษาไทยที่กรรมการกำหนดให้แปล)  จะเห็นได้ว่า ในระบบการศึกษาบาลีในเมืองไทยนั้น ส่วนมากท่านมักจะเรียนกันแต่คัมภีร์ที่เป็นอรรถกถา  คัมภีร์ปกรณ์วิเสส  ไม่มีการเรียนแปลพระไตรปิฎกเลย  ซึ่งอาจถือว่าเป็นข้อด้อยของการศึกษาบาลีในเมืองไทยก็ได้  ที่ไม่ได้มีการศึกษาคัมภีร์พระไตรปิฎกโดยตรง  ต่างจากประเทศพุทธศาสนาอื่น ๆ เช่นประเทศพม่า  ที่ท่านมุ่งเรียนพระไตรปิฎกโดยตรง โดยใช้คัมภีร์ระดับรองลงมาเป็นเครื่องมือศึกษา  อย่างไรก็ตาม  พระเณรที่ท่านสอบได้จนถึงระดับเปรียญสูง ๆ นั้น ก็ต้องนับว่าท่านมีความวิริยะอุตสาหะมาก ถ้าหากว่ามีการต่อยอดการศึกษา  ให้พระเณรที่ท่านจบประโยค ๙  ได้ทำงานศึกษาค้นคว้าพระไตรปิฎกด้วย  ก็จะเป็นประโยชน์มากทีเดียว   การศึกษาบาลีไวยากรณ์เบื้องต้น  ในการเรียนบาลีบนพันทิปนี้  ขอให้ผู้ศึกษาได้ทราบก่อนว่า ผมเองเคยผ่านการศึกษาภาษาบาลีมาเพียงระดับ ป.ธ. ๑-๒  คงจะไม่สามารถให้รายละเอียดที่ลึกซึ้งได้มากเท่าไหร่นักในการศึกษา ดังนั้นเรื่องที่จะได้นำมาให้ศึกษากัน ก็คงจะเป็นข้อควรทราบเล็ก ๆ น้อย ๆ เกี่ยวกับเรื่องภาษาบาลี พอให้ชาวพุทธได้มีความรู้พื้นฐาน อย่างน้อยก็สามารถอ่านและเขียนภาษาบาลีอักษรไทย พอจะแปลศัพท์บาลีแบบง่าย ๆ ได้บ้าง  เพื่อเกื้อกูลแก่การศึกษาพระพุทธศาสนาต่อไป  การเรียนบาลีไวยากรณ์ทั่วไป  จะศึกษากันใน ๔ เรื่องหลัก ๆ คือ ๑. อักขรวิธี   - เรียนรู้เรื่องอักษร  ประเภทอักษร  ทั้งสระและพยัญชนะ ในภาษาบาลีอักษรไทย เรียนรู้เรื่องวิธีการออกเสียง   และ เรียนรู้วิธีการต่อคำในภาษาบาลี จากคำสองคำ ให้เป็นคำเดียวกัน  เรียกว่า สนธิ ๒. วจีวิภาค – เรียนรู้เรื่องคำพูด คำนามศัพท์ประเภทต่าง ๆ ลิงค์ วจนะ วิภัตติ คำกิริยา  ซึ่งแบ่งเป็น ๖ ส่วน คือ นามศัพท์ อัพยยศัพท์  อาขยาต  กิตก์ สมาส ตัทธิต ๓. วากยสัมพันธ์  เรียนรู้การเกี่ยวเนื่องกันในศัพท์ภาษาบาลี ประเภทคำในพากย์ หรือประโยคต่าง ๆ ๔. ฉันทลักษณ์  เรียนรู้วิธีการแต่งฉันท์ (ซึ่งจะเรียนในระดับประโยค ป.ธ.๘)   เฉพาะสำหรับการเรียนบาลีบนพันทิปนี้  ผมก็จะเลือกเฉพาะเรื่องที่ควรรู้ นำมาให้ได้ศึกษากัน ดังนี้ - อักษร  สระ พยัญชนะในภาษาบาลี  การอ่านและเขียนภาษาบาลีอักษรไทย  - การอ่านและเขียนภาษาบาลีอักษรโรมัน การปริวรรตภาษาบาลีจากอักษรไทยเป็นอักษรโรมัน - ลักษณะการออกเสียง และฐานกรณ์ของการเกิดเสียง - ลักษณะการต่อคำในภาษาบาลี (คำสนธิ) - ความหมายของลิงค์ วจนะ วิภัตติ  และศัพท์ประเภทต่าง ๆ - ศัพท์จำพวกตัวเลข (สังขยา) - คำศัพท์กิริยา - การแปลบาลีเบื้องต้น ทั้งหมดนี้คิดว่าจะได้เรียนกันประมาณ ๕- ๖ ครั้ง ก็น่าจะจบแล้ว  และในแต่ละครั้ง ผมจะขออนุญาตให้แบบฝึกหัดสำหรับผู้ศึกษาได้ไปลองทำกันด้วย (จะทำหรือไม่ทำก็ได้) แล้วส่งคำตอบมาทางหลังไมค์ เพื่อจะได้ดูความเข้าใจของแต่ละท่าน แล้วจะได้เฉลยในบทเรียนต่อ ๆ ไป แก้ไขเมื่อ 18 มิ.ย. 55 18:36:11 จากคุณ : chohokun เขียนเมื่อ : 18 มิ.ย. 55 18:35:49

ความคิดเห็นที่ 3 อักษรที่ใช้ในภาษาบาลี  คำว่า อักษร   ในทางภาษาบาลี ท่านให้คำจำกัดความว่า เสียง และตัวหนังสือ ชื่อว่าอักษร  และเนื้อความของถ้อยคำทั้งหลาย จะรู้ได้ก็ต้องใช้อักษรทั้งนั้น เมื่ออักษรวิบัติ  ถ้อยคำก็วิบัติไปด้วย  อักษร  หรือในคำบาลี คือ อักขะระ (อกฺขร)   มาจากคำว่า  “น”   แปลว่า ไม่  และ  “ขร” แปลว่า สิ้น  หรือ แข็ง  แปลง “น”  เป็น “อ” และบวกกับ “ขร”    เติม กฺ เข้าไปข้างหน้า ข  ตามเกณฑ์พยัญชนะสังโยค  (จะได้กล่าวถึงในตอนต่อ ๆ ไป)    สำเร็จเป็นคำว่า อกฺขร (อักขะระ, อักษร)  แปลว่า  ไม่เป็นของแข็ง  และ ไม่สิ้นไป  ที่ว่า ไม่เป็นของแข็ง  ก็เพราะตัวอักษรสามารถบิด แปลง เขียนให้เป็นรูปแบบต่าง ๆ ได้ มีรูปลักษณ์ต่าง ๆ กันไปได้  จึงเรียกว่า ไม่เป็นของแข็ง  และ อีกความหมายหนึ่ง หมายถึง ไม่สิ้นไป  เพราะไม่ว่าจะใช้อักษร มาเขียนไปสักเท่าไหร่ ๆ เขียนเป็นคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนา เขียนเป็นหนังสือวิชาการ กี่ร้อยกี่พันเล่ม  ตัวอักษรก็ยังมีอยู่  ไม่หมดสิ้นไป  ไม่เหมือนเงินทอง ที่อาจหมดสิ้นไปได้  เป็นที่ทราบกันว่า  ภาษาบาลีนั้น ไม่มีอักษรสำหรับใช้โดยเฉพาะ  แต่มีเสียงที่ใช้แทนอักษรในภาษาบาลีอยู่    และเสียงนั้นแหละ  เมื่อนำไปใช้ในประเทศต่าง ๆ ก็จะเอาอักษรในภาษาประเทศนั้น ๆ มาเขียนเทียบเสียงอักษรในภาษาบาลี  ซึ่ง อักษรในภาษาบาลีนั้น มี ๔๑ ตัว แบ่งเป็นสระ ๘ ตัว และพยัญชนะ ๓๓ ตัว   เมื่อนำมาเทียบกับอักษรไทย  ก็จะนำอักษรไทยมาเขียนเทียบเสียงได้ดังนี้  สระในภาษาบาลี  ๘ ตัว   มี   อ, อา, อิ, อี, อุ, อู, เอ, โอ  พยัญชนะ  มี ๓๓ ตัว  โดยแบ่งกลุ่มได้ เป็น ๒ กลุ่ม เรียกว่า  พยัญชนะวรรค ๒๕ ตัว แบ่งได้เป็น ๕ วรรค  และ อวรรค ๘ ตัว  ประเภทพยัญชนะที่เรียกว่า วรรค  เพราะพยัญชนะกลุ่มนั้น ๆ มีเสียงและฐานที่เกิดเสียงใกล้เคียงกัน  ส่วนที่เรียกว่า อวรรค  เพราะมีฐานการเกิดเสียงคนละหมู่คนละพวกกัน  พยัญชนะวรรค ๒๕ ตัว มีดังนี้  วรรค ก       ก     ข     ค     ฆ     ง   วรรค จ    จ     ฉ     ช     ฌ     ญ  วรรค ฏ    ฏ     ฐ     ฑ     ฒ     ณ  วรรค ต        ต     ถ     ท     ธ     น  วรรค ป    ป     ผ     พ     ภ     ม  พยัญชนะ อวรรค ๘ ตัว มีดังนี้     ย     ร     ล     ว     ส     ห     ฬ     อํ (นิคคหิต)  สำหรับเรื่องวิธีการออกเสียงอักษร  จะได้กล่าวในบทต่อ ๆ ไป จากคุณ : chohokun เขียนเมื่อ : 18 มิ.ย. 55 18:38:53

ความคิดเห็นที่ 4 วิธีการอ่านและเขียนบาลีอักษรไทย  ทีนี้ก็มาถึงเรื่องที่สำคัญที่สุดในการศึกษาภาษาบาลี  คือการอ่านและเขียนบาลีอักษรไทย  ผู้ที่เป็นชาวพุทธส่วนมาก (แม้แต่พระสงฆ์)  อ่านคำบาลีอักษรไทยไม่ออก และนั่นเป็นเหตุให้เวลาที่เจอพุทธศาสนสุภาษิต หรือคำบาลีตามที่ต่าง ๆ เขียนเป็นแบบบาลีไทย ก็เลยทำให้อ่านไม่ออก  และรู้สึกว่าภาษาบาลีเป็นเรื่องยาก ทำให้หมดฉันทะในการเรียนรู้และศึกษา  สำหรับวิธีการอ่านและเขียนบาลีอักษรไทยนั้น  มีเกณฑ์ที่ควรทราบก่อน คืออักขรพิเศษที่กำหนดการออกเสียงตัวสะกด ในภาษาบาลี  คือ พินทุ  และ นิคคหิต พินทุ ( ∙ )  พินทุ  คือจุดดำทึบ  ที่ใช้วางใต้ตัวอักษร  เมื่อพินทุ วางใต้ตัวอักษรใดก็ตาม ให้ตัวอักษรนั้น ทำหน้าที่เหมือนเป็นตัวสะกด ของตัวหน้า  หากตัวหน้าไม่มีสระอื่น ให้ออกเสียงเหมือนมีไม้หันอากาศอยู่ด้วย  เช่น  ธมฺม    มี พินทุอยู่ใต้  มฺ   มี ธ อยู่ข้างหน้า   ให้เขียน และอ่านออกเสียงว่า ธัมมะ (ทำ-มะ)  ปญฺญา  มีพินทุอยู่ใต้ ญฺ   มี ป อยู่ข้างหน้า ให้อ่านออกเสียงว่า  ปัญญา (ปัน-ยา)    กรณีที่ตัวอักษรตัวหน้า มีสระอื่น ให้ออกเสียงตามสระนั้น  เช่น  โสตฺถิ   มีพินทุอยู่ใต้  ตฺ  มี  โส  อยู่ข้างหน้า ออกเสียงตามสระ เป็น โสตถิ (โสด-ถิ) ในบางกรณี ตัวพินทุอาจทำหน้าที่ บังคับให้อักษรตัวนั้น ออกเสียงเป็นคำควบกล้ำ และเป็นตัวสะกดด้วย  หรืออาจบังคับให้อักษรนั้นออกเสียง อะ  ซึ่งก็แล้วแต่กรณี   ส่วนจะสังเกตได้อย่างไรว่า  อักษรที่มีพินทุอยู่ใต้  แล้วจะให้ออกเสียงเป็นลักษณะไหนนั้น อาจต้องใช้การสังเกต และศึกษาเพิ่มเติมบ้าง  ในที่นี้ ผมจะยกคำบางคำที่พินทุ บังคับให้ออกเสียงควบกล้ำ  และออกเสียง อะ   มาเพื่อเป็นข้อสังเกต  เช่น  กตฺวา  ออกเสียงว่า กัด-ตะวา  (ออกเสียงอะ ที่ ตะ  เพียงครึ่งเสียง)  ตตฺร  ออกเสียงว่า ตัด – ตะระ (ออกเสียงอะ ที่ตะ เพียงครึ่งเสียง)  พฺรหฺม  ออกเสียงว่า  พรำ-หมะ    เป็นต้น นิคคหิต ( ◦ )  นิคคหิต  หรือที่เรียกกันว่า เสียง อัง (อํ)  นั้น   เป็นพยัญชนะพิเศษ ในหลักการออกเสียงภาษาบาลี  ให้ความหมายคำว่านิคคหิตเอาไว้ว่า   ที่ชื่อนิคคหิต เพราะกดฐานและกรณ์   ซึ่งเรื่องนี้จะขอกล่าวถึงในบทต่อ ๆ ไป     ในที่นี้มาลองดูวิธีการใช้ก่อน นิคคหิต  มีหน้าที่ในการทำให้ตัวอักษรใดก็ตาม ที่มีนิคคหิตอยู่ด้านบน   ออกเสียงเหมือนมี ง สะกด   และถ้าอักษรตัวนั้น  ไม่มีสระอื่นใดอยู่ ให้ออกเสียงเหมือนมีไม้หันอากาศ  และ ง สะกด  เช่น  ธมฺมํ    ม ตัวสุดท้าย  มีนิคคหิตอยู่ด้านบน  ม นั้นไม่มีสระอื่น ออกเสียงว่า ธัม“มัง” (แปลว่า ซึ่งธรรม)  อุชุํ    คำว่า ชุ มีนิคคหิตอยู่ด้านบน  ให้ออกเสียงเหมือนมี ง สะกด โดยให้ออกเสียงตามสระ อุ  ที่อักษรนั้น   ออกเสียงว่า  อุ “ชุง” (แปลว่า ตรง)   สทฺธึ      เนื่องจากในสระภาษาบาลี  ไม่มีสระ อึ  ดังนั้นเมื่อผู้ศึกษา เห็นสระที่คล้าย สระอึ  ให้ทราบว่านั่นเป็นสระ อิ  แต่ใส่นิคคหิตลงไป ทำให้ดูคล้ายสระอึ ในภาษาไทย      ในการออกเสียง ให้ออกเสียง อิ ตามสระ   คำนี้ ออกเสียงว่า   สัท “ธิง” (แปลว่า  กับ ) อนึ่ง นิคคหิต จะไม่ใช้กับคำที่ออกเสียงที่เป็นสระเสียงยาว เช่น อา อี อู เอ โอ  แต่จะอยู่หลัง หรือออกเสียงสระสั้น คือ อะ อิ อุ  เท่านั้น     คำที่ไม่มีทั้งพินทุและนิคคหิต  ในกรณีที่คำบาลีคำใด  ไม่มีทั้งพินทุ และนิคคหิต  ให้ออกเสียงตามสระ  หรือถ้าไม่มีสระ  ให้ออกเสียงสระ อะ  เช่น  รตน  ออกเสียงว่า ระ-ตะ-นะ  ภควโต  ออกเสียงว่า ภะคะวะโต  อมต  ออกเสียงว่า อะมะตะ   เป็นต้น   ตัวอย่างวิธีการอ่านคำบาลีอักษรไทย ภิกฺขเว  - ภิกขะเว     สชฺฌายํ  - สัชฌายัง   สทฺธา – สัทธา     ปมาโท – ปะมาโท  อปฺปมตฺตา – อัปปะมัตตา  รฏฐสฺมึ  - - รัฏฐัสมิง (อ่านว่า รัด-ถัด- สะ-หมิง)  ปาปญฺจ – ปาปัญจะ   ปรโลกํ – ปะระโลกัง   สมฺมาสมฺพุทฺโธ – สัมมาสัมพุทโธ   ปัญหาเรื่องการออกเสียง รูปคำ  เอยฺย  ปัญหาหนึ่งในการอ่านคำบาลีของคนไทยก็คือ  การอ่านคำที่มีรูป เอยฺย     เนื่องจากภาษาบาลีไม่มีสระเอย    คำนี้จะต้องอ่านออกเสียงให้เป็น เอ + ยะ สะกด    แต่เนื่องจากคนไทยยากจะออกเสียงแบบนี้ได้ จึงมักอ่านกันสองแบบ คืออ่านออกเสียงว่า   ไอ-ยะ  บ้าง  หรือ เอยยะ (แบบไทย) บ้าง  ดังนั้น จึงมีคำไทยที่มาจากภาษาบาลี คำเดียวกัน แต่เขียนต่างกัน เมื่อศัพท์เดิมเป็นรูป เอยฺย  เช่น  ทกฺขิเณยฺย    เมื่อนำมาใช้ในภาษาไทย เลยมีการเขียนว่า ทักขิไณย บ้าง ทักขิเณยย บ้าง  แก้ไขเมื่อ 18 มิ.ย. 55 20:03:14 จากคุณ : chohokun เขียนเมื่อ : 18 มิ.ย. 55 18:43:50

ความคิดเห็นที่ 5 แบบฝึกหัดท้ายบท  ผู้ศึกษา จงเขียนคำบาลีอักษรไทยดังต่อไปนี้ ให้เป็นรูปแบบไทย  (ตัวอย่าง  สทฺธา = สัทธา,  อรหนฺต = อะระหันตะ)   โดยไม่ต้องลอกโจทย์ซ้ำ  เขียนมาเฉพาะคำตอบ  ส่งมาทางหลังไมค์   ๑) มนุสฺสานํ    ๒) อนุโมทนํ     ๓) วิชฺชาจรณสมฺปนฺโน     ๔) ปุริสทมฺมสารถิ   ๕) สีลาทิสมฺปนฺเน    ๖) สงฺขารา      ๗) ธมฺมเทสนํ   ๘) ปฏิจฺจสมุปฺปาท   ๙) ธมฺมจกฺกปฺปวตนสุตฺตํ     ๑๐) วุฑฺฒิมนวาย       ๑๑) อุปฺปนฺนกิจฺจนิตฺถรเณน ๑๒) อโสจาปยํ      ๑๓) โสมนสฺสเมว       ๑๔) อุปฺปนฺนสํเวโค   เฉลยเมื่อถึงบทเรียนต่อไป จากคุณ : chohokun เขียนเมื่อ : 18 มิ.ย. 55 18:46:51

ความคิดเห็นที่ 6 ส่งการบ้าน ทางหลังไมค์แล้วค่ะ จากคุณ : กอบัวสวรรค์ เขียนเมื่อ : 18 มิ.ย. 55 19:17:07

ความคิดเห็นที่ 7 อนุโมทนาสำหรับความรู้ครับ จากคุณ : ต่อmcu เขียนเมื่อ : 18 มิ.ย. 55 19:40:45

ความคิดเห็นที่ 8 ขออนุญาตถามคำถามค่ะ ๑. ในบางกรณี ตัวพินทุอาจทำหน้าที่ บังคับให้อักษรตัวนั้น ออกเสียงเป็นคำควบกล้ำ และเป็นตัวสะกดด้วย หรืออาจบังคับให้อักษรนั้นออกเสียง อะ  ซึ่งก็แล้วแต่กรณี   ส่วนจะสังเกตได้อย่างไรว่า  อักษรที่มีพินทุอยู่ใต้ แล้วจะให้ออกเสียงเป็นลักษณะไหนนั้น อาจต้องใช้การสังเกต และศึกษาเพิ่มเติมบ้าง  ในที่นี้ ผมจะยกคำบางคำ ที่พินทุ บังคับให้ออกเสียงควบกล้ำ  และออกเสียง อะ   มาเพื่อเป็นข้อสังเกต --> ให้สังเกตไปเรื่อยๆ ใช่ไหมคะ ไม่มีกฏตายตัว ๒. ปาปญฺจ – ปาปญฺจ  อ่านว่าอย่างไรคะ ๓. ทกฺขิเณยฺย สรุปว่าที่ถูกต้องอ่านว่าอย่างไรคะ (๔. วิธีพิมพ์เครื่องหมาย พินทุ และ นิคคหิต ทำอย่างไรคะ) ขอบพระคุณค่ะ จากคุณ : GravityOfLove เขียนเมื่อ : 18 มิ.ย. 55 19:53:43

ความคิดเห็นที่ 9 ^ ^ ตรงคำว่า ปาปญฺจ  ตอนพิมพ์ผมดันลืมพิมพ์แปลงให้เป็นคำแบบไทยครับ (ใจนึกถึงการพิมพ์แบบไทย แต่มือดันคุ้นกับการพิมพ์แบบบาลี)  เพิ่งมาสังเกตที่คุณ gravityoflove ถามมาอีกรอบ ต้องขออภัยด้วย  ตอนนี้แก้แล้ว   คำนี้อ่านว่า ปาปัญจะ ครับ ทกฺขิเณยฺย  เขียนเป็นคำแบบไทยว่า ทักขิเณยยะ  แต่เวลาออกเสียง  คนไทยออกเสียงคำนี้ตามแบบบาลีจริง ๆ ไม่ได้ ส่วนที่ผมเขียนว่า ทักขิไณย , ทักขิเณยย  อันนี้เป็นรูปแบบคำที่ไทยเอามาใช้  ตามวิธีการอ่านออกเสียง  เพราะบางคนอ่านออกเสียง เอยฺย  เป็น ไอ-ยะ  ก็เลยมาปรับรูปคำในแบบไทยให้เป็น ทักขิไณย ไปด้วย วิธีพิมพ์เครื่องหมายพินทุกับนิคคหิต  บนแป้นพิมพ์ไทย ทำได้ดังนี้ ตัวพินทุ  จะอยู่ที่แป้น B  ซึ่งมีสระอิอยู่ด้วย ถ้าสังเกตให้ดู จะมีจุดดำเล็กๆ อยู่บนสระอิ  นั่นแหละตัวพินทุ  เวลาจะพิมพ์ ให้กดเปลี่ยนเป็นการพิมพ์แบบไทย แล้วกด shift + แป้น B   ส่วนนิคคหิต อยู่ที่แป้น Y ซึ่งมีตัว Y และไม้หันอากาศ ลองสังเกตดูดีๆ จะมีจุดกลมเล็กๆ อยู่ นั่นแหละครับ ตัวนิคคหิต  เวลาจะพิมพ์นิคคหิต ให้กดshift + แป้น Y ครับ แก้ไขเมื่อ 18 มิ.ย. 55 20:17:08 แก้ไขเมื่อ 18 มิ.ย. 55 20:13:04 จากคุณ : chohokun เขียนเมื่อ : 18 มิ.ย. 55 20:11:23

ความคิดเห็นที่ 10 ขอประทานโทษค่ะ สมองตื้อ อ่านว่า ทัก-ขิ-ไน-ยะ หรือคะ หรือว่าไม่สามารถใช้ตัวอักษรแทนการอ่านที่ใกล้เคียงที่สุดได้ จากคุณ : GravityOfLove เขียนเมื่อ : 18 มิ.ย. 55 20:24:15

ความคิดเห็นที่ 11 ^ ^ ^ ยากจะทำได้ครับ  สมัยผมเรียนบาลี ครูบาอาจารย์ท่านบอกว่า ให้ออกเสียงระหว่าง กึ่งๆ  ไอ กับ เอย ... ซึ่งไม่รู้จะใช้เทียบตัวอักษรยังไงดี แบบที่ใกล้เคียงที่สุด ก็คือออกเสียง ไอ-ยะ  ไปเลย แก้ไขเมื่อ 18 มิ.ย. 55 20:57:11 จากคุณ : chohokun เขียนเมื่อ : 18 มิ.ย. 55 20:56:41

ความคิดเห็นที่ 12 ขอบพระคุณค่ะ จากคุณ : GravityOfLove เขียนเมื่อ : 18 มิ.ย. 55 20:58:40

ความคิดเห็นที่ 13 สำนวนแปล พระบาลีพุทธภาษิต                             --- วิญญาณํ โหติ  ตทุปาทานํ --                                   (ผิด ตก ยก เว้น) โดย พยัญชนะ (ภาษาบาลี ในรูปอักษรไทย) ข้างบน ประกอบด้วย คำ ใดๆ บ้างครับ ท่าน จขกท (ขอความรู้นะครับ) จากคุณ : เซนเถรวาทปฐมสังคายนานิยม (F=9b) เขียนเมื่อ : 18 มิ.ย. 55 21:34:17

ความคิดเห็นที่ 14 ^ ^ ^ ไม่ทราบครับ ผมจบแค่ป.ธ.๑-๒ ไปอ่านเอาที่พระไตรปิฎกแปลภาษาไทย แปลไว้แล้วสิครับ - -' จากคุณ : chohokun เขียนเมื่อ : 18 มิ.ย. 55 22:13:46

ความคิดเห็นที่ 15 วิญญาณํ โหติ  ตทุปาทานํ แยกคำ วิญฺญาณํ โหติ ตํ อุปาทานํ   อ่านว่า   วิญญาณัง โหติ  ตัง  อุปาทานัง จากคุณ : นายพยายาม เขียนเมื่อ : 18 มิ.ย. 55 22:47:05

ความคิดเห็นที่ 16 สาธุคะ จากคุณ : vj01 เขียนเมื่อ : 19 มิ.ย. 55 06:21:44

ความคิดเห็นที่ 17 ภาษา "คนชาวบ้าน" (ห้ามภิกษุใช้ภาษาสันสกฤติ) ตาม ที่พระบรมศาสดา ตรัสใช้ เพื่อแสดง สัจจธรรม (คือภาษาธรรม โดย จอมศาสดา) ต่อมา คือ "ภาษา ที่พระเถระครั้งปฐมสังคายนา" ใช้ รักษา (มุขปาฐธ) นั้น มาถึง สมัยนี้ ตาม คคห 15  เสนอ คำว่า วิญญาณํ โหติ  ตทุปาทานํ แยกคำ วิญฺญาณํ โหติ ตํ อุปาทานํ   อ่านว่า   วิญญาณัง โหติ  ตัง  อุปาทานัง คุณนายพยายาม -- เข้ามา "ให้ความรู้" เช่นที่เสนอแล้ว โดยการ สำแดงถึง ---- คำ ที่ เกิด คำเหล่านั้น + การออกเสียง "โดยผ่าน กล่องเสียง คนถิ่นนี้ พ.ศ. นี้" ---                                         แล้ว ความหมาย ตามที่คุณนายพยายาม  รู้ เข้าใจ  (ส่วนจะสอดคล้องตรงตามที่ตรัสว่า ผู้ใดเห็นธรรม ผู้นั้นเห็น ตถาคต  ยกไว้)  ละครับ                        จะ แสดง  เป็น ธรรมทาน ด้วยไหมครับ จากคุณ : เซนเถรวาทปฐมสังคายนานิยม (F=9b) เขียนเมื่อ : 19 มิ.ย. 55 10:00:16

ความคิดเห็นที่ 18 ขออนุโมทนากันท่านมหา จขก. ที่นำมาให้เรียนรู้กันนะครับ          และขออนุโมทนากับทุกท่านได้สนใจใคร่เรียนรู้ภาษามคธอันพระพุทธเจ้าทุกพระองค์ ทรงใช้เป็นพระธรรมคำสั่งสอนมา ณ ที่นี้ด้วยครับ          การเรียนรู้พุทธพจน์แม้สักคำเดียว คาถาเดียว ย่อมส่งผลให้เป็นบุญบารมี มีส่วนช่วยผู้ที่ได้เรียนรู้ไม่ว่าจะเกิดภพใด ชาติใด ย่อมเข้าใกล้ พระพุทธเจ้า เกิดในพระพุทธศาสนา และเมื่อได้ฟังธรรมที่พระพุทธเจ้าตรัส หรือได้สอนไว้แล้ว ย่อมมีความคุ้นเคย เข้าใจ แตกฉานในอรรถ พยัญชนะเร็วกว่าผู้อื่น            ดังเช่น ค้างคาว 500 ตัว ได้ยินพระภิกษุผู้ถือธุดงธ์รูปหนึ่งท่องสาธยายพระอภิธรรมอยู่ในถ้ำ มี กุสลา ธมฺมา อกุสลา ธมฺมา เป็นต้น  ถือเอาสำเนียงเสียงที่ท่อง แม้ไม่รู้ความหมาย เมื่อมาเกิดเป็นมนุษย์ พระพุทธเจ้าทรงเทศนาพระอภิธรรมให้ฟัง ก็บรรลุธรรมได้เร็ว เพราะเป็นเสียงที่คุ้นเคย เสมือน เสียงแห่งสายฟ้า บุคคลย่อมรู้เมื่อจะมีฝนตก เป็นต้น จากคุณ : นะโม (กลุ่มพุทธบุตร) เขียนเมื่อ : 19 มิ.ย. 55 13:51:47

ความคิดเห็นที่ 19 คุณ chohokun ครับ ผมอยากได้บทที่ 1ด้วย ถ้าไม่เป็นการรบกวน ส่ง อี-เมลล์ได้ไม๊ครับ ผมหลังไมล์ไม่เป็น ครับ isaphong@yahoo.co.th นะครับ จากคุณ : kie001 (kook_ng) เขียนเมื่อ : 19 มิ.ย. 55 14:44:03

ความคิดเห็นที่ 20 ขออนุโมทนา สาธุบุญ ด้วยครับ จากคุณ : ดูกรท่านผู้เจริญ เขียนเมื่อ : 19 มิ.ย. 55 17:06:13

ความคิดเห็นที่ 21 ความคิดเห็นที่ 19              คุณ chohokun ครับ ผมอยากได้บทที่ 1 ด้วย ถ้าไม่เป็นการรบกวน ส่ง อี-เมลล์ได้ไม๊ครับ              ผมหลังไมล์ไม่เป็น ครับ isaphong@yahoo.co.th นะครับ จากคุณ : kie001 (kook_ng) เขียนเมื่อ : 19 มิ.ย. 55 14:44:03              ตอบคุณkie001 (kook_ng) ความคิดเห็นที่ 19 แทนคุณ chohokun เจ้าของกระทู้ ดังนี้ว่า              [เรียนบาลีบนพันทิป] บทที่ ๑ ความหมายและความสำคัญ http://www.pantip.com/cafe/religious/topic/Y12144263/Y12144263.html       จากคุณ : chohokun เขียนเมื่อ : 25 พ.ค. 55 14:28:28 ถูกใจ : กรองคำ, XeRaMos, ringside, แมวเก้าแต้ม, คนรักศีล, อาณาจักรสีเขียว, ต่อmcu, chantibha, จันทร์สะท้อนเงา, เป็ดจิ๋ว, ลำปาว, กันดั้มตัวนี้สีชมพู, ยามประจำวัน, เพื่อมหาชน, คนพุทธ, ปล่อย, Rabbit Hill, deedang, วัฒนานุกูร, มันตรัย2009, LazyOx, แสวงหาปัญญา, ชาล้นถ้วย, Radiation, Bitter Coffee, เอิงเอย, โขตาน, ง๊องแง๊งงุ๊งงิ๊ง, เลื้อย, GravityOfLove, ชาวมหาวิหาร, ซุ้มเฟื่องฟ้า, Healer, ใบมะพร้าว, กอบัวน่ารักจัง, anchulee, อัตนัย, หน่วยย่อย889, jira3518, Heian, ใบไม้กำนั้น, P_vicha, ทะเลสีดำ หัวใจสีชมพู, เส้นขอบฟ้าเวลาพระอาทิตย์ตกดิน              หมวดหนังสือธรรมะ              เรื่อง ศีลเป็นอาภรณ์อันประเสริฐ http://84000.org/tipitaka/book/bookpn02.html แนะนำ :-              อ่านและค้นพระไตรปิฎก ๔๕ เล่ม              อรรถกถาชาดกทั้งหมด ๕๔๗ เรื่อง              พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์              พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม     http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/              พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม                สารบัญประเภทธรรม http://84000.org/tipitaka/dic/d_type_index.php?                   หมวดหนังสือธรรมะ http://84000.org/tipitaka/book/              เรื่อง ศีลเป็นอาภรณ์อันประเสริฐ http://84000.org/tipitaka/book/bookpn02.html              เรื่อง สิ่งที่เป็นมงคล (มงคล ๓๘) http://84000.org/tipitaka/book/bookpn06.html              เรื่อง ทานที่มีผลมาก มีอานิสงส์มาก http://84000.org/tipitaka/book/bookpn01.html จากคุณ : ฐานาฐานะ เขียนเมื่อ : 20 มิ.ย. 55 01:37:49

ความคิดเห็นที่ 22 ขอขอบคุณจขกท.เป็นอย่างยิ่งครับ ขอลงทะเบียนเรียนด้วยครับ จากคุณ : จันทร์สะท้อนเงา เขียนเมื่อ : 20 มิ.ย. 55 07:35:49

ความคิดเห็นที่ 23 ขอเรียนด้วยคนครับ   =] จากคุณ : OnceWakeUp เขียนเมื่อ : 20 มิ.ย. 55 18:06:48

ความคิดเห็นที่ 24 ขอคารวะท่านอาจารย์   สนุกดีค่ะ ส่งแบบฝึกหัดแล้วนะคะ ^^ จากคุณ : แมวเก้าแต้ม เขียนเมื่อ : 20 มิ.ย. 55 19:22:09

ความคิดเห็นที่ 25 คุณ chohokun  อย่าลืมรวบรวมทั้งหมด แล้วทำเป็นไฟล์ .doc สร้างเป็น .pdf ด้วยก็ดีนะครับ  จะเป็นประโยชน์มาก จากคุณ : ป้อม (Bgate) เขียนเมื่อ : 21 มิ.ย. 55 21:13:20

ความคิดเห็นที่ 26 ปกติผมเขียนลง word ไว้แล้วค่อยcopy มาลงกระทู้อยู่แล้วครับ ไม่ต้องห่วงเรื่องนั้น ^^"b จากคุณ : chohokun เขียนเมื่อ : 22 มิ.ย. 55 11:21:23