PANTIP.COM : X12075603 เจดีย์ยุทธหัตถีของสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ตั้งอยู่ที่ไหนกันแน่ครับ [กระทู้นอกเรื่อง]

ความคิดเห็นที่ 5

ข้อมูลจาก http://www.gotoknow.org/blogs/posts/116725
ที่ผมได้เคยอ่านมา วิจารณ์เจดีย์ที่ อ.พนมทวน
............................................................................................................

การพิจารณาปัญหาเรื่องเจดีย์โบราณที่อำเภอพนมทวน จังหวัดกาญจนบุรี ซึ่งมีผู้เชื่อว่าน่าจะเป็นเจดีย์ยุทธหัตถีนี้ เคยดำเนินการมาแล้ว เมื่อเดือนกันยายน พ.ศ.2516 โดยนายแพทย์บุญสม มาร์ติน ขณะนั้นท่านเป็นรัฐมนตรีช่วยว่าการ ปฏิบัติราชการแทนรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ ท่านได้ลงนามแต่งตั้งคณะกรรมการพิจารณาข้อยุติปัญหาเรื่องเจดีย์โบราณ ที่อำเภอพนมทวน จังหวัดกาญจนบุรี ตามคำสั่งกระทรวงศึกษาธิการที่ 575/2516 โดยมีความนำในคำสั่งนั้นว่า

“ เนื่องด้วยมีผู้เสนอว่า เจดีย์โบราณที่อำเภอพนมทวน จังหวัดกาญจนบุรี เป็นเจดีย์ที่สมเด็จพระนเรศวรทรงสร้างเป็นอนุสรณ์แห่งชัยชนะในการกระทำยุทธหัตถีมีชัยพระมหาอุปราช เมื่อ พ.ศ. 2135 กรมศิลปากรจึงได้เชิญผู้ทรงคุณวุฒิทางด้านโบราณคดี ประวัติศาสตร์และยุทธศาสตร์ จากหน่วยราชการและสถาบันต่างๆมาร่วมประชุมปรึกษาพิจารณาปัญหาต่างๆดังกล่าว ได้มีการประชุมพิจารณาเรื่องนี้แล้วรวม 5 ครั้ง บัดนี้ ที่ประชุมจะได้จัดทำคำแถลงเรื่องนี้เพื่อให้ประชาชนทราบต่อไป จึงเห็นควรแต่งตั้งคณะกรรมการพิจารณาข้อยุติปัญหาเรื่องเจดีย์โบราณที่อำเภอพนมทวน จังหวัดกาญจนบุรี ประกอบด้วย

อธิบดีกรมศิลปากร ในขณะนั้นคือ นาวาเอก สมภพ ภิรมย์ ร.น. เป็นประธาน พร้อมด้วยคณะกรรมการจากหน่วยงานต่างๆดังนี้

1. จากราชบัณฑิตยสถาน ได้แก่

1.1 ศาสตราจารย์ สุกิจ นิมมานเหมินท์
1.2 ศาสตราจารย์ รอง ศยามานนท์

2. จากคณะกรรมการชำระประวัติศาสตร์ ได้แก่

2.1 พลตรี ดำเนิน เลขกุล
2.2 ศาสตราจารย์ ม.จ.สุภัทรดิศ ดิศกุล

2.3 ศาสตราจารย์ ดร.ประเสริฐ ณ นคร
2.4 ศาสตราจารย์ ขจร สุขพานิช

2.5 นายตรี อมาตยกุล

3. จากกองประวัติศาสตร์และพิพิธภัณฑ์ทหาร กรมการศึกษาวิจัย กองบัญชาการทหารสูงสุด ได้แก่

3.1 พันเอก ประเสริฐ พันธุนิล
3.2 นาวาเอก หยด ขจรยศ ร.น.

4. จากกองประวัติศาสตร์ กรมยุทธการทหารบก ได้แก่

4.1 พันเอก ถวิล อยู่เย็น
4.2 พันโท ม.ร.ว.ศุภวัฒย์ เกษมศรี

5. จากผู้ทรงคุณวุฒิอื่นๆ ได้แก่

5.1 นายมานิต วัลลิโภดม ผู้ทรงคุณวุฒิด้านโบราณคดี

5.2 พันเอก จง สืบจากยง ผู้ทรงวุฒิด้านประวัติศาสตร์การยุทธ

5.3 นายเสนอ นิลเดช อาจารย์คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์มหาวิทยาลัยศิลปากร

6. จากกรมศิลปากร ได้แก่

6.1 นาวาเอก สมภพ ภิรมย์ ร.น. อธิบดีกรมศิลปากร

6.2 นายนุ่ม อยู่ในธรรม รองอธิบดีกรมศิลปากร

6.3 นายสมภพ จันทรประภา รองอธิบดีกรมศิลปากร

6.4 นายชิน อยู่ดี ภัณฑารักษ์พิเศษ

6.5 นางแม้นมาส ชวลิต ผู้อำนวยการหอสมุดแห่งชาติ

6.6 นายบรรจบ เทียมทัด หัวหน้ากองโบราณคดี

6.7 นายสมพร อยู่โพธิ์ ภัณฑารักษ์เอก

6.8 นายพิทยา ดำเด่นงาม หัวหน้าหน่วยศิลปากรที่ 2 อู่ทอง (ขณะนั้น)

6.9 นายมงคล บุญวงศ์ หัวหน้าแผนกเผยแพร่และสถิติ

6.10 นางกุลทรัพย์ เกษแม่นกิจ หัวหน้ากองวรรณคดีและประวัติศาสตร์ ทำหน้าที่เลขานุการ

6.11 นางสายไหม จบกลศึก ทำหน้าที่ผู้ช่วยเลขานุการ

คณะกรรมการดังกล่าว ได้วางแนวทางการพิจารณาเรื่องนี้ โดยมุ่งวินิจฉัยหลายด้านคือ
ด้านประวัติศาสตร์
ด้านโบราณคดี
ด้านยุทธวิธี
ด้านภูมิศาสตร์
ตลอดจนศิลปะและสถาปัตยกรรม

คณะกรรมการชุดนี้ ได้ร่วมประชุมพิจารณาปัญหานี้ และวินิจฉัยประเด็นที่เป็นปัญหาสำคัญๆตามหลักฐาน ได้แก่

1. พิจารณาเรื่องเส้นทางเดินทัพ เพื่อวิเคราะห์หาบริเวณปฏิบัติการยุทธ ทั้งนี้โดยพิจารณาจากเหตุการณ์ตามที่กล่าวไว้ในพระราชพงศาวดาร ประกอบกับการศึกษาสภาพภูมิศาสตร์และยุทธวิธีในสมัยโบราณ

2. พิจารณาลักษณะเจดีย์ในด้านศิลปะ และ สถาปัตยกรรม เพื่อวินิจฉัยยุคสมัย

3. ทำการวิจัยและขุดค้นทางโบราณคดี เพื่อศึกษาสภาพพื้นที่และสิ่งแวดล้อม โดยรอบบริเวณเจดีย์โบราณที่ หมู่ที่ 2 ตำบลดอนเจดีย์ อำเภอพนมทวน จังหวัดกาญจนบุรี เพื่อประกอบการพิจารณา

ต่อไปนี้ผมจะขอนำผลการพิจารณา ในขณะนั้นมาเสนอ ที่ผมย้ำว่าในขณะนั้น เพราะการค้นคว้าทางประวัติศาสตร์ไม่มีที่สิ้นสุด อาจมีการค้นพบข้อมูลใหม่ๆได้ตลอดเวลา คณะกรรมการได้สรุปผลการพิจารณาดังนี้

ตามที่ได้มีบุคคลคณะหนึ่งพบเจดีย์โบราณ ซึ่งตั้งอยู่หมู่ที่ 2 ตำบลดอนเจดีย์ อำเภอพนมทวน จังหวัดกาญจนบุรี ห่างจากถนนสายอู่ทอง-กาญจนบุรี 4 กิโลเมตร แยกเข้าตรงวัดทุ่งสมอ และได้สันนิษฐานว่าเจดีย์โบราณองค์นี้ คือเจดีย์ที่สวมศพพระมหาอุปราชาแห่งประเทศพม่า ซึ่งได้กระทำยุทธหัตถีพ่ายแพ้สมเด็จพระนเรศวรมหาราช เมื่อ พ.ศ.2135 และอาณาบริเวณที่ตั้งเจดีย์องค์นั้น คือสถานที่ซึ่งสมเด็จพระนเรศวรและพระมหาอุปราชทรงกระทำยุทธหัตถีกันในคราวนี้ ส่วนเจดีย์ที่อำเภอดอนเจดีย์ จังหวัดสุพรรณบุรี ซึ่งคณะกรมการจังหวัดสุพรรณบุรีค้นพบ และสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงเชื่อว่าเป็นเจดีย์ที่สมเด็จพระนเรศวรมหาราชโปรดให้สร้างเป็นอนุสรณ์แห่งชัยชนะในการกระทำยุทธหัตถี และเมื่อ พ.ศ.2456 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวได้เสด็จพระราชดำเนินนำเสือป่าไปสักการะ ปี พ.ศ.2496 รัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม ได้สร้างเจดีย์ขึ้นครอบซากเจดีย์องค์เดิม แล้วสร้างพระบรมราชานุสาวรีย์สมเด็จพระนเรศวร ประดิษฐานไว้เบื้องหน้าด้านทิศตะวันตก เรียกว่าอนุสรณ์ดอนเจดีย์ นั้น บุคคลคณะดังกล่าวมีความเห็นว่า เป็นเจดีย์สมัยทวารวดี มิใช่พระเจดีย์ที่สมเด็จพระนเรศวรมหาราชทรงสร้างขึ้น โดยอ้างเหตุผลต่างๆดังความละเอียดซึ่งทราบทั่วกันแล้ว และคณะบุคคลดังกล่าวกับสื่อมวลชนได้เรียกร้องให้กรมศิลปากร
พิจารณาเรื่องนี้
กรมศิลปากรจึงได้ขอความร่วมมือจากสถาบันต่างๆ ให้ส่งผู้ทรงคุณวุฒิที่มีความรู้ความสามารถเกี่ยวกับเรื่องนี้มาร่วมเป็นผู้พิจารณาค้นคว้า และวินิจฉัยปัญหาดังกล่าว

ที่ประชุมได้พิจารณาปัญหาดังกล่าวนี้หลายด้าน คือด้านโบราณคดี ด้านประวัติศาสตร์ ด้านสถาปัตยกรรม ด้านยุทธวิธี และด้านภูมิศาสตร์ สรุปผลการประชุมดังนี้

1. กรรมการคณะนี้มีความเห็นว่า บริเวณที่เป็นสถานที่ทำสงครามระหว่างสมเด็จพระนเรศวรมหาราชกับพระมหาอุปราชา ในสงครามยุทธหัตถี เมื่อพ.ศ.2135 นั้น คือบริเวณที่ตำบลหนองสาหร่าย ซึ่งปัจจุบันเรียกว่า ตำบลดอนเจดีย์ จังหวัดสุพรรณบุรี

2. กรรมการคณะนี้มีความเห็นว่า พระเจดีย์ที่สร้างขึ้นเป็นอนุสรณ์เนื่องในสงครามยุทธหัตถีเมื่อ พ.ศ.2135 นั้น คือ พระเจดีย์ที่ตำบลดอนเจดีย์ อำเภอดอนเจดีย์ จังหวัดสุพรรณบุรีในปัจจุบัน

3. กรรมการคณะนี้มีความเห็นว่า เจดีย์โบราณที่ หมู่ที่ 2 ตำบลดอนเจดีย์ อำเภอพนมทวน จังหวัดกาญจนบุรี นั้น คือเจดีย์ภายในวัดซึ่งร้างมานาน และอยู่ในบริเวณวัดเดียวกันกับพระปรางค์และเจดีย์ประกอบ 2 ข้าง ซึ่งอยู่ห่างออกไปทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ 314 เมตร เป็นเจดีย์ที่บุคคลได้สร้างขึ้นเพื่อเป็นบริโภคเจดีย์ เจดีย์นี้มีลักษณะพิเศษคือ มีช่องตามประทีป (ช่องจุดดวงไฟ) เป็นเจดีย์ที่มีอายุระหว่างสมัยอยุธยาตอนปลาย ประมาณว่าตั้งแต่รัชกาลสมเด็จพระนารายณ์มหาราชลงมา จนถึงสมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์ ฝีมือช่างชาวท้องถิ่น และเมื่อพิจารณาคติการตามประทีปบูชาศาสนสถานซึ่งนิยมกันทั้งภาคใต้ ภาคเหนือ และภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย ในบริเวณจังหวัดต่างๆ…ซึ่งมีเค้าสืบเนื่องมาแต่คติพระพุทธศาสนาฝ่ายมหายานในธิเบต จีน และอาณาจักรล้านช้าง คือหลวงพระบาง เวียงจันทน์ ซึ่งยังถือปฏิบัติสืบมาจนถึงปัจจุบัน

ตามพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ 1 และ รัชกาลที่ 3 …ได้เคยมีการอพยพกลุ่มชนทางภาคเหนือและแถบหลวงพระบาง เวียงจันทน์ เข้ามาตั้งถิ่นฐานในท้องที่แถบ ราชบุรี สระบุรี และสุพรรณบุรี
จึงเป็นข้อสันนิษฐานได้ว่าเจดีย์ที่อำเภอพนมทวนนี้ กลุ่มชนที่ได้อพยพมาเหล่านั้นอาจสร้างขึ้น จึงมีคติตามประทีปบูชาติดอยู่ที่องค์เจดีย์ ตามความนิยมที่นับถือสืบเนื่องมาแต่บรรพบุรุษ และเจดีย์องค์นี้ไม่มีความสัมพันธ์กับเหตุการณ์สงครามยุทธหัตถีในปี พ.ศ.2135

นี่คือความเห็นของคณะกรรมการพิจารณาปัญหาเจดีย์โบราณที่อำเภอพนมทวน เมื่อปี พ.ศ.2516 แต่ปัจจุบันคือ ปี พ.ศ.2545 ความเห็นของนักปราชญ์ผู้รู้จะยังเห็นเหมือนเดิมหรือมีความเห็นเพิ่มเติม เปลี่ยนแปลง ไปอย่างไร เป็นเรื่องที่ผู้มีใจรักในการศึกษาค้นคว้าจะต้องติดตามต่อไป

จากคุณ : หนุ่มเดิมบาง

เขียนเมื่อ : 10 พ.ค. 55 22:15:29

ความคิดเห็นที่ 6

บันทึกเรื่องเจดีย์ยุทธหัตถี สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ
ข้อมูลจาก http://www.thai-tour.com/Phranaresuan/index.htm
เรื่องเจดีย์ยุทธหัตถีนี้ สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงนิพนธ์ไว้ในหนังสือนิทานโบราณคดี มีข้อมูลที่น่ารู้ดังนี้
ในหนังสือพระราชพงศาวดาร ได้กล่าวถึงเจดีย์ยุทธหัตถีไว้ว่า เมื่อสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ทรงชนะยุทธหัตถี แล้ว "ตรัสให้ก่อพระเจดีย์สถาน สวมศพพระมหาอุปราชาไว้ ณ ตำบลตระพังกรุ"
สมเด็จกรมพระยาดำรง ฯ ได้ทรงให้พระยากาญจนบุรี (นุช) ไปสืบหา ได้ความว่าบ้านตระพังกรุมีมาแต่โบราณ เป็นที่ดอนต้องอาศัยใช้น้ำบ่อ มีบ่อน้ำกรุอิฐข้างในซึ่งคำโบราณ เรียกว่า ตระพังกรุ อยู่หลายบ่อ แต่ไม่มีเจดีย์ที่สมควรว่าเป็นของพระเจ้าแผ่นดินสร้างอยู่ในบริเวณนั้น
เมื่อได้ประมวลเหตุการณ์ในประวัติศาสตร์ได้ข้อสรุปว่า สมเด็จพระนเรศวร โปรดให้สร้างพระเจดีย์ยุทธหัตถี ขึ้นตรงที่ชนช้างองค์หนึ่ง แล้วทรงสร้างพระเจดีย์ใหญ่อีกองค์หนึ่ง ขนานนามว่า พระเจดีย์ชัยมงคล ขึ้นที่วัดเจ้าพระยาไทย อันเป็นที่สถิตของพระสังฆราชฝ่ายขวา จึงมักเรียกกันว่า วัดป่าแก้ว ตามนามเดิมของพระสงฆ์คณะนั้น
ในปีแรกรัชกาลที่ 6 พระยาปริยัติธรรมธาดา (แพ ตาละลักษณ์) เมื่อยังเป็นหลวงประเสริฐอักษรนิติ ได้พบหนังสือเรื่องพงศาวดารเล่มหนึ่ง มีหลักฐานว่าเขียน เมื่อปี พ.ศ. 2223 ซึ่งต่อมาให้เรียกว่า พระราชพงศาวดารฉบับหลวงประเสริฐ ฯ มีความในเรื่องสงครามยุทธหัตถีว่า
"พระมหาอุปราชามาตั้งประชุมทัพอยู่ที่ตำบลตระพังกรุ แล้วมาชนช้างกับสมเด็จพระนเรศวร ฯ ที่ตำบลหนองสาหร่าย เมื่อวันจันทร์ แรม 2 ค่ำ เดือนยี่ ปีมะโรง จุลศักราช 955 (พ.ศ. 2135)"
สมเด็จกรมพระยาดำรง ฯ จึงทรงให้พระยาสุนทรบุรี (อี่ กรรณสูตร) สมุหเทศาภิบาลมณฑลนครไชยศรี ไปสืบหาตำบลหนองสาหร่าย ได้ความว่า ตำบลหนองสาหร่ายนั้นอยู่ใกล้ลำน้ำท่าคอย อยู่ทางทิศตะวันตกของเมืองสุพรรณ เป็นลำน้ำเดียวกันกับลำน้ำจรเข้สามพัน ที่ตั้งเมืองอู่ทอง แต่อยู่เหนือขึ้นไปไกล มีเจดีย์โบราณอยู่ ชาวบ้านเรียกว่า ดอนเจดีย์ เป็นเจดีย์ฐานทักษิณเป็น 4 เหลี่ยม 3 ชั้น ชั้นล่างกว้าง 8 วา องค์พระเจดีย์เหนือฐานทักษิณ ชั้นที่ 3 ขึ้นไป หักพังหมดแล้ว ประมาณขนาดสูงเมื่อยังบริบูรณ์ เห็นจะราวเท่า ๆ กับ พระปรางค์ที่วัดราชบูรณะในกรุงเทพ ฯ
ระยะทางระหว่างตำบลสำคัญที่ได้จากเส้นทางเสด็จพระราชดำเนินโดยสถลมารค ของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อครั้งเสด็จพระราชดำเนินไปสักการบูชา พระเจดีย์ยุทธหัตถี เมื่อ พ.ศ. 2453 พอประมวลได้ดังนี้

นครปฐม ถึง กำแพงแสน ระยะทาง 568 เส้น หรือประมาณ 23 กิโลเมตร
กำแพงแสน ถึง บ้านบ่อสุพรรณ ระยะทาง 706 เส้น หรือประมาณ 28 กิโลเมตร
บ้านบ่อสุพรรณ ถึง บ้านตระพังกรุ ระยะทาง 125 เส้น หรือประมาณ 5 กิโลเมตร
บ้านตระพังกรุ ถึง บ้านดอนมะขาม ระยะทาง 274 เส้น หรือประมาณ 11 กิโลเมตร
บ้านดอนมะขาม ถึง บ้านจรเข้สามพัน ระยะทาง 411 เส้น หรือประมาณ 16 กิโลเมตร
บ้านจรเข้สามพัน ถึง อู่ทอง ระยะทาง 140 เส้น หรือประมาณ 6 กิโลเมตร
อู่ทอง ถึง บ้านโข้ง ระยะทาง 510 เส้น หรือประมาณ 20 กิโลเมตร
บ้านโข้ง ถึง ดอนเจดีย์ ระยะทาง 495 เส้น หรือประมาณ 20 กิโลเมตร

ลำดับเหตุการณ์ในประวัติศาสตร์ของห้วงเวลานั้นได้ดังนี้
กองทัพพระมหาอุปราชา เดินทัพมาจนเข้าเขตเมืองสุพรรณบุรี แขวงบ้านพนมทวน หยุดตั้งกองทัพที่ตำบลตระพังกรุ แขวงเมืองสุพรรณบุรี แล้วให้กองกำลังทหารม้าออกลาดตระเวณหาข่าว
สมเด็จพระนเรศวร ยกกองทัพมาตั้งค่ายหลวงอยู่ที่หนองสาหร่าย ริมแม่น้ำท่าคอย เมื่อวันขึ้น 14 ค่ำ เดือนยี่ และทรงให้กองทัพพระยาศรีไสยณรงค์ กับพระราชฤทธานนท์ ที่ออกไปขัดตาทัพอยู่ที่ลำน้ำท่าคอย เลื่อนออกไปขัดตาทัพที่ดอนระฆัง
พระยาศรีไสยณรงค์ แจ้งข่าวข้าศึกว่า กองทัพใหญ่ข้าศึกเคลื่อนที่พ้นบ้านจรเข้สามพันมาแล้ว เมื่อวันแรม 1 ค่ำ เดือนยี่ สมเด็จพระนเรศวรมีรับสั่งให้กองทัพทั้งปวง เตรียมตัวรบข้าศึกในวันรุ่งขึ้น
วันจันทร์แรม 2 ค่ำ เดือนยี่ สมเด็จพระนเรศวร กับสมเด็จพระเอกาทศรถ ทรงเครื่องพิชัยยุทธ ขณะนั้นได้ยินเสียงปืน จากการปะทะกันของทัพหน้าไทยกับทัพหน้าพม่า ได้ความว่าปะทะกันที่ดอนเผาข้าว เมื่อเวลาเช้าจึงมีรับสั่งให้ กองทัพหน้าล่าถอยลงมาโดยเร็ว ทรงให้สงบทัพหลวงรออยู่จน 11 นาฬิกา เห็นข้าศึกรุกไล่ลงมาไม่เป็นกระบวน จึงทรงให้สัญญาณกองทัพทั้งปวงยกออกตีข้าศึก
จากเหตุการณ์ดังกล่าว จะพบว่าพระมหาอุปราชาเคลื่อนทัพจากตระพังกรุ มาถึงบ้านจรเข้สามพันเมื่อวันแรม 1 ค่ำ เดือนยี่ เป็นระยะทาง 685 เส้น หรือ 28 กิโลเมตร ซึ่งต้องใช้เวลาไม่น้อยกว่า 1 วัน ณ จุดนี้จะอยู่ห่างจากหนองสาหร่าย ที่ตั้งค่ายหลวงของไทย เป็นระยะทาง 1145 เส้น หรือ 46 กิโลเมตร สมเด็จพระนเรศวรจึงมีรับสั่งให้เตรียมตัวรบข้าศึกในวันรุ่งขึ้น
ในวันรุ่งขึ้นซึ่งข้าศึกจะเคลื่อนทัพมาได้อีกประมาณ 30 กิโลเมตร ซึ่งจะอยู่ห่างจากค่ายหลวงของไทยประมาณ 20 กิโลเมตร ซึ่งจะใช้ระยะเวลาเดินทางอีกไม่เกิน 1 วัน
วันต่อมาคือวันแรม 2 ค่ำ เดือนยี่ เวลาเช้าได้ยินเสียงปืนจากการปะทะกัน ได้ความว่าปะทะกันที่ดอนเผาข้าว ซึ่งน่าจะอยู่ห่างจากหนองสาหร่ายไม่เกิน 15 กิโลเมตร เพราะเป็นเวลาเช้าเสียงปืนใหญ่ได้ยินไปได้ไกล และพระองค์ทรงรออยู่จน 11 นาฬิกา ข้าศึกจึงรุกไล่ทัพหน้าของไทยมาถึงทัพหลวง
เมื่อสมเด็จพระนเรศวร กับพระเอกาทศรถ ยกกำลังทั้งปวงเข้าตีข้าศึก ช้างศึกของทั้งสองพระองค์เร่งรุดไปข้างหน้าอย่างรวดเร็ว จนกองทัพตามไม่ทัน ผงคลีจากกองทัพทั้งสองฝ่ายที่สู้รบติดพันกันมาปลิวคลุ้งจนมืดมิด และเมื่อฝุ่นจางจึงทอดพระเนตรเห็น พระมหาอุปราชายืนอยู่ช้างอยู่ใต้ร่มไม้ ระยะทางที่ช้างทรงของทั้งสองพระองค์ตลุยข้าศึกมานี้เป็นระยะทาง 100 เส้น หรือ 4 กิโลเมตร เนื่องจากพระเจดีย์ยุทธหัตถีอยู่ห่างจากหนองสาหร่ายไปประมาณ 100 เส้น
เหตุการณ์อันยิ่งใหญ่ในประวัติศาสตร์ชาติไทยครั้งนั้น ก็สมจริงตามได้บันทึกกันไว้สืบต่อมาทุกประการ

จากคุณ : หนุ่มเดิมบาง

เขียนเมื่อ : 10 พ.ค. 55 22:31:55