ดวงจันทร์ = ใช้เลข 2 แทน = เป็นดาวบริวารของโลกที่โคจรวันละประมาณ 13 องศาโดยแต่ละราศรีเค้าจะอยู่แค่ประมาณ 2.5 วันครับ และวนครบ 12 ราศรี ก็ราวๆ 30 วันหรือ 1 เดือนพอดี
ทีนี้.....ดวงจันทร์สัมพันธ์อย่างไรกับดวงอาทิตย์ ดังนี้ครับ
1. ถ้า...ดวงจันทร์อยู่ฝั่งตรงข้าม (เล็ง หรือมุม 180 องศา) = วันขึ้น 15 ค่ำ (วันเพ็ญ)
2. ถ้าดวงจันทร์อยู่ที่เดียวกับดวงอาทิตย์ (กุม หรือมุม 0 องศา) = คืนเดือนมืด (แรม14/15ค่ำ ซึ่งตำราเรียกว่าวันอมาวสี หรือ NewMoon ถือเป็นวันที่ดวงจันทร์โคจรรอบโลกครบ 1 รอบนั่นเอง)
3. ฝั่งตั้งแต่ดวงอาทิตย์ลงมาจนถึงราศรีตรงข้ามดวงอาทิตย์ = ข้างขึ้น
3. ฝั่งตั้งแต่ราศรีตรงข้ามดวงอาทิตย์เป้นต้นไป = ข้างแรม
จากตัวอย่าง 1 (เมื่อกี้) 20 กันยายน = ดวงอาทิตย์อยู่ราศรีกันย์ 5 วัน/องศา
- ถ้า.....ดวงจันทร์อยู่ต้นๆราศรีมีน = ขึ้น 15 ค่ำ, กลางๆราศรีมีน = แรม 1 ค่ำ, ปลายๆราศรีมีน = แรม 2 ค่ำ
- ถ้า....ดวงจันทร์อยู่ราศรีกันย์ = แรม14/15 ค่ำ(แล้วแต่ว่าเดือนนั้นมีถึงแรมเท่าไหร่), กลางๆราศรีกันย์ = ขึ้น 1 ค่ำ, ปลายๆราศรีกันย์ = ขึ้น 2 ค่ำ
- ถ้า...ดวงจันทร์อยู่ราศรีธนู = ขึ้น 7-9 ค่ำ
- ถ้า...ดวงจันทร์อยู่ราศรีมิถุน = แรม 7-9 ค่ำ
จากตัวอย่าง 2 (เมื่อกี้) 6 มิถุนายน = ดวงอาทิตย์อยู่ราศรีพฟาก 22 วัน/องศา
- ถ้า.....ดวงจันทร์อยู่ต้นๆราศรีพิจิก = ขึ้น 13 ค่ำ, กลางๆราศรีมีน = ขึ้น 14 ค่ำ, ปลายๆราศรีมีน = ขึ้น 15 ค่ำำ
- ถ้า....ดวงจันทร์อยู่ต้นๆราศรีพฤษก = แรม 13 ค่ำ, กลางๆราศรีกันย์ = แรม 14ค่ำ , ปลายๆราศรีกันย์ = คืนเดือนมืด (แล้วแต่ว่าเดือนนั้นมีถึงแรมเท่าไหร่)
- ถ้า...ดวงจันทร์อยู่ราศรีสิงห์ = ขึ้น 7-9 ค่ำ
- ถ้า...ดวงจันทร์อยู่ราศรีกุมภ์ = แรม 7-9 ค่ำ