การบาดเจ็บ ล้มตายเมื่อมีผู้คนจำนวนมากมาร่วมกันแล้วเกิดการผลัก อัด เบียด ล้มทับ เหยียบกันตาย เรียกว่า human stampede หรือ stampede dead ซึ่งเป็นหนึ่งใน ภัยพิบัติฝูงชน (crowd or mass gathering disaster) ซึ่ง อื่นๆได้แก่ ความไม่สงบ (civil unrest) หรือการจลาจล (riot) เป็นต้น
ปัจจัยสำคัญที่ทำให้เกิดขึ้นกับ Force, Incitement, Space และ Time หรือย่อว่า FIST
1. Force = จำนวนคนและแรงผลัก+เบียด ขึ้นกับความสัมพันธ์ระหว่างจำนวนคนกับขนาดของพื้นที่และสภาพร่างกายของผู้คนในฝูงชน เช่น ในที่แคบๆหากมีการหนีตาย จะเกิดแรงผลักซึ่งจะมีผลต่อผู้อ่อนแอกว่า อย่างเด็ก คนชราจะบาดเจ็บ เสียชีวิตได้มากกว่า
2. Incitement or information = สิ่งกระตุ้น (เช่น ข่าวลือ) อาจจะเป็นเหตุการณ์หรือข้อมูล ที่ทำให้ผู้คนตื่นตกใจ หรือโกรธ จนเกิดการวิ่ง การผลักหรือลุกฮือขึ้นพร้อมๆ กัน จนไม่สามารถควบคุมได้
3. Space= ขนาดและสภาพของพื้นที่ เป็นปัจจัยสำคัญของการเกิดภัยพิบัติ เช่น พื้นที่แคบ สะพาน อัฒจันทร์ ท่าเรือ พื้นที่ใกล้สิ่งอันตราย อากาศร้อนหรือหนาวเกินไป เป็นต้น.
4. Time = ระยะเวลาทั้งหมดที่เกิดเหตุการณ์ภัยพิบัติ ถ้าสั้น การบาดเจ็บล้มตายจะน้อย ถ้ายาวนานการบาดเจ็บล้มตายจะมาก
ตัวอย่างที่พนมเปญเราจะเห็นภาพชัดทั้ง 4 ข้อ ผู้คนมากมายที่สะพาน แตกตื่นกับเสียงตะโกนที่ว่าสะพานจะถล่ม ทำให้เกิดโศกนาฏกรรมในที่สุด
*** ทำอย่างไรไม่ให้โดนเหยียบตาย? :How To Survive A Stampede***
) ..... คุณคิดเอาแล้วกันครับ คุณหันหน้ามาอีกทีก็เห็นสาว ๆ เป็นร้อยทั้งกองทัพวิ่งโดยไม่สนใจอะไรนอกจากจะจับดาราเกาหลีเขมือบย่างเดียว ผมเกือบล้มแล้วนะนั้น ถ้าล้มนี่ถูกเหยียบแน่นอน โชคดีมีเสาอยู่ใกล้ ๆ เลยเลื้อยเป็นหนอนชาเขียวไปหลับหลังเสา แต่ก็โดนไปหลายตุ๊บ เพราะเจอผลักด้วยข้อหาขวางทาง สุด ๆ จริง ๆ ให้ตายสิ - -"