PANTIP.COM : X7468434 ฉันสงสัยมานานแล้ว!!!เขื่อนพวกเขื่อนนี้มันมีอายุการใช้งานใช่ไหมตะกอนทับถมหน้าเขื่อนเขื่อนภูมิพลสร้างมา45ปีมีตะกอนไหม? [วิศวกรรมและเทคโนโลยี]

ความคิดเห็นที่ 4

เขื่อนใหญ่ๆ เขาจะกำหนดอายุการใช้งานไว้ประมาณ 100 ปี ครับ

สำหรับขนาดกลางก็ราวๆ 50 ปี

ส่วนขนาดเล็ก เมื่อก่อนก็ซัก 30 ปี (สมัยผมมาทำงานใหม่ๆ) แต่เดี๋ยวนี้แค่ 10 ปีก็เริ่มมีอาการแล้วครับ

อายุการใช้งานของเขื่อน ไม่ใช่ตะกอนขึ้นมาถึงผิวน้ำข้างบน แต่หากตะกอนถึงระดับนึงที่เรียกว่า Dead Storage (ผู้ใหญ่บางท่านเรียกว่า "ระดับน้ำตาย" แต่ผมชอบคำว่า "ระดับน้ำใช้การต่ำสุด" มากกว่า)

ระดับที่ว่านี้ คือ ระดับธรณีท่อระบายน้ำ ที่เรียกว่า River Outlet วางไว้เพื่อระบายน้ำไปใช้ อย่างของเขื่อนภูมิพล ก็คือระดับ Inlet ที่ส่งน้ำเข้า Turbine ความจุของอ่างใต้ระดับนี้จะถูกเผื่อให้เตรียมไว้เก็บตะกอนที่แขวนลอยหรือกลิ้งตามท้องน้ำที่น้ำพามา ซึ่งเมื่อเจอแอ่งน้ำนิ่งก็เกือบจะเรียกได้ว่ามันตกตะกอนทั้งหมด แทบจะผ่าน River Outlet ออกไปไม่ได้เลย ที่ผ่านไปได้คือตะกอนละเอียดมากๆ ที่ถือได้ว่าไม่ตกตะกอนแล้ว

ปริมาตรความจุดังกล่าวได้มาจากการคำนวณว่า ในแต่ละปีจะมีปริมาณน้ำท่า (Runoff) กี่ล้านลูกบาศก์เมตร และมันจะมีปริมาณตะกอนเท่าไหร่ ซึ่งก็โดยการเก็บตัวอย่างน้ำในแต่ละช่วงเวลาในปริมาณนึงไปหาแล้วนำมาเทียบเคียงตามสถิติ (ผมไม่ทราบวิธีมาก เอาแต่ค่ามาใช้) ซึ่งเมื่อได้ปริมาณตะกอนโดยเฉลี่ยแล้วก็มาดูว่าจะเอาซักกี่ปีก็เอาจำนวนปีไปคูณก็จะได้ปริมาตรตะกอนที่ต้องมีที่เก็บ (อันที่จริงหน่วยตะกอน จะเป็นน้ำหนักแล้วค่อยแปลงกลับเป็นปริมาตร)

เรื่องเล่าที่ผมไม่ทราบว่ามันจะเป็นจริงหรือไม่ ก็คือ สมัยเรียนผมเคยถามอาจารญ์ที่สอนว่า หากตะกอนเต็มจะทำอย่างไรกับอาคาร ท่านอาจารย์ก็ตอบว่า รอให้เป็นปัญหาของคนรุ่นต่อไปที่ต้องหาเทคโนโลยีในการขนย้ายตะกอนนี้ แต่เมื่อราวๆ 10 ปีที่แล้ว โครงการอ่างเก็บน้ำขนาดเล็กหลายๆ อ่าง ได้ขุดลอกตะกอนที่เริ่มเต็ม โดยการระบายน้ำออกจากอ่างให้แห้ง (เกา๖รกรที่ใช้น้ำก็ต้องหยุดเพาะปลูกในปีนั้น) จากนั้นก็ปล่อยให้ตะกอนแห้ง แล้วค่อยเอารถลงไปขุดมันใส่รถขนออกไปทิ้ง ซึ่งอ่างเล็กๆ จุไม่กี่แสนก็ OK ครับ แต่ดันมีหัวหน้าโครงการบางท่าน เล่นอขงใหญ่จะลอกอ่างที่จุหลายล้าน ผมก็บอกว่ามันไม่มีทางระบายน้ำออกได้ทันในปีเดียว แต่ท่านก็ดันจนเซ็นต์สัญญาจ้าง ซึ่งผลสุดท้าย โน่นครับ ไปขุดดินในห้วยเหนือระดับน้ำเก็บกัก 5555555

เมื่อต้นเดือนที่แล้ว ก็ไปเจอ Case นึง ของหน่วยงานที่อยากทำด้านนี้ โดยวัตถุประสงค์ที่เขียนตอนจ้างบริษัทที่ปรึกษา สำรวจและออกแบบคือป้องกันน้ำท่วม แต่ว่า พื้นที่เป้าหมายมีพื้นที่รับน้ำไม่ต่ำกว่า 300 ตารางกิโลเมตร ท่านให้บริษัทฯออกแบบในจุดที่มีพื้นที่รับน้ำราวๆ 1.5 ตารางกิโลเมตร ซึ่งปริมาณน้ำท่าทั้งปีประมาณ 1 ล้านลูกบาศก์เมตร ถ้าปริมาณตะกอน 0.5% (ค่าจริงมากกว่านี้ เพราะสภาพป่าถูกทำลาย) ปรากฏว่าความจุอ่างฯ ประมาณหมื่นลูกบาสกืเมตร หาก Dead Storage 30% ของความจุอ่างฯ อ่างนี้จะหมดอายุกี่ปี ครับ

ป.ล. เขื่อนเก็บกักน้ำไม่มีประตูระบายทรายครับ ถ้าเป็นเขื่อนขนาดใหญ่ ตอนก่อสร้างเขามักจะทำอุโมงค์ผันน้ำ เพื่อระบายน้ำหรือเบี่ยงทางน้ำไม่ให้มากวนบ่อก่อสร้าง โดยต้องรับน้ำหลากในฤดูฝนได้ด้วย และอุโมงค์นี้จะปิดเมื่อก่อสร้างถึง River Outlet ยกเว้นเขื่อนแม่กวงอุดมธาราที่ใช้วิธีถมดินจากตลิ่งทั้ง 2 ด้านเข้าหาร่องน้ำ พอถึงเวลาก็ทำ ทำนบซอง (Coffer Dam) แล้วเร่งระดมปิดร่องน้ำทั้งวันทั้งคืนจนเสร็จครับ และเหตุผลที่ไม่ทำ ปตร.ทราย เพราะว่า สมมุติว่าน้ำไหลผ่านช่องที่ว่าด้วยความเร็วซัก 6 เมตรต่อวินาที (แค่นี้ก็กัดแหลกลานแล้ว ซึ่งหากช่องนี้กว้างซัก 10 เมตร ลองคิดดูนะครับว่าหากช่องนี้เป็นฐานของสี่เหลี่ยมคางหมูที่ด้านที่ไม่ขนานทำมุม 45 องศา ด้านขนานตรงข้ามที่ห่างจากปากนี้ไปซัก 10 , 20 , 30 เมตร จะกว้างเท่าไหร่ และความเร็วมันจะเหลือซักเท่าไหร่ (Q=AV) น้ำมีความเร็วต่ำกว่า 1 ม./วินาที ก็แทบจะพัดตะกอนไม่ได้แล้ว

เอวัง

จากคุณ : Waterman (LN106) - [ 29 ม.ค. 52 00:11:54 ]