ข้อสังเกตจากการเดินทางของหลวงจีนฟาเหียน เมื่อ 1,600 กว่าปีมาแล้ว มีว่า
...เริ่มต้นที่เมือง “สังกัสสะ-Sankasya” โดยหลวงจีนฟาเหียน ท่านได้เดินทางมาจาก เมือง Ma-t’aou-la ที่อยู่ทางตะวันตกเฉียงเหนือ มายังเมืองสังกัสสะ ดังในบันทึกว่า
….From this they proceeded south-east for eighteen yojanas, and found themselves in a kingdom called Sankasya, at the place where Buddha came down, after ascending to the Trayastrimsas heaven, and there preaching for three months his Law for the benefit of his mother.
.....หลังจากพักอยู่ที่เมือง SANKASYA หลวงจีนเดินทางต่อไปทางตะวันออกเฉียงใต้ อีก 7 โยชน์ ไปถึงเมือง Kanyakubja ดังในบันทึกว่า
…..Fa-hien stayed at the Dragon vihara till after the summer retreat, and then, travelling to the south-east for seven yojanas, he arrived at the city of Kanyakubja….
.....จาก Kanyakubja หลวงจีน ข้ามแม่น้ำ เพื่อเดินทางต่อลงไปทางทิศใต้ 3 โยชน์ จะไปเจอ หมู่บ้าน ชื่อ A-le ดังในบันทึกว่า “Having crossed the Ganges, and gone south for three yojanas, (the travellers) arrived at a village named A-le, containing places where Buddha preached the Law, where he sat, and where he walked, at all of which topes have been built.”
...แล้วเดินทางต่อไป จากหมู่บ้าน A-le ไปทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ ไปอีก 3 โยชน์ จะถึงอาณาจักร Sha-che ดังในบันทึกว่า
.Going on from this to the south-east for three yojanas, they came to the great kingdom of Sha-che…
...หลังจากนั้น หลวงจีนเดินทางต่อไป ทางทิศใต้ อีก 8 โยชน์ ก็มาถึงเมือง “สาวัตถี” ดังในบันทึกว่า
.Going on from this to the south, for eight yojanas, (the travellers) came to the city of Sravasti.
...จากบันทึกการเดินทางข้างต้นนี้ จะเห็นว่า การเดินทางจาก สังกัสสะ ไป สาวัตถี ของหลวงจีนฟาเหียน ที่ท่านบันทึกไว้นั้น มีแต่ระบุว่าไปทาง ทิศตะวันออกเฉียงใต้ แล้วก็ทิศใต้ แล้วก็ตะวันออกเฉียงใต้ ไม่มี จุดใดเลย ที่ หลวงจีนบอกว่า ไปทิศเหนือ หรือ แม้แต่ทิศตะวันออกเฉียงเหนือ
..แต่ ทำไม จากเส้นทาง (จำลอง) จาริกการเดินทาง ที่มีผู้ทำไว้ใน กูเกิล แมพ จึงเดินทางไปทางตะวันออกเฉียงใต้ ไปเรื่อยๆ แล้วก็ไปวก ขึ้นเหนือ ที่เมืองอโยธยา เพื่อเดินทางไปยังเมือง “สาวัตถี”
มันเกิดอะไรขึ้น?
“เมืองสังกัสสะ ที่อินเดีย อยู่ผิดที่ หรือ เมืองสาวัตถี ในอินเดีย อยู่ผิดที่”
หรือทั้งสาวัตถี กับ สังกัสสะไม่ได้อยู่ที่อินเดีย
พระพุทธเจ้าเปิดโลก ณ เมืองสังกัสสะ ที่พม่าไม่ใช่อินเดียจริงหรือ?
