PANTIP.COM : X5004017 [Pzi] ทำไมคนฟังเพลงแล้วมีผลกับอารมณ์ได้อ่า []

ความคิดเห็นที่ 2

น่าจะอยู่ที่ประสบการณ์ และการปรุงแต่งความคิด

เหมือนถามว่ากินอาหารทำไมบางอย่างอร่อย บางอย่างไม่อร่อย การรับรู้รส การรับรู้เสียง (หรือการรับรู้อายตนะภายนอกอื่นๆ) เมื่อพูดถึงกระบวนการการรับรู้นั้นๆ วิทยาศาสตร์มีคำตอบ เมื่อเจอคำถามว่าทำไมจึงชอบ ก็ตอบได้เชิงจิตวิทยาว่า "ติดใจ" แต่พอเจาะลึกคำถามว่าอะไรทำให้ติดใจลักษณะอย่างนั้นอย่างนี้ เป็นลักษณะจำเพาะที่แต่ละคนไม่จำเป็นต้องเหมือนกัน คำถามนี้ค่อนข้างหาคำตอบชัดเจนยาก นอกจากจะโยนว่าเป็นผลจากการเรียนรู้และประสบการณ์

ถ้าอ้างอิงตามหลักธรรมของพระพุทธเจ้า (อันนี้ที่จริงสามารถยกพาดพิงได้หลายเรื่อง แต่ในที่นี้ขอยก) เรื่องปฏิจจสมุปบาท มีอาการหนึ่งอธิบายความเป็นปัจจยการว่า

นามรูป เป็นปัจจัยให้เกิด สฬายตนะ
สฬายตนะ เป็นปัจจัยให้เกิด ผัสสะ
ผัสสะ เป็นปัจจัยให้เกิด เวทนา
เวทนา เป็นปัจจัยให้เกิด ตัณหา

เสียง (เป็นรูป-อายตนะภายนอก) กระทบ หู (ก็เป็นรูป ถ้าเจาะจงเชิงอภิธรรมจะเป็น ปสาทรูป ผมเข้าใจว่าคือส่วนบาซิล่าร์เม็มเบรนในคลอเคลียของหูชั้นใน-เป็นอายตนะภายใน) เกิดผัสสะ (ตรงจุดกระทบมีวิญญาณมารับรู้-ถ้าพูดทางอภิธรรมจังหวะนี้เกิดการทำหน้าที่ปัญจทวาราวัชชนะ พร้อมพิจารณา ไต่สวนอารมณ์คือเสียงเป็นต้น ในจิตดวงถัดๆไป ก่อนจะเสพอารมณ์พร้อมกิเลสตัณหาก็ว่าไป) ตามปัจจยการ ผัสสะเป็นเหตุให้เกิด เวทนา ดังนั้น (ทฤษฎีนี้อ้างว่า) คนต้องเกิดความรู้สึกหรือการเสวยอารมณ์ (คือเสียง) อาจจะเป็น สุขเวทนา (ทำให้กระดิกตีนตาม) ทุกขเวทนา (อาจทำให้รำคาญ เดินไปกำจัดแหล่งกำเนิดเสียง) หรือ อทุกขมสุขเวทนา (เฉยๆ) ก็ได้

มองในแง่สหชาติธรรมระหว่าง เวทนา สัญญา สังขาร ในกรณีเสียงเพลงตามคำถามกระทู้ เราก็ต้องมีสัญญาก่อนว่ามันคือเสียงเพลง ย้อนไปสู่เรื่องการเรียนรู้และประสบการณ์ได้เหมือนเดิม

บางทีคนที่ไม่เคยฟังไวโอลินคอนแชร์โตของโปรโคฟีเยฟ ถ้าลองได้ฟังโดยไม่บอกว่ามันเป็นเพลง อาจจะไม่รู้ว่ามันเป็นเพลงเลยด้วยซ้ำไป (ยิ่งมาร์ตินูยิ่งแล้วใหญ่)

จากคุณ : ศล (ศล) - [ 29 ธ.ค. 49 14:18:31 ]