ไม่บ่อยนักที่มีโอกาสสนทนากับคนกลางคืนของแท้  แม้ว่าผมจะนอนดึกเอาเรื่อง แต่หลังเที่ยงคืนชีวิตก็อยู่ใต้ชายคา ใกล้ๆเตียงนอน พอใช้เวลาลืมตาประจำวันทำกิจกรรมตามสมควรเรียบร้อย  ค่อยขยับขึ้นเตียง  นอนหลับตามวงจรของชีวิต  

นานครั้ง  เพื่อนฝูงจะชวนออกไปเฉลิมฉลองตามวาระ  ตั้งแต่เรื่องโชคดีเล็กน้อยอย่างถูกเลขท้ายสองตัว จนถึงเรื่องใหญ่อย่างบางคนกลายเป็นส.ส.  แม้ว่าจะสนทนาอย่างออกรส  ดื่มกินไม่อั้น  สติไม่ครบถ้วน  เมื่อถึงเวลาร้านปิด เรื่องราวทั้งหมดก็สิ้นสุดลงตรงนั้น พวกเราทราบขีดจำกัดของตนว่า หากเกินกว่านี้จะขับรถไม่ได้ ตื่นเช้าไปทำภาระกิจไม่ไหว และใช้เวลากับใครบางคนที่บ้านไม่ทน

พวกเราบอกกับคนกลางวันว่าพวกเราเป็นคนกลางคืนอย่างไม่ละอายใจ ทั้งๆที่ กระบวนการนอกชายคาจบลงเมื่อร้านเหล้าปิด บางคนอาจต่อเวลาอีกนิดด้วยการนั่งเฝ้าจอคอมพิวเตอร์แชทกับใครบางคนตลอดทั้งคืน  

ผมถูกยกเลิกนัดกระทันหัน  มีเรื่องฉุกเฉินเกิดขึ้นเสมอในเวลาที่นัดหมายเป็นการเป็นงาน ถ้าได้ยินคำว่า “ พลาดไม่ได้ ” หรือ “ ต้องมานะ ”  ขอให้เตรียมใจผิดหวังสักยี่สิบเปอร์เซนต์  จะต้องมีบางคนหายไป หากความซวยมาเยือนหนัก จะเหลือเพียงเราผู้เดียวที่ต้องรอรับโทรศัพท์แจ้ง “ ธุระด่วน ”

เรายกย่องความเป็นเพื่อนว่ายิ่งใหญ่ตลอดชีวิต  บางคนตีคุณค่าเหนือกว่าคนรัก  แต่ในเวลาแบบนี้  ผมเริ่มเข้าใจแล้วว่าคนเราจำเป็นต้องมีคู่ชีวิต  มีลมพัดตลอดทั้งคืนเหมือนวันก่อนๆ  ลมแรงเท่าเดิม แต่คืนนี้ รู้สึกหนาว

เวลาโดดเดี่ยวเปลี่ยวใจ  สัญชาตญาณเรียกร้องให้เราหาเพื่อน  บางครั้งไม่จำเป็นต้องมีสิ่งมีชีวิต  เบียร์สดและกับแกล้มสองอย่างกำลังดี  เติมเลือดให้อุ่น ใส่ท้องให้พออิ่ม  พอหายหนาวค่อยกลับบ้าน  

พันห้าร้อยบาท  แพงเกินไปสำหรับค่าเบียร์สองขวด ปลาหมึกย่างและยำวุ้นเส้น   แต่สำหรับเรียวขาขาวนวล ริมฝีปากอิ่มเอิบ และสัดส่วนอื่นๆ  สามพันบาท ผมก็ยอมจ่าย   เพียงแต่ ผมไม่เคยเที่ยวผู้หญิง

ไม่ใช่ของใหม่  – เธอว่าอย่างนั้น

ราคาเท่านี้ถือว่าเหมาะสม  อย่างน้อย  ก็ถือว่าเธอประกอบอาชีพอย่างมีจรรยาบรรณ  เคาน์เตอร์บาร์จัดให้เรานั่งแบบหน้ากระดานเรียงหนึ่ง ระยะห่างของเก้าอี้แต่ละตัวออกแบบให้เหมาะเพียงแค่เบียดกาย  ระยะที่ทำให้รู้สึกว่า ยังไม่พอต้องขยับใกล้ชิดอีกนิด  เกือบจะอุ่นแต่ยังหนาว

ถ้าไม่จำเป็นหรือต้องการเงินด่วนจริงๆ  คงไม่หาแขกในร้านเหล้า  ส่วนใหญ่อยู่ตามริมถนนหน้าโรงแรมจะรายได้ดี  ตัดปัญหาเรื่องการเดินทาง เปลี่ยนผู้รับบริการได้ไว    ฟังดูเหมือนเธอเป็นนักบริหารจัดการชั้นเซียน  ทำเลดีมีชัยไปกว่าครึ่ง  หากทำเลแย่คงต้องสู้กันด้วยคุณภาพของสินค้า  อย่างหลังนี้ผมว่าเธอสอบผ่าน

กลิ่นน้ำหอมจางเบาเคล้ากลิ่นบุหรี่แตะจมูก  เบียร์อร่อยขึ้นเมื่อได้คู่สนทนา  เราล้วนชมชอบบรรยากาศของการดื่มมากกว่าชมชอบในรสของเครื่องดื่ม หากคู่สนทนาเยี่ยมยอด  เพียงน้ำเปล่าก็เมาได้   เสียงของเธอค่อนข้างใหญ่  คุยห้วนๆไม่มีหางเสียง  ผมเล่าเรื่องที่ถูกผิดนัด  เธอเล่าเรื่องลูกค้าฝรั่งเมื่อคืนวานและยังเย้ายวนให้ผมเป็นลูกค้าของเธอคืนนี้  ขอคิดดูก่อน-ผมตอบสั้นๆ  

เที่ยวไม่เป็นล่ะสิ – ผมถูกเธอสบประมาทหลังจากปฏิเสธเป็นระวิง   ไม่ใช่ไม่เป็น  โตมาจนมีเงินจ่ายค่าเหล้าเองย่อมประสีประสาเรื่องเพศตรงข้าม มีเล่าไว้ในตำราเรียน สื่อสารมวลชนและวีดีโอคลิป   หากไม่เบาปัญญาจริงๆ ย่อมต้องปะติดปะต่อได้ว่า  ระหว่างเพศชายและเพศหญิงที่สุดแล้วต้องเป็นเช่นไร  สมัยเรียนมหาวิทยาลัย เราอาจเคยถูกรุ่นพี่เชิญชวนไปขึ้นครูหรือเสียหนุ่ม  สุดแท้แล้วแต่การเรียกขาน  ประเพณีเช่นนั้นไม่ทำให้สังคมเจริญขึ้น   ผมไปแต่ไม่ได้-ขึ้น แค่คุย

เหมือนคืนนี้ เพียงแค่คุย   ไม่ใช่ไม่อยากแต่กลัวความยุ่งยากที่ตามมา  สังคมปลูกฝังให้ผู้ชายต้องการความบริสุทธิ์  ดังนั้นผู้หญิงย่อมรู้สึกไม่ต่างและอาจต้องการมากกว่านั้น  บริสุทธิ์ทั้งกายและใจจึงเป็นคำตอบสุดท้าย  

เรื่องราวของหญิงสาวส่วนใหญ่ค่อนข้างคล้ายกัน  มีรายละเอียดปลีกย่อยไม่มากที่แตกต่าง กรณีของเธอ เป็นเรื่องหนี้สินที่แฟนเก่าก่อไว้แล้วหนีหายไป  ไม่ลงรายละเอียดลึก เธอกลายเป็นคนกลางคืนโดยความจำเป็น  หลบสังคมปรกติด้วยอีกใบหน้าหนึ่ง  เธอเล่าว่าเคยเดินสวนกับลูกค้าคนหนึ่งตอนกลางวัน เธอลองยิ้มทักแต่เขาจำเธอไม่ได้ ทั้งที่คืนก่อนเพิ่งประกอบกิจกันมาทั้งคืน

เหนื่อยที่ต้องใช้ชีวิตสองด้าน – เธอว่างั้น

ไม่มีทางอื่นหรอกหรือ – ผมถาม

เจ้าหนี้ไม่รอและกลัวครอบครัวขายหน้า  งานกลางวันรายได้ไม่หนัก จ่ายดอกเบี้ยก็หมดไม่เหลือกินแล้ว  งานกลางคืนรายได้งามและพอเหลือเก็บเหลือกิน จ่ายได้ทั้งดอกและลดได้ทั้งต้น   งานกลางวันที่รายได้ดีก็มี แต่คนที่ยังเรียนไม่จบ ขาดวุฒิการศึกษาดีๆ  รายได้อย่างมากแค่ระดับค่าแรงขั้นต่ำที่รัฐบาลคิดให้แค่พอกินพอใช้  แต่ไม่ได้สนใจให้สร้างอนาคตหรือปลดภาระหนี้สิน

อีกสามเดือนก็หมดหนี้แล้ว  เธอยิ้มให้ผม  ถามถึงสถานะทางครอบครัว  ผมบอกเธอว่าดูเอาน่าจะทราบว่าไร้คู่   เมื่อโสดทำไมไม่ลองมีประสบการณ์เที่ยวผู้หญิงดูสักครั้ง   ผมตอบเพียงว่าไม่ได้หนาวขนาดนั้น  

อีกสามเดือนเธอจะเรียนจบปริญาตรีเช่นกัน   มีเรื่องน่ายินดีพร้อมๆกันเกิดขึ้นกับเธอ  แต่ใครจะทราบบ้างว่าก่อนหน้าใบหน้ายิ้มแย้มในภาพถ่ายรับปริญญา ต้องแลกมาด้วยสิ่งใดบ้าง

ทำไมตอนมีหนี้สินไม่ปรึกษาครอบครัวให้ช่วย – ผมถาม

ครอบครัวของเพื่อนเธอ เป็นชาวนาและชาวสวน  ครอบครัวอย่างชาวไทยโบราณ มีลูกมาก เมื่อบุพพาการีมีไม่พอเลี้ยงดู  ลูกบางคนจึงจำเป็นต้องช่วยเหลือ  บางรายจากบ้านมาไกลและไม่ได้ติดต่อทางบ้านอีกเลย  สิ่งที่ทำให้รู้ว่ายังมีชีวิตคือเงินในซองและข้อความในจดหมาย  

แบบนั้นดีกว่ากันเยอะ – เธอว่า

ครอบครัวของเธอค่อนข้างพรั่งพร้อม  มีหน้าตาในสังคมถึงไม่มาก  แต่พอเป็นที่รู้จัก  มีลูกไม่เยอะตามหลักการวางแผนครอบครัวที่ดี   เมื่อหลายสิ่งหลายอย่างดีมาตลอด ดังนั้นพอข้อบกพร่องเกิดขึ้น  จึงยากที่จะยอมรับ  ไม่จำเป็นต้องปริปากเอ่ยถึงปัญหา  ก็คิดถึงคำตอบได้แล้วว่าจะลงเอยเช่นไร  หายากมาก ที่จะได้รับความรักและการให้อภัยแบบในโฆษณาประกันชีวิต  เสียงด่าทอและรอยตบสักฉาดต่างหากคือชีวิตจริง

เบียร์กรอกลงคอเธอพรวดเดียวเกลี้ยง  แรงผ่อนลมหายใจตอนนั้น คล้ายระบายสิ่งคับข้องใจจนหมด บางทีปัญหาเรื่องหนี้สินและแฟนเลวอาจเป็นเรื่องน้อยนิด เมื่อเทียบกับเรื่องมหาศาลอย่างการล่มสลายของสถาบันครอบครัวอันเกินเยียวยา  แสงแดดตอนกลางวันบางทีก็หนาวเย็นยิ่งกว่าแรงลมตอนกลางคืน

หัวไหล่ของเธอมีตัวหนังสือเล็กๆสองสามตัวสักไว้เป็นภาษาอังกฤษ อ่านได้ว่าเป็นชื่อของผู้ชาย  น่าแปลกที่เป็นชื่อเดียวกับเพื่อนของผมคนหนึ่ง

สามสิบนาทีผ่านไป ผมสั่งเช็คบิล ว่าจะกลับบ้าน เธอถามผมว่าเหตุใดจึงไม่แนะเธอบ้างว่า ควรจะทำอะไรกับชีวิต  ไม่บอกเธอว่าควรเลิกเป็นผีเสื้อกลางคืนแล้วไปหางานกลางวันทำจะดีกว่า  

คืนนี้ ผมต้องการแค่เพื่อนคุย ไม่ได้มาเพื่อให้คำปรึกษาใคร  อีกประการหนึ่ง ผมคิดว่าเธอคงได้ฟังมาเยอะมากและอาจมากกว่าที่ผมคิด  ถ้าเธอเปลี่ยนแปลงแนวทางชีวิตได้บางทีอาจเปลี่ยนไปนานแล้ว

สำหรับบางคนจุดเปลี่ยนของชีวิตอาจเดินมาเยี่ยมเยือนอย่างยืดยาด  กว่าจะหลบจากด้านมืดพ้นอาจต้องรอจนฤดูร้อนมาเยือน เพื่อให้ช่วงกลางวันยาวนานกว่ากลางคืน  

ผมแอบใส่เงินในกระเป๋าถือของเธอห้าร้อย  ราคาพอเหมาะควรแก่การเสียเวลา  เราอำลากันโดยไม่คาดหวังว่าจะได้พบกันอีก  บางทีเราอาจได้พบกันอีกครั้งตอนกลางวัน  แต่แสงอาจจ้าเกินไปจนเรามองคนรอบด้านไม่ชัดว่าพวกเขาสุข เศร้า เหงาและขมขื่นอย่างไรจนต้องหนีไปใช้ชีวิตในยามค่ำคืน เพื่อที่จะรอคอยใครบางคนที่มองเห็นชีวิตของพวกเขาชัดขึ้นบ้างสักนิด

ภายใต้แสงไฟข้างถนน  ผมย่ำกลับบ้านช้าเชื่อง พลางคิดถึงชะตากรรมของผู้หญิงคนหนึ่ง  สลดใจแต่ไม่ถึงกับโศกเศร้าไปด้วย  ส่วนต่างของความสัมพันธ์ไม่เพียงพอทำให้รู้สึกเสียใจ   แต่ก็พอเข้าใจ

บางทีความเข้าใจอาจเป็นสิ่งที่คนเราต้องการมากที่สุด  เพื่อจะได้ใช้ชีวิตอยู่ภายใต้แสงสว่าง

ทว่า-ท่ามกลางยุคสมัยนี้ ผู้คนใช้คำว่าเข้าใจกันอย่างพร่ำเพรื่อ  หาคนเข้าใจคำว่าเข้าใจได้น้อยเต็มที  ยิ่งเข้าใจโดยปราศจากเงื่อนไขใดๆยิ่งน้อยมาก

“ …ฉันเข้าใจ…แต่ว่า…. ”

รูปประโยคแบบนี้เป็นรูปประโยคที่แสนบีบคั้น เหมือนลูบหัวแล้วตบหลัง

ผมก็ไม่ค่อยเข้าใจนักหรอกว่าความเข้าใจที่แท้จริงเป็นอย่างไร

เอาเป็นว่าตามความคิดของผมคือ

“ เมื่อวันหนึ่ง หากคุณพบคนที่รู้สึกว่าโลกเฮงซวย   คุณไม่ต้องพยายามช่วยเขาออกมาจากโลกเฮงซวยนั้นหรอก  ตัวเขาไม่ได้ต้องการให้ใครช่วยสักนิด  เขาต้องการเพียงแค่จะบอกว่าเขาใช้ชีวิตในโลกเฮงซวย ….

…และที่สำคัญ เขาต้องการแค่ใครบางคนที่จะตะโกนก้องไปพร้อมกันว่า..โลกเฮงซวย