ความคิดเห็นที่ 1 ‘ระบบ’ ที่ดำรงไว้เพื่อที่จะเปิดโอกาสให้คนอิสระมากมายสามารถดำรงอยู่นอกระบบได้โดยไม่เดือดร้อน ถ้าไม่มี ‘ระบบ’ คนที่ไม่รักระบบก็ไม่สามารถอยู่นอกระบบได้เนื่องจากสังคมจะไร้วินัย เพราะมี ‘ระบบ’ คนไร้ระบบจึงสามารถดำเนินชีวิตอยู่นอกระบบได้อย่างมีศักดิ์ศรี ‘ระบบ’ ช่วยสร้างให้บ้านเมืองมีระเบียบ มีแบบแผน มีอารยธรรม มีความสงบสุข และทั้งหมดเป็นสิ่งสำคัญที่ช่วยป้องกันให้คนนอกระบบสามารถใช้ชีวิตอย่างปรกติสุขได้อย่างไม่รู้สึกด้อยคุณค่า ท้ายที่สุดรุ่นน้องกลุ่มนั้นจึงต้อง ‘เลยตามเลย’ น่าเสียดายที่รุ่นน้องฝีมือดีของผมหลายคนต้องพลัดพรากจากสิ่งที่พวกเขาอยากจะ ‘ทำ’ และอยากจะ ‘เป็น’ เนื่องจากยึดมั่นในอุดมการณ์แห่งการไม่ยอมเสียหน้า ยืนยันในจุดยืนผิดกาลเทศะ และตีความในความหมายของคำว่า ‘ยืนยัน’ ผิดไป ทั้งที่ศักยภาพของเขาเหล่านั้นสามารถนำตัวเองเข้ามาอยู่ใน ‘ระบบ’ ได้อย่างสบายๆ ‘ระบบ’ ที่ต้อนรับเฉพาะคนมี ‘ระเบียบ’ ซึ่งผลงานศิลปะที่สมบูรณ์ก็มักจะถูกสร้างสรรค์ขึ้นมาจากส่วนลึกในใจของศิลปินที่มากไปด้วย ‘ระเบียบ’ เท่านั้น (คนเขียนรูปที่ไร้วินัยในการสร้างสรรค์ผลงานอย่างต่อเนื่อง ไร้วินัยในการดูแลรักษาผลงาน ไร้วินัยในการ ‘จัดสรร’ เรื่องส่วนตัว ไม่ว่าจะเป็นเรื่องการเงิน การใช้ชีวิต การเป็นอยู่ การดูแลครอบครัว การให้ความสำคัญในเรื่องที่ควรให้ ฯลฯ ย่อมไม่เข้าข่ายศิลปิน เป็นได้มากสุดเพียงแค่คนโปะสีลงบนผ้าใบ คนแปะดินลงบนก้อนดิน หรือคนที่พยายามทำอะไรเละเทะให้เป็นศิลปะด้วยความสกปรกเลอะเทอะ เท่านั้น) พวกเขาหลงลืมไปว่าถ้าไม่พอใจในระบบแล้ววิ่งหนีมัน นั่นเท่ากับว่าเรา ‘ยอมรับ’ ในระบบ แต่หากเราขยะแขยงระบบ เนื่องจากเห็นช่องโหว่ของมัน และพยายามเอาตัวเองเข้าไปอยู่ในระบบจนนิ่งได้ที่สักระยะ จากนั้นก็จัดการทำลายช่องโหว่ของระบบที่ฟอนเฟะทิ้งไปเสีย และดำเนินการนำระบบใหม่ที่เห็นว่าเป็นประโยชน์กว่า มีสาระสำคัญกว่า เข้ามาเสียบแทนที่เสีย นั่นต่างหากคือคนที่ ‘ไม่ยอมรับ’ ในระบบตัวจริง และนี่ต่างหากคือความหมายของการ ‘ยืนยัน’ ที่แท้จริง อย่างที่บอก ควรยืนยันอย่างฉลาด มั่นคงอย่างมีสติ โอนเอนบ้างในบางโอกาส และการ ‘รอ’ อย่างเข้าใจใน ‘จังหวะ’ เป็นองค์ประกอบสำคัญในการ ‘ยืนยัน’   รุ่นพี่ของผม ‘บางคน’ ไม่มีโอกาสที่จะชักนำตัวเองเข้าไปสู่การทำงานในระบบซึ่งมากด้วยระเบียบ ไม่ว่าจะเป็นการรับราชการ การเป็นพนักงานบริษัท (ทำงานด้านศิลปะ) หรือการทำงานตามออร์เดอร์ เนื่องจากฝีมือไม่ถึง ทั้งที่จริงแล้วอยากจะแปลงตัวเองเข้าไปเป็นมนุษย์เงินเดือนใจจะขาด เพราะในสมัยที่ยังดำรงตำแหน่งนักศึกษาพวกพี่มักพูด (โม้) มากกว่าทำ หนำซ้ำรุ่นพี่บางรายยังเรียนไม่จบด้วยซ้ำ ไม่ว่าจะเหตุผลใดก็ตามในท้ายที่สุดเขาเหล่านั้นก็ประสบภาวะ ‘ตกงาน’ หรือพูดให้สุภาพก็คือมีอาชีพเป็น ‘ชาวเกาะ’ (เกาะพ่อเกาะแม่ หรือบางคนอาจหนักถึงขั้นเกาะภรรยากิน) เมื่อวันเวลาผ่านไปก็ชักพาเอาจำนวนอายุของรุ่นพี่พวกนั้นให้ล่วงเลยตามไปด้วย   จากที่ตนเองเคยเป็นน้องเล็กสุดในวงการศิลปะ ปัจจุบันก็ (แทบ) เป็นพี่ใหญ่สุดในแวดล้อมทัศนศิลป์ พวกพี่ไม่ละเอียดพอที่จะคิดได้ว่าวันเวลาไม่ได้กระชากเอาเลขอายุของเขาให้ล่วงเลยไปเพียงอย่างเดียว แต่ระยะเวลากลับเพาะพันธุ์ศิลปินรุ่นใหม่ให้ผุดขึ้นมาเรื่อยๆ อย่างรวดเร็ว และเด็กรุ่นใหม่ก็ย่อมมีฝีไม้ฝีมือที่ดีกว่าคนรุ่นเก่า นั่นเป็นเรื่องที่ทุกคนเข้าใจกันดี (แต่บางคนไม่ยอมรับ) ครั้นจะอยู่เฉยๆ ก็กลัวว่าตนเองจะไร้ความสำคัญ หรือหากบอกความจริงไปว่าเมื่อครั้งหลายปีในอดีตเขาเคยตกอยู่ในสถานะ ‘ชาวเกาะ’ ก็กลัวจะเสียหน้า และเด็กรุ่นใหม่จะไม่ให้ความเคารพ พวกเขาเหล่านั้นจึงต้องสร้างเรื่องหว่านล้อมเพื่อให้ตนดูดีขึ้นมาว่าครั้งหนึ่งเขามีโอกาสเลือกที่จะเข้าไปอยู่ใน ‘ระบบ’ ได้ แต่กลับไม่เลือก เพราะเห็นว่าการเข้าไปอยู่ในวงโคจรอันเต็มไปด้วยระเบียบนั้นไร้ความอิสระ ไม่มีความเป็นตัวของตัวเอง พวกเขาต้องการทำตามเสียงหัวใจเรียกร้อง ไม่อยากฝืนความต้องการของตัวเอง ไม่ต้องการให้พันธนาการใดๆ มารบกวนจิตใจ พวกเขาต้องการประกอบอาชีพ ‘อิสระ’ ต้องการ ‘ทำ’ ในสิ่งที่ตัวเองอยากทำ เป็นอย่างที่คิด เด็กรุ่นใหม่ไฟแรงหลายคนที่ภายในหัวใจเต็มเปี่ยมไปด้วยอุดมการณ์ทางศิลปะอันแรงกล้าต่างเชื่อถือในคำพูดของรุ่นพี่ชาวเกาะเหล่านั้นอย่างไม่รู้ที่มาที่ไป และเห็นว่าการยืนกรานตามเสียงหัวใจดังคำกล่าวของพวกพี่นั้นเป็นการแสดงออกถึงพฤติกรรมการ ‘ยืนยัน’ ที่ถูกต้อง อีกทั้งพยายามลอกเลียนแบบการยืนยัน (ที่รับรู้มาจากคำพูด) ของรุ่นพี่สืบต่อกันมาจนกลายเป็นวัฒนธรรม คนที่เก่งจริงก็อยู่รอด คนที่เก่งปลอมก็เจ็บตัว นักศึกษาไฟรุ่งพุ่งแรงหลายคนยังอ่อนประสบการณ์เกินกว่าที่จะเข้าใจว่าการดื้อดึงยืนยันโดยไม่รู้ที่มาที่ไป หรือยืนยันโดยไม่มีฐาน (ทั้งรูปธรรมและนามธรรม) ที่แน่นพอก็อาจจะเป็นกลายเป็นการทำร้ายตัวเองได้ หลายคนอยากประกอบอาชีพอิสระทั้งที่ไม่รู้ว่า ‘อาชีพอิสระ’ กับ ‘ความอิสระ’ แตกต่างกันยังไง บางคนกว่าจะรู้ตัวก็แทบแย่ ทว่าบางคนเมื่อรู้ตัวก็หมดเวลา (เนื่องจากอายุเกินเกณฑ์) เสียแล้ว แท้ที่จริงการวนเวียน จดจ่อ หรือยืนยันกระทำในสิ่งที่เราต้องการทำซ้ำๆ ถึงแม้ว่าสิ่งๆ นั้นจะเป็นสิ่งที่ไม่มีใครอยาก ‘ทำ’ หรืออยาก ‘เป็น’ ก็เข่าข่ายการเป็นอิสระได้เหมือนกัน การเป็นพนักงานกินเงินเดือนของบริษัทก็สามารถเป็น ‘อิสระ’ ได้ หากเราต้องการจะเป็นจริงๆ และหากการ ‘เป็น’ นั้นๆ ไม่ได้สร้างความอึดอัดหรือลำบากใจให้กับตัวเอง การรับใช้บ้านเมืองด้วยการต่อชีวิตด้วยภาษีราษฎรก็ไม่ได้สร้างความไร้อิสระให้กับผู้ที่อยากเป็น (รวมถึงอยากไต่เต้าก้าวขึ้นไปแก้ไขระบบที่ค่อนข้างหละหลวม) และการ ‘เป็น’ ดังกล่าวก็สามารถสร้างความสบายใจให้กับผู้ที่กำลังเป็นได้ ในทางกลับกัน การเป็นศิลปินอิสระหรือทำงานฟรีแลนซ์ นั้นอาจสร้างพันธนาการอันแสนอึดอัดให้ผู้ที่กำลัง ‘เป็น’ อยู่ไม่น้อย หากอาชีพดังกล่าวไม่ได้มาจากการคัดเลือกจากตนเองโดยแท้จริง แต่มาจากภาวะ ‘จำยอม’ อย่างไร้ทางเลือก ‘อิสระ’ ไม่ได้ขึ้นอยู่กับว่าคนคนนั้นกำลังประกอบอาชีพอิสระ ‘อิสระ’ อาจมีจริง แต่อิสระของ ‘อิสระ’ จะมีตัวตนจริงแน่หรือ? นักวรรณกรรมอิสระมากมายที่ในแต่ละวินาทีแทบไม่มีสถานะที่เป็น ‘อิสระ’ มากนัก เนื่องจากนักเขียนเหล่านั้นต้องแต่งเรื่องเพื่อส่งให้ทันตามวันเวลาที่นัดส่งต้นฉบับกับสำนักพิมพ์  อีกทั้งนักสร้างเรื่องแต่ละท่านต่างก็มีพล็อต เรื่องที่อยู่ในใจก่อนหน้าแล้ว และการต้องดำเนินเรื่องไปตามกรอบพล็อตนั้นๆ ก็ไม่ได้เป็นการทำงานอิสระอย่างแท้จริง (หากตีความคำว่า “อิสระ” คือการไม่ดำเนินการใดๆ ตามแบบแผนที่จำเจ หรือแบบแผนที่ถูกกำหนดมาแล้ว) รวมถึงในบางโอกาสที่มีผู้อ่านจำนวนมาก หรือเจ้าของสื่อสิ่งพิมพ์มีความต้องการที่จะ (ขอ) ให้เปลี่ยนแปลงตอนจบของเรื่องที่กำลังเขียนอยู่ ซึ่งเขาก็ต้องโอนอ่อน   นักเขียนการ์ตูนอิสระหลายคนต้อง ‘ฝืนใจ’ เขียนเรื่องที่เขาไม่อยากเขียน และไม่เคยคิดที่จะเขียน อีกทั้งนักเขียนบางรายยังโดนคำสั่งฟ้าผ่าให้ปรับเปลี่ยนลายเส้นในแบบกะทันหันจนตั้งตัวไม่ติด เพียงเพราะทางสำนักพิมพ์หรือผู้ที่มีอำนาจในการจ่ายค่าตอบแทนต้องการที่จะ ‘เอาใจตลาด’ และแน่นอน เขาก็ต้องผ่อนตาม นักเขียนรูปอิสระหลายชีวิตจำต้องเขียนภาพตามสั่งตลอดเวลาที่ประกอบอาชีพนักจิตรกรรม  เหตุเพราะภาพเขียนที่สร้างขึ้นมาจากไอเดียของตนเองนั้นไม่ค่อยโดนใจผู้ที่ต้องการจะเป็นเจ้าของมากนัก แต่ลูกค้าดังกล่าวก็รู้สึกถูกใจในฝีไม้ฝีมือของจิตรกรคนนั้น ทางออก ‘ครึ่งทาง’ ที่ดีที่สุดของทั้งคู่ในการที่จะได้เป็นเจ้าของผลงานของลูกค้าและการได้มีโอกาสจัดจำหน่ายผลงานของนักสร้างสรรค์ก็คือ การจ้างให้จิตรกรคนเดิมเขียนรูปขึ้นมาใหม่ในรูปแบบที่ลูกค้าต้องการ ซึ่งศิลปินทั้งสาม ‘นัก’ เหล่านั้นก็ต้องยอมขาด ‘อิสระในการดำเนินเรื่อง’ เพื่ออนาคตที่จะเป็น ‘อิสระในวิชาชีพ’ เพราะพวกเขาเข้าใจชีวิตดีว่าก่อนเป็น ‘อิสระ’ ต้องเคยรับรู้รสชาติของการ ‘ไร้อิสระ’ มาก่อน จึงจะรู้ว่า ‘อิสระ’ คืออะไร และรสชาติของมันหอมหวานขนาดไหน ทั้งยังเข้าใจอีกว่าผู้ที่ประกอบอาชีพอิสระ ก็ใช่ว่าจะมีอิสระทุกวัน แม้ว่าแท้จริงนักศิลปะ (นักเขียน, นักการ์ตูน, นักจิตรกรรม ล้วนกำลังสร้างสรรค์ผลงานศิลปะ) จะไม่เป็นอิสระ แต่ก็ถูกคนรอบนอกมองว่ากำลังประกอบอาชีพอิสระ และสำคัญกว่านั้น  พวกเขาพอใจในการ ‘เลือก’ ที่จะประกอบอาชีพอิสระต่อไป สิ่งที่พวกเขากำลังทำอยู่นั้นคือการ ‘ยืนยัน’ ในวิชาชีพที่เขารัก จากการที่เคยลิ้มลองทำงานทั้งสองแบบ (ทั้งอยู่ในระบบและเป็นอิสระ) ทำให้ผมได้รู้ว่าการเป็นอิสระในสิ่งใดก็ตาม ไม่ว่าจะเป็นอิสระจากการใช้ชีวิต อิสระจากชีวิตประจำวัน อิสระจากการศึกษา อิสระจากหน้าที่การงาน อิสระจากคนรอบข้าง รวมถึงการมีอิสระในตัวเองนั้นไม่ใช่เรื่องง่าย อีกทั้งยัง ‘ยาก’ กว่าการอยู่ในระบบหลายเท่าตัวนัก... “ไม่เจ๋งจริงก็รอดยาก” ขอใช้ประโยคนี้นิยามก็แล้วกัน (ทั้งนี้ไม่ได้หมายความว่าการทำงานใน ‘ระบบ’ จะไม่ยาก หากแต่มีความยากลงลึกในรายละเอียดที่แตกต่างกัน) แม้จะรู้ดีว่าทรมาน (ในสายตาคนนอก) สักเพียงไร แต่เขาเหล่านั้นก็ยินดีที่จะน้อมรับความทรมาน (ในมุมมองของคนอื่นอีกเช่นกัน) เพื่อแลกกับความเป็น ‘อิสระ’ การจำยอมอย่างมี ‘ข้อแม้’ และ ‘ข้อผูกมัด’ อย่างเลือกไม่ได้นั้นไม่ใช่อิสระที่แท้จริง แม้ว่าสิ่งที่กำลังทำอยู่นั้นจะสามารถรียกได้เต็มปากว่า “เป็นอิสระ” ก็ตาม คนอื่นอาจไม่รู้ แต่ตัวเองย่อมรู้ตัวเองดี ‘อิสระ’ แท้จริงอยู่ข้างใน ขึ้นอยู่กับความพอใจ หาใช่การแสดงออก   ที่สำคัญต้องดำเนินไปอย่างธรรมชาติที่ควรเป็น ไร้การเสแสร้ง ไม่มีการปรุงแต่ง ไม่ขัดแย้งความต้องการของตัวเอง อยากทำอะไรก็ทำ ไม่อยากทำอะไรก็ไม่ต้องทำ แต่คงต้องไตร่ตรองให้ดีว่าสิ่งๆ นั้นเป็นสิ่งที่ ‘ข้างใน’ เรียกร้องออกมาจริงหรือไม่ หรือเป็นแค่ ‘กระแส’ และ ‘ภาวะเลือกไม่ได้’ การดื้อรั้นยืนกรานอย่างหัวชนฝาโดยไม่สนใจความเป็นไปของสิ่งรอบตัว ห่างไกลความหมายของคำว่า “ยืนยัน” การวนเวียนแหวกว่ายอยู่ในการกระทำเดิมๆ ซ้ำๆ อย่างมีสติต่างหาก ที่เป็นนิยามของการ ‘ยืนยัน’     ที่มา http://www.bangkokspace.com/content.aspx?bs=cartoonthai_ffc&cid=11&id=2892 จากคุณ : คล้องแคล้ง - [ 18 ก.ย. 51 01:10:23 ]

ความคิดเห็นที่ 2 งืม ๆ อ่านแล้วรู้สึกเหมือนผู้เขียนกำลังโดนโต้เถียงหรือยืนกรานจากฝ่ายที่เรียกว่า "ยืนยัน" (หรือดึงดันในทรรศนะของผู้เขียน) อยู่เลยใช่ไหมครับ ชอบนะครับ เพราะกำลังสับสนในชีวิตอยู่เลย และกำลังมองหาชีวิตด้านศิลปะที่ขาดหายไป อิอิ แล้วก็ขอบอกว่าตรงประเด็นครับ เรื่องระบบกับความรับผิดชอบ ...แต่ขอเสริมนิดนึง ไม่ว่าจะทำงานอิสระหรืออยู่ในระบบก็ต้องมีความรับผิดชอบครับ ...ในระบบไม่รับผิดชอบ ระบบก็เดือดร้อน...และตัวเองก็เดือดร้อนในที่สุด แต่ทำงานอิสระ ถ้าไม่รับผิดชอบ ...ตัวเอง(และคนรอบข้างที่ต้องดูแล)นี่แหละครับจะเดือดร้อน หุๆๆ (แอบเดาว่าผู้เขียนน่าจะอยู่ในวัยก่อนสามสิบป่าวฮะ อิอิ แต่ในใจคิดว่าน่าจะราว ๆ สัก 25-26 ไม๊ เพราะเห็นใช้คำว่ารุ่นพี่บ่อย เหมือนว่าเพิ่งจบมาไม่นานเลย ถ้าไม่ใช่ขออภัยด้วยนะครับ ไม่ได้ตั้งใจจะก้าวก่ายเรื่องส่วนตัว ให้ขุ่นเคืองครับ แค่ต้องการผูกมิตรถ้าอยู่ในวัยใกล้เคียงกัน) จากคุณ : xrobin (X RoBiN) - [ 18 ก.ย. 51 10:59:56 ]

ความคิดเห็นที่ 3 เป็นประเด็น (ที่จริงมีหลายประเด็นผูกอยู่ด้วยกัน) ที่คนเราต้องเผชิญอยู่เสมอนะครับ ผมว่าไม่เพียงนักเขียน นักการ์ตูน และนักจิตรกรรมเท่านั้น แต่ยังมีอีกหลายนักทีเดียว ระหว่างอุดมการณ์ ความใฝ่ฝัน ข้างหนึ่ง กับการตอบสนองความต้องการของระบบ อีกข้างหนึ่ง คนจำนวนมากต้องตอบคำถามนี้ และหาที่ยืนให้ตัวเองอยู่ตลอดเวลา หลายคน (โดยเฉพาะที่ถนนฯ และเว็บนิยายหลายแห่ง) ไม่ได้เป็นนักเขียนอย่างเดียว แต่ยังมีบทบาท หรืออาชีพอื่น ที่ทำไปด้วยพร้อมกัน และบางคนก็โดนบีบบังคับให้ ต้องเลือกอยู่เสมอครับ จากคุณ : คุณพีทคุง (พิธันดร) - [ 18 ก.ย. 51 19:13:01 ]