อิลราช คำฉัน.........พระยาศรีสุนทรโวหาร(ผัน สาลักษณ)

    ที่มาขอเรื่อง

                  จากพระราชนิพนธ์ คำนำ ของพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว  ได้ทรงแสดงให้เห็นว่า เรื่องอิลราช คำฉันท์นี้ได้มาจาก  "บ่อเกิดรามเกียรติ์"  ซึ่งมีนิทานเรื่องอิลราช อยู่ในอุตรกัณฑ์แห่ง
    รามายณ  เป็นตอนพิธีอัศวเมธของพระรามและรับนางสีดาคืนนคร  เรื่องราวมีปรากฎในบ่อเกิดแห่งรามเกียรติดังนี้

                  "ครั้นเมื่อพระรามกลับมาจากสำนักพระอคัสตย์มุนีแล้ว จึงมีความปรารถนาจะใครทำพิธีราชสูยะ (คือพิธีกรรม ซึ่งพระราชากระทำเพื่อประกาศความเป็นใหญ่ของพระองค์  เพราะพญาร้อยเอ็ดต้องมาช่วยดูพธีราชสูยะ) จึงปรึกษาพระภรตและพระลักษมณ์  แต่พระภรตไม่เห็นด้วยอธิบายว่าเวลานั้นใครๆ ก็อ่อนน้อมอยู่แล้ว  ไม่ควรจะหาเหตุให้เกิดขัดใจกัน  พระรามก็ทรงเห็นชอบด้วย  พระลักษมณ์จึงทูลให้ทำพิธีอัศวเมธ (บูชายัญด้วยม้า ซึ่งข้างเราเรียกกันว่า "พิธีปล่อยม้าอุปการ") อันเป็นพิธีสำคัญสำหรับล้างบาป  แม้พระอินทร์ซึ่งได้กระทำร้ายพราหมณ์อันเป็นบาปอย่างใหญ่  ก็ล้างบาปได้ด้วยพิธีอัศวเมธ  พระลักษมณ์กับพระรามต่างเล่านิทานองค์ละเรื่องดังต่อไปนี้

    ก. เรื่องพระอินทร์กับพฤตาสูร (ดูเรื่อง อินทรรอนพฤตาสูร ซึ่งพระลักษมณ์เป็นผู้เล่า)

    ข. เรื่องท้าวอิลราชและนางอิลา (พระรามเป็นผู้เล่า)

                 ครั้นเมื่อพระรามพระลักษมณ์เล่าเรื่องแสดงคุณแห่งพิธีอัศวเมธจบแล้ว พระรามก็ตรัสให้เตรียมการพิธีอัศวเมธ ซึ่งมีมณฑลพิธีอยู่ริมฝั่งน้ำโกมะวดีในป่าไนมิษวัน ได้ประกาศเชิญฤษีชีพราหมณ์ที่อยู่ในชนบทใกล้เคียง ครังถึงวันฤกษ์งามยามดี พระรามก็ปล่อยม้าสำคัญอันมีสีดำและมีขวัญเป็นมงคล (ม้าอุปการ) ให้พระลักษมณ์คุมโยธาทัพกำกับไป  แล้วองค์พระรามก็เสด็จไปยังที่ทำพิธี"

    จากคุณ : SONG982 - [ 14 เม.ย. 46 00:47:38 ]