ควรเอาผิดใคร

บทความของ อาจารย์หลิวยง
แปลโดย อนุรักษ์ กิจไพบูลทวี

คงเป็นเพราะนิสัยมาแต่กำเนิด ผมมักจะจดจำเรื่องราวที่ไม่ยุติธรรมได้อย่างชัดเจน ต่อให้เป็นเรื่องเล็กน้อยที่ไม่เกี่ยวกับตนเองเมื่อหลายสิบปีก่อนแล้วก็ตาม ผมก็ไม่ลืม
ยกตัวอย่างเช่น เมื่อครั้งเลือกตั้งผู้ว่าราชการเมืองไทเป ตู้ไปรษณีย์ของผู้ลงสมัครคนหนึ่งถูกแอบเปิด จดหมายของลูกชายของเขาถูกขโมย เนื้อในจดหมายกล่าวถึงการตั้งรกรากในต่างประเทศ เขาจึงถูกโจมตีด้วยข้อกล่าวหาว่า "คิดไม่ซื่อ"
ผู้สมัครคนดังกล่าวไม่โต้แย้ง เพียงแต่พูดเรียบๆ ว่า "จดหมายฉบับนี้ได้มาโดยผิดกฎหมาย"
เมื่อตอนเกิดเหตุการนี้ผมยังเป็นหนุ่มน้อย แต่กลับจดจำขึ้นใจ ในด้านหนึ่งผมรู้สึกหยามเหยียดคู่แข่งที่แอบเปิดตู้จดหมายของคนอื่น ในอีกด้านหนึ่งผมไม่เข้าใจว่า ทำไมคนที่ถูกขโมยผู้นั้นพูดคำพูดคำนั้นเพียงคำเดียว หรือว่าหลักฐานที่ได้มาโดยวิธีที่ผิดกฎหมาย ต่อให้เป็นความจริง ก็กลายเป็นของปลอมอย่างนั้นหรือ


***
เมื่อโตขึ้นเรื่อยๆ มีโทรทัศน์แล้ว ผมชอบดูภาพยนตร์เกี่ยวกับกฎหมายอเมริกา พบเห็นเหตุการณ์ลักษณะนี้บ่อยๆ---ฝ่ายจำเลยกล่าวหาว่าหลักฐานของฝ่ายโจทก์ได้มาโดยวิธีที่ผิดกฎหมาย ต่อให้เป็นภาพชู้บนเตียงที่แอบถ่ายมาอย่างชัดเจนแจ่มแจ้งแค่ไหน ผู้พิพากษาก็มีสิทธิ์ไม่นำมาใช้เป็นหลักฐาน
คดีที่ผมจดจำได้ดีที่สุดคดีหนึ่ง เป็นคดีที่มีหลักฐานการกระทำผิดชัดเจน แต่เนื่องจากวิธีการที่ได้มาซึ่งหลักฐานนั้นมิชอบด้วยกฎหมาย ผู้พิพากษาถึงกับบอกกับ "คณะลูกขุน" ว่า "เมื่อครู่นี้เป็นหลักฐานที่ได้มาผิดกฎหมาย ไม่สมควรพิจารณา ทุกท่านกรุณาลืมมันเสีย"
พระเจ้าช่วย! ขณะนั้นผมนึกในใจ เป็นบ้าอะไรกันไปหมดแล้ว! แบบนี้มันคนตาดีพูดจาแบบคนตาบอดชัดๆ!


***
ผ่านไปอีกหลายปี ผมเข้ามาทำงานเป็นนักข่าวของสถานีข่าวจงซื่อ ผมวิ่งข่าวเรื่องกฎหมายและวงตำรวจ ทำไปพลางก็เรียนรู้ไปพลาง จึงเข้าใจหลักการ "ทฤษฎีแอปเปิลพิษ" หมายความว่าผลแอปเปิลที่เด็ดมาจากต้นแอปเปิลพิษ ก็อาจมีพิษด้วย หลักฐานที่ได้มาด้วยวิธีผิดกฎหมาย ควรจะละเลยเสีย มิเช่นนั้นนอกจากจะมีความเสี่ยงต่อการละเมิดสิทธิมนุษยชนแล้ว ยังอาจทำให้เกิดการกระทำที่ผิดกฎหมายเพิ่มขึ้นอีกอย่างหนึ่งด้วย
ผมยังได้ยินเกี่ยวกับความมืดมิดของวงการกฎหมายและวงการตำรวจมากมาย มีเงินตัดสินให้รอด ไม่มีเงินตัดสินให้ตาย จับแพะชนแกะ ปิดคดีลวกๆ ในสมัยนั้นถือเป็นเรื่องธรรมดา
ดังนั้น คดีสังหารภรรยาขอนักกีฬาอเมริกันฟุตบอล O.J. Simpson เมื่อปี 1994 เนื่องจากเจ้าหน้าที่ตำรวจลอสแองเจลลิสที่ทำคดี เคยทำการเหยียดผิว ซิมป์สันจึงถูกตัดสินว่าไม่มีความผิด และได้รับการปล่อยตัว จนกลายเป็นคดีแห่งยุค ผู้คนทั้งประเทศต่างก็ฮือฮา แต่ผมกลับมีความเห็นที่ต่างออกไป
โดยเแพาะเมื่อสหายชาวจีนพล่ามด่ากฎหมายอเมริกา บอกว่าซิมป์สันมีเงินมีทอง มีปัญญาจ้างทนายดีๆ จึงสามารถพลิกดำให้เป็นขาว ผมจะขอให้พวกเขาทบทวนดูใหม่---
ในขณะที่คดีที่ทั่วทั้งอเมริกาจับตามอง มีอันพลิกผันเพราะเจ้าหน้าที่ตำรวจแสดงการเหยียดผิว คุณต้องมองจากอีกมุมหนึ่ง นี่เป็นการให้บทเรียนกับทั้งอเมริกา โดยเฉพาะคนผิวขาวใช่หรือไม่ ว่าจงอย่าดูถูกคนต่างเชื้อชาติ จงอย่าเหยียดผิว
จริงอยู่! มันเป็นการปล่อยตัวผู้ร้ายฆ่าคนให้ลอยนวล แต่อาศัยโอกาสนี้ ให้บทเรียนอันล้ำค่าแก่ประชากรนับร้อยล้านคนว่า "จงอย่าเหยียดผิว" เมื่อหักลบกันแล้ว แบบไหนคุ้มค่ากว่ากัน
พวกเราทั้งหลาย ที่เป็นคนผิวสี ได้รับประโยชน์มากกว่ามิใช่หรือ


***
"กฏหมายชั่ว ก็เป็นกฎหมาย" ด้วยเหตุผลเดียวกัน สภาเน่าก็ยังเป็นสภา
ในเมื่อสมาชิกสภา ได้มาจากการเลือกตั้ง "กฎหมาย" ก็ตั้งโดยสมาชิกสภาเหล่านั้น ต่อให้เป็นกฎหมายชั่ว คุณก็ยังต้องรอการเลือกตั้ง แล้วอย่าเลือกพวกเขาอีก แล้วใช้กระบวนการตามกฎหมาย ไปเปลี่ยนกฎหมายชั่วเหล่านั้นทิ้ง ถ้าหากจะอาศัยเพียงคำประกาศว่า "กฎหมายชั่วไม่ใช่กฎหมาย" ก็ไม่ต้องรักษากฎหมายแล้ว มิเป็นการขัดแย้งในตัวเองหรือ


***
เชื่อว่าหลายท่านคงเคยอ่าน "คัมภีร์หลุนอวี่" ของขงจื๊อ มีบทความหนึ่งกล่าวว่า "เจ้ารักตัวแพะ ส่วนเรารักพิธีการ"
เรื่องคร่าวๆ ก็คือ: เนื่องจาก "บุคคลเบื้องสูง" มักจะเกียจคร้าน ไม่ยอมเข้าร่วมพิธีเชือดแพะบูชาฟ้าที่จัดขึ้นทุกเดือน จื่อก้งจึงอยากจะยกเลิกการฆ่าแพะ แต่ขงจื๊อกลับกล่าวอย่างไม่เห็นด้วยว่า "จื่อก้งเอ๋ย! เจ้าเสียดายแพะตนนั้น แต่เรากลับเสียดายพิธีการมากกว่า!"
ด้วยเหตุผลเดียวกัน เมื่อ "บุคคลเบื้องสูง" ไม่รักษากฎหมาย พวกเราก็สามารถวางกฎหมายเอาไว้ข้างๆ ไม่ต้องสนใจได้อย่างนั้นหรือ เมื่อทุกคนต่างก็ไร้เหตุผล พวกเราก็ไร้เหตุผลตามคนอื่นบ้างได้อย่างนั้นหรือ เมื่อโจรขโมยของ แล้วปล่อยของออกไป ได้แก่คลิปลับบนเตียงของใครคนหนึ่ง พวกเราควรให้ความสนใจกับข่าวว่า "คนผู้นี้ถึงกับถ่ายภาพเช่นนี้" อย่างนั้นหรือ ถึงกับส่งต่อกันดูชม ซ้ำยังติฉินนินทา โดยลืม "โจรชั่ว" ผู้นั้นไปโดยสิ้นเชิง
ลืมจับโจร ลืมรักษากฎหมาย ลืมคุ้มครองกฎหมาย จึงจะเป็นปัญหาสำคัญ! เราย้อนกลับมาเรื่องเดิม ถ้าหากทุกคนสามารถเอาอย่างท่าทีของคนอเมริกันที่มีแต่ซิมป์สัน อาศัยโอกาสที่สายตาผู้คนทั้งประเทศกำลังจับตามองนี้ หยิบยกเรื่อง "กฎหมาย" ขึ้นมาพูด หยิบยกเรื่อง "ความยุติธรรม" ขึ้นมาพูด ถึงขั้นย้อนกลับไปตรวจสอบดูสักหน่อยว่า มีข้อบกพร่องทางกฎหมายใดๆ หรือเปล่า เมื่อเป็นเช่นนี้ ย่อม "สร้างคุณอนันต์แก่มวลชน" หลังจาก"เสียงหัวเราะเยาะเย้ยของมวลชน" ได้มากกว่ามิใช่หรือ


***
ท้ายที่สุดนี้ ผมขออนุญาตเล่าเรื่องขบขันที่เป็นเรื่องจริงเรื่องหนึ่งให้ฟัง
สมัยที่ผมเรียนอยู่มัธยมต้น เพื่อนคนหนึ่งแอบอ่านนิยายลามกถูกคุณครูจับได้ พอเลิกเรียน ผมกับเพื่อนนักเรียนหลายคนชวนกันไปห้องพักครู หวังจะไปช่วยกันขอร้องคุณครู พอเดินไปถึงโต๊ะครู จึงพบว่าเขากำลังก้มหน้าก้มตาอ่านนิยายลามกที่ "เพิ่งริบมา" ในลิ้นชัก ตั้งใจอ่านถึงขนาดพวกเราเดินเข้าไปถึงตัวแล้ว จึงสะดุ้งตกใจ รีบปิดลิ้นชักแล้วลุกขึ้นยืน (จากนั้นเขาก็รีบนั่งลงอย่างรีบร้อน) สีหน้าแดงเถือก แล้วตะโกนไล่พวกเราออกจากห้อง
เพื่อนคนที่แอบอ่านการ์ตูนลามก โดนบันทึกโทษสองข้อ ข้อที่หนึ่งคืออ่านหนังสือนอกการเรียนในวิชาเรียน อีกข้อหนึ่งคืออ่านนิยายลามก
ส่วนคุณครูที่แอบอ่านนิยายลามกคงได้กำไร ผมว่าเขาคงเอาหนังสือกลับบ้าน เอาไปแบ่งปันกับภรรยาและเพื่อนฝูงของเขาแล้ว
เนื่องจากเรื่องนี้เป็นเรื่องที่ไม่ยุติธรรม สี่สิบกว่าปีแล้ว ผมยังจำมันได้ดี ติดตาติดใจ

แปลจากต้นฉบับภาษาจีน
http://www.syzbooks.com/archives/465_news.php?lang=big