PANTIP.COM : Y12791282 กิจในอริยสัจจ์ ๔ []

ความคิดเห็นที่ 7

สาธุคุณการบูร กับพระพุทธพจน์ ที่นำมาแสดง

มาถึงหลักการปฏิบัติ พระวิปัสสนาจารย์ผู้ทรงพระไตรปิฏก ท่านสอนว่า การปฏิบัติวิปัสสนา คือ การกำหนดรู้ในทุกข์

------------------------------------------
ทุกข์และการกำหนดทุกข์ โดย อาจารย์แนบ มหานีรานนท์

จุดประสงค์ของการเจริญวิปัสสนากรรมฐานนั้นเพื่ออะไร ?

เมื่อเราพูดกันในเรื่อง ปฏิบัติ เราก็ต้องรู้ถึงจุดหมายปลายทางของการปฏิบัตินั้นว่า เพื่ออะไร ?

ก็เพื่อ การบรรลุอริยสัจธรรม อันเป็นผลให้ผู้ปฏิบัติถึงความพ้นทุกข์ทั้งปวง เราต้องทำความเข้าใจกันให้ถูกต้องอย่างนี้เสียก่อน หรือการเจริญสติปัฏฐาน ก็เพื่อการบรรลุอริยสัจธรรมเช่นเดียวกัน ข้อปฏิบัติทั้งหมดตามนัยนี้ ก็เพื่อบรรลุอริยสัจธรรมทั้งนั้น

กิจของอริยสัจ มีอย่างไร ?

ในอริยสัจนี้พระพุทธองค์ท่านวางกิจไว้อย่างไร ? คือการปฏิบัติในอริยสัจธรรมนี้ เราจะทำอย่างไร ? อริยสัจนั้นมี ๔ คือ ทุกข์ สมุทัย นิโรธ มรรค และท่านวางกิจในอริยสัจไว้ดังนี้

๑. ทุกข์ เป็นกิจที่ต้องกำหนดรู้

๒. สมุทัย เป็นกิจที่ต้องละให้หมดไป

๓. นิโรธ เป็นกิจที่ต้องทำให้แจ้ง

๔. มรรค เป็นกิจที่ต้องเจริญให้เกิดขึ้น

เราต้องเข้าใจในกิจ หน้าที่อย่างนี้เสียก่อน เมื่อเราเข้าใจในกิจหน้าที่ของอริยสัจดีแล้ว เวลาปฏิบัติก็ให้เป็นไปตามกิจ หรือหน้าที่นั้น

ปฏิบัติอย่างไร ?
http://www.dharma-gateway.com/ubasika/naab/naab-06.htm
-------------------------------------------------------------
แนะแนวทางการปฏิบัติวิปัสสนา โดย อาจารย์แนบ มหานีรานนท์
http://www.dhammajak.net/board/viewtopic.php?t=6180
--------------------------------------------------------------

สำหรับแนวทาง วิปัสสนายานิก หรือ วิปัสสนาขณิกสมาธิ (วิปัสสนาล้วน) มีแนวทางดังนี้

การเจริญสติปัฏฐานหมวดพิจารณาอิริยาบถ ๔ จากพระไตรปิฏก อรรถกถา
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=2&t=29201

เนื้อหาสาระที่พระพุทธองค์รับสั่งในหมวดพิจารณารูปอิริยาบถ นั้น มีว่า :
“ – ปุน จปรํ ภิกฺขเว ภิกฺขุ คจฺฉนฺโต วา คจฺฉามีติ ปชานาติ -- ดูกร ภิกษุทั้งหลาย ข้อปฏิบัติอีกวิธีหนึ่งยังมีอยู่ คือ ภิกษุ เดินอยู่ก็ดี ก็ย่อมรู้ชัดว่า “ เดินอยู่ “
-- ฐิโต วา ฐิโตมฺหิติ ปชานาติ -- ยืนอยู่ก็ดี ก็ย่อมรู้ชัดว่า “ ยืนอยู่ “
-- นิสินฺโน วา นิสินฺโนมฺหิติ ปชานาติ -- นั่งอยู่ก็ดี ก็ย่อมรู้ชัดว่า “ นั่งอยู่ “
-- สยาโน วา สยาโนมฺหิติ ปชานาติ -- นอนอยู่ก็ดี ก็ย่อมรู้ชัดว่า “ นอนอยู่ “
-- ยถา ยถา วา ปนสฺส กาโย ปณิหิโต โหติ ตถา ตถา นํ ปชานาติ .
-- ก็หรือว่า กายของเธอตั้งอยู่โดยอาการใด อาการใด ย่อมรู้ชัดซึ่งกายนั้น โดยอาการนั้น อาการนั้น
-- อิติ อชฺฌตฺตํ วา กาเย กายานุปสฺสี วิหรติ ฯเปฯ เอวมฺปิ ภิกฺขเว ภิกฺขุกาเย กายานุปสฺสี วิหรติ. -- ตามประการที่กล่าวมาแล้วนี้ ภิกษุชื่อว่า เป็นผู้ตามพิจารณาเห็นกายในกายกายภายในอยู่บ้าง ย่อมเป็นผู้ตามพิจารณาเห็นกายในกายภายนอกอยู่บ้าง ย่อมเป็นผู้ตามพิจารณาเห็นกายในกายทั้งภายในทั้งภายนอกอยู่บ้าง ย่อมเป็นผู้ตามพิจารณาเห็นความเกิดขึ้นเป็นธรรมดาในกายอยู่บ้าง ย่อมเป็นผู้ตามพิจารณาเห็นความดับไปเป็นธรรมดาในกายอยู่บ้าง ย่อมเป็นผู้ตามพิจารณาเห็นทั้งความเกิดขึ้นทั้งความดับไปเป็นธรรมดาในกายอยู่บ้าง ก็หรือว่า สติย่อมเป็นอันปรากฏแก่เธอว่า “ กาย มีอยู่ “ เพียงเพื่อประโยชน์แก่ญาณ ความรู้ที่ยิ่ง ๆ ขึ้นไป เพียงเพื่อความระลึกได้เฉพาะเท่านั้น เธอย่อมเป็นผู้ไม่อาศัยตัณหาและทิฏฐิ ย่อมไม่ยึดถือมั่นอะไร ๆ ในโลกด้วย ดูกร ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุ ชื่อว่า เป็นผู้ตามพิจารณาเห็นกายในกายอยู่ แม้ตามประการที่กล่าวมาแล้วนี้ “ ดังนี้

------------------------------------------------------------
http://www.abhidhamonline.org/Ajan/book.htm
เหตุผลในการกำหนดอิริยาบถ
http://www.abhidhamonline.org/Ajan/BM/hatpol.doc

http://larndham.org/index.php?/topic/19097-%E0%B8%8A%E0%B8%B5%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B8%88%E0%B8%B0%E0%B8%A2%E0%B8%B8%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B8%B4%E0%B8%94%E0%B9%84%E0%B8%94%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%A2%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B9%84/page__st__2
=========================================

จากคุณ : เฉลิมศักดิ์1

เขียนเมื่อ : 16 ต.ค. 55 05:44:00

ความคิดเห็นที่ 9

ทุกข์และการกำหนดทุกข์ โดยอาจารย์แนบ มหานีรานนท์
http://www.dharma-gateway.com/ubasika/naab/naab-06.htm

ท่านคงเคยได้ยินบางท่านผู้ปฏิบัติกล่าวว่า เมื่อทุกขเวทนาเกิดขึ้น เขาก็พยายามปฏิบัติให้ทุกขเวทนานั้นหมดไป อย่างนี้ ท่านผู้นั้นเข้าใจว่าอย่างไร ? ที่จริงทุกขเวทนา เป็นตัวสติปัฏฐาน เป็นที่ตั้งแห่งการบรรลุมรรค ผล นิพพาน เมื่อทุกขเวทนาเกิดขึ้น ท่านผู้นั้นก็กำหนดให้ทุกขเวทนานั้นหายไปด้วย

วิธีกำหนดว่า ทุกข์หนอ ๆ อย่างนี้ เวลาที่ภาวนากำหนดทุกข์หนอนั้น ใจก็มุ่งลงไปมนสิการ จะให้ทุกข์เวทนานั้นหมดไป ความเข้าใจอย่างนี้ หรือความรู้สึกอย่างนี้ เป็นการเข้าใจผิด เพราะอนัตตานั้น ท่านกล่าวบังคับไม่ได้

ฉะนั้น ความรู้สึกที่ตั้งใจจะให้ทุกขเวทนาหายไป จึงเป็นอัตตาเต็มที่ เพราะเขาเข้าใจว่า เขาทำให้หายได้ ให้หมดไปได้ เช่นนี้แล้ว เขาจะเข้าถึงทุกขสัจได้อย่างไร ? ทุกขสัจ เป็นของจริง แก้ไม่ได้เลย

การกำหนดว่า ทุกข์หนอ ๆ แล้วทุกข์ก็หายไป เมื่อทุกขเวทนาหายไปแล้วก็เท่ากับว่า ผู้นั้นต้องการให้สติปัฏฐานหายไป ตัวเวทนานั้นเป็นสติปัฏฐาน ท่านชี้แจงให้เรากำหนดเวทนา โดยจะเป็นสุข หรือทุกข์ก็ตาม เมื่ออันใดเกิดขึ้นแล้ว ก็ให้กำหนดแต่ละอย่าง ก็สามารถจะบรรลุพระนิพพานได้

แต่เมื่อมหาสติปัฏฐานเกิดขึ้นแล้ว กลับทำให้ความรู้สึกให้มหาสติปัฏฐานนั้นหมดไป ซึ่งถ้าพิจารณาดูด้วยเหตุผลแล้ว จะเป็นการถูกต้องไหม ? เมื่อการปฏิบัติเช่นนี้ โดยทุกขเวทนาหายไปด้วยอำนาจการบังคับ ก็จะรู้สึกว่า ตัวเขาบังคับได้ ที่ถูกแล้วท่านกล่าวว่า ให้ดูทุกขเวทนาที่เกิดขึ้นเท่านั้น ท่านไม่ได้สั่งให้ดูทุกขเวทนาเพื่อจะให้ทุกขเวทนาหายไป

ในมหาสติปัฏฐานนั้น ท่านให้ดูทุกขเวทนาซึ่งเป็นนามธรรม ที่เกิดขึ้น ตั้งอยู่ และดับไป ไม่เที่ยง ไม่ใช่ตัวตน ไม่มีใครสามารถจะบังคับได้ นี่ ท่านให้ดูอย่างนี้

ทุกขเวทนานั้นเป็นนามธรรม มาจากเบญจขันธ์ ให้แลเห็นทุกข์โทษของเบญจขันธ์ แล้วความอาลัย ความต้องการในเบญจขันธ์ ก็จะได้หมดไป ยิ่งเห็นทุกข์เห็นโทษในเวทนามากเท่าไหร่ ก็จะเป็นเหตุให้การบรรลุพระนิพพานใกล้เข้ามาเท่านั้น

ถ้าทุกขเวทนาไม่มี ก็ต้องมีสุขเวทนา สุขเวทนาไม่มี ก็ต้องมีอุเบกขาเวทนา อันใดอันหนึ่ง เพราะเวทนานี้ ประกอบกับจิตทั้งหมดทุกดวง ทั้ง ๘๙ ดวง ไม่มีเลยที่จะไม่ประกอบด้วยเวทนา

เพราะฉะนั้น เมื่อบังคับให้ทุกขเวทนาหายไป หรือหมดไปแล้ว ก็แสดงว่า ผู้ปฏิบัตินั้นไม่พอใจในทุกขเวทนา และก็ยินดีสุขเวทนา การที่ยินดีพอใจในสุขเวทนา ก็คือยินดีพอใจในตัวเบญจขันธ์นั่นเอง

เมื่อทุกขเวทนาที่บังคับให้หายนั้นหมดไปแล้ว อะไรเล่า ที่จะมีมาแทน ก็สุขเวทนานั่นเอง จะเกิดขึ้นมาแทน ด้วยอำนาจของสมาธิที่มีกำลังมาก เพราะทำให้ผู้นั้น รู้สึกเป็นสุขความพอใจนั้น เช่นนี้แล้ว จะเข้าถึงความบริสุทธิ์ได้อย่างไร ? เรื่องที่เรียนมานี้ ท่านคงจะเคยได้ยินมาบ้างแล้ว ถ้าหากว่าท่านไปพบอย่างนี้เข้า ก็จะพิจารณาได้ว่า เป็นการถูกต้องตามเหตุผลหรือไม่ ?

“ดิฉันคิดว่า ได้พูดมาเป็นเวลาพอสมควรแล้ว ถ้าสงสัยอะไรอีก เพื่อให้เกิดความเข้าใจได้ดีขึ้น ก็โปรดถามได้ เพื่อจะได้ชี้แจงให้ฟังกันต่อไป”

----------------------------------------

สมถะที่เป็นบาทของวิปัสสนา
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=2&t=21049

ถามว่า เริ่มตั้งวิปัสสนาอย่างไร ?
แก้ว่า จริงอยู่ พระโยคีนั้น ครั้นออกจากฌานแล้วกำหนดองค์ฌาน
ย่อมเห็นหทัยวัตถุ ซึ่งเป็นที่อาศัยแห่งองค์ฌานเหล่านั้น ย่อมเห็นภูตรูป ซึ่ง
เป็นที่อาศัยแห่งหทัยวัตถุนั้น และย่อมเห็นกรัชกายแม้ทั้งสิ้น ซึ่งเป็นที่อาศัย
แห่งภูตรูปเหล่านั้น. ในลำดับแห่งการเห็นนั้น เธอย่อมกำหนดรูปและอรูปว่า
องค์ฌานจัดเป็นอรูป, (หทัย) วัตถุเป็นต้นจัดเป็นรูป.

------------------------------------------------

ในพระไตรปิฏกฉบับแปลบาลีเป็นไทยฉบับนั้น ท่านอาจเลือกใช้คำนี้เพราะเหมาะกับบริบท
ที่ต้องการสื่อความหมายให้กระชับ และสละสลวยมากกว่า

ก็อย่างที่บอกไว้ "กำหนด" มาจากคำว่า "ทมะ" ในภาษาบาลีและไม่มีในบริบทนี้
อาจเป็นจุดเล็ก ๆแค่สำนวนเท่านั้น ถือว่าแจ้งเพื่อให้ทราบที่มา และไปพิจารณาดูเอาเองครับ

เคยได้ยินครูบาอาจารย์บอกว่า นักปฏิบัติยุคเรานี้ ส่วนใหญ่ติดเพ่ง ชอบกำหนดกดข่ม อะไรก็กำหนดรู้ ๆ ไม่ค่อยรู้ทุกข์ตามความเป็นจริง ดังเช่นที่กล่าวในกิจต่อทุกขสัจจ์ซักเท่าไหร่

จากคุณ : Up_To_You

----------------------------------------------

คุณ up ฯ ครับ ส่วนใหญ่พวกเราก็จะปฏิบัติตามอาจารย์ส่วนใหญ่ ถ้าอาจารย์เป็นผู้ทรงพระไตรปิฏก กำหนดแนวทางตรงตามพระไตรปิฏก ก็ดีไป กำหนดผิดก็ แย่ไป

ดังเช่น การเพ่ง คำว่า ทุกข์หนอ ๆ ๆ อยากให้ทุกข์นั้นหายไป(โทมนัส) ด้วยอำนาจของสมาธิ แล้วพอใจ(อภิชฌา) ในสุขของสมาธิ อาจารย์บางท่านก็สอนว่าแบบนี้แหละ คือการกำหนดรู้ในทุกข์ที่แท้จริง เป็นต้น

อนึ่ง การปฏิบัติแบบ สมถะยานิก ก็ต้องอาศัยการเพ่งในบัญญัติก่อน เช่น อานาปานสติ, พุทโธ ฯลฯ เพื่อให้เกิด ฌาน แล้วค่อยยกองค์ฌาน นั้นมากำหนดรู้ในทุกข์อีกกครั้ง

แต่ก็อีกนั้นแหละ สายสมถะ ที่สอนวิธียกองค์ฌานขึ้นกำหนดรู้ก็น้อยเต็มที แต่ไปยึด ฌานว่าเป็น วิปัสสนา, มรรค ,ผลและนิพพาน แทน

จากคุณ : เฉลิมศักดิ์1

เขียนเมื่อ : 16 ต.ค. 55 06:10:35