PANTIP.COM : X12550790 อยากรูว่าร.4ใช้วิธีอะไรถึงคำนวนการเกิดสุริยุปราคาได้ครับ [ดาราศาสตร์]

ความคิดเห็นที่ 10

หลักการคำนวณที่ตกถึงสยามเวลานั้น
แบบดั้งเดิม อาศัยคำนวณตาม คัมภีร์ที่ชื่อว่า สุริยยาตร์ ครับ
โดยเอาไว้คำนวณออกมาเป็นตำแหน่งดาวต่างๆ ทั้ง 8 (แบบเดิม) คือ
อาทิตย์ จันทร์ อังคาร พุธ พฤหัส ศุกร์ เสาร์ และ ราหู
โดยเป็นตำแหน่งที่อยู่รอบโลก
(ย้ายแกนคำนวณมาที่โลกเป็นศูนย์กลางจุดสังเกต แทน แบบปัจจุบัน)
ซึ่งมีความแม่นยำในระดับใช้ได้ทีเดียว
การคำนวณตามคัมภีร์สุริยยาตร์นี้
ผลได้ใช้นำไปวางเป็นตำแหน่งแผนที่ดาวแบบโบราณ
ที่เรียกว่า "การผูกดวง" ที่โหรนำไปใช้ในภาคทำนายต่อไป

แต่ตำแหน่งอาทิตย์และจันทร์ ตามคัมภีร์สุริยยาตร์ นั้นยังไม่แม่นลงในระดับ
เพื่อจะหาจุดตัดการเกิดเวลาคราสได้แม่นยำนัก
จะพอแม่นยำได้ในระดับกว้างๆ error ภายในวัน
จึงต้องอาศัยอีก คัมภีร์ที่คำนวณ ปรากฏการณ์การเกิดคราสโดยตรง
นั่นก็คือ คัมภีร์ "สารัมภ์" (บางทีก็เรียกว่าคัมภีร์สุริยยาตร์สารัมภ์)
ซึ่งเป็นคัมภีร์ที่เราได้รับตกทอดผ่านมาทาง มอญ
มีสันนิษฐานกันครับว่า คัมภีร์สารัมภ์ น่าจะมาจากคำๆเดียวกับคำว่า ซารอส
ซึ่งเป็นวงรอบการเกิด สุริยคราส หนึ่งๆ

หลักการคำนวณในสารัมภ์จะต่างจากในสุริยยาตร์พอควรครับ
ซึ่งจะมีแต่เพียง
การหาตำแหน่งดาวแบบเฉลี่ยที่เรียกว่า "มัธยม" (mean longitiude)
และการหาตำแหน่งดาวแบบสัมผัสวงโคจรตามจริง ที่เรียกว่า "สมผุส" (apparent/true longitude)

แต่ใน คัมภีร์สารัมภ์ ยังมีเทคนิคคณิตศาตร์ชั้นสูงระดับน้องๆ เบื้องต้น
ที่เกิดเป็นศาสตร์คณิตศาสตร์ในปัจจุบัน ที่เรียกว่า differentiate
(ส่วนหนึ่งของแคลคูลัส)
คือ ขั้นตอนคำนวณ ที่มีชื่อเฉพาะว่า "ภุกดิ" (mean diffentiate)
และ "ภุกดภุกดิ" (true diffentiate)
เพื่อหาเวลา ณ จุดเกิดคราส

ด้วย จันทรคราส เกิดบ่อย ให้เห็นง่าย
ตามตำราโบราณ จึงมักมีคำนวณ จันทรคราส ให้ทดสอบได้บ่อยกว่า
แต่ สุริยคราส กรณีที่เกิดเป็นแบบเต็มดวงเกิดแบบน้อยครั้งมากๆๆๆ
ในสมัยอยุธยา ตลอด 400 กว่าปี
ที่จำไม่ผิด คุณสมภพเคยรวบรวมไว้ นับตามจริงแล้ว
ปรากฏมี สุริยคราสเต็มดวง ผ่านอยุธยา เรียกว่าไม่เกิน 4-5 ครั้งได้
แถมบางครั้งเกิดช่วงรอยต่อเช้ามืดก่อนพระอาทิตย์ขึ้นพอดี
ซึ่งทำให้แยกยากอีกต่างหากว่ากำลังเกิดสุริยคราสอยู่หรือเปล่า

ตามบันทึกโหร หรือที่เรียกว่า ปูมโหรนั้น จึงไม่มีปรากฏบันทึกไว้
ว่าเคยมีสุริยคราสเต็มดวงผ่านกรุงศรีอยุธยาเลย
โหรสมัยต่อๆมาจึงเชื่อตามๆว่าไม่เคยมีสุริยคราสเต็มดวงปรากฏมาก่อน
แต่ ร.4 ได้ทรงท้าได้ว่า คราวที่เกิดที่หว้ากอนั้นเป็นแบบเต็มดวง

อย่างไรก็ตาม
ตามคัมภีร์สารัมภ์ จะพอสามารถคำนวณการเกิดคราส
เวลาที่เกิดคราส และ ระยะเวลาที่คราสปรากฏได้
แต่จะไม่สามารถบอกตำแหน่งบนโลกที่ไหนบ้างจะเห็นแบบเต็มดวงได้

ภายหลังพึ่งมีการพบพระราชหัตถเลขา (จดหมาย) ไปทางสิงคโปร์
มีการสั่งซื้อตำราคำนวณทางดาราศาสตร์แบบฝรั่งเข้ามาเหมือนกัน
แสดงให้เห็นว่า นอกจากพระองค์ทรงเชี่ยวชาญหลักการคำนวณแบบโบราณ
แล้วยังสามารถคำนวณแบบสมัยใหม่ควบคู่ไปด้วยกัน
คงเนื่องจากต้องการคำนวณหาตำแหน่งพื้นที่ที่จะเกิดคราสแบบเต็มดวงด้วยกระมังครับ
แก้ไขเมื่อ 23 ส.ค. 55 15:32:27
แก้ไขเมื่อ 23 ส.ค. 55 13:43:27
แก้ไขเมื่อ 23 ส.ค. 55 12:53:17

จากคุณ : STL

เขียนเมื่อ : 23 ส.ค. 55 12:50:10