CafeTech-ExchangePantip MarketChatPantownBlogGangGameRoom


    กล่องเก็บเรื่องเก่า : ผมยาวยาวของสาวเมืองเหนือ

    กล่องเก็บเรื่องเก่า : ผมยาวยาวของสาวเมืองเหนือ  

    ระหว่างที่นั่งอ่านหนังสืออยู่หน้าพัดลมในบ่ายวันหนึ่งที่ร้อนอบอ้าว เพราะฝนกำลังจะตก ถึงจะรวบผมไว้ข้างหลังจนกลายเป็นทรงผมประจำตัวมานาน แต่ฉันก็ยังรำคาญกับผมที่ถูกลมพัดอยู่ดี เนื่องจากมันชักจะยาวเกินไปแล้ว ทนไปได้สักพักใหญ่ ฉันจึงลุกขึ้นไปหาอะไรสักอย่างมาติดผม ไม่ให้คอยตกมาระหน้า ระต้นคอ

    เพราะความขี้ลืมชนิดหาตัวจับยาก ประกอบกับห้องทำงานของฉันอยู่ในสภาพที่เต็มไปด้วยกองหนังสือกับเอกสารซึ่งกระจายไปทั่วสารทิศ จนน่ากลัวว่าจะกลายเป็นบ้านเอื้ออาทรให้งูกับตะขาบเข้าสักวัน เป็นเหตุให้ฉันหาของที่ว่าไม่เจอ

    พอออกมาหาของนอกห้อง ฉันก็บ่นเรื่องนี้ให้แม่ฟังไปด้วย… ที่บ่นให้แม่ฟังก็ไม่มีสาเหตุอะไรมากไปกว่า ต่อรองขอไปตัดผมสั้น เพราะที่ไว้ยาวมาตลอดก็เพราะแม่นี่ละ  

    ด้วยความรู้ทันว่า ฉันคงจะหาเรื่องไปตัดผมสั้นอีกจนได้  แม่เลยเป็นฝ่ายยื่นข้อเสนอ ตัดหน้าก่อนที่ฉันจะทันพูดเข้าประเด็น

    "ตอนนี้ผมยาวมากพอที่จะทำเป็นมวยได้แล้ว ลองดูไหม"

    พูดไม่พูดเปล่า แม่ไม่ยอมเปิดโอกาสให้ฉันปฏิเสธ คว้าคอเสื้อ จับตัวฉันกดลงนั่งกับเก้าอี้ จัดแจงหวีผม รวบ มัด จับผมขมวดไว้ด้านหลัง  แล้วใช้ดินสอที่เสียบอยู่ใกล้มือแถวนั้นเสียบยึดเข้าไปง่ายๆ เป็นอันเสร็จพิธี

    "ถ้าตัดผมสั้นกว่านี้ ก็ทำแบบนี้ไม่ได้ คราวนี้ รู้หรือยังว่าไว้ผมยาวดีจะตาย" แม่ว่า

    แล้วก็เป็นชัยชนะของแม่อีกตามเคย… แถมท่าทางแม่จะพอใจกับผลงานครั้งนี้มากด้วย เพราะตามปกติ เรื่องจับฉันแต่งตัวให้สมเป็นผู้หญิง มันยากพอๆ กับการแกะแมวออกจากเสื่อนั่นแหละ

    อย่างไรก็ตามฉันก็ต้องยอมรับว่า คราวนี้ แม่พูดถูก แล้วผมแบบนี้ก็ไม่ได้ทำยากอย่างที่คิดด้วย

    "ผมยาวสักครึ่งหลังได้แล้วมั้ง" แม่ประเมินตามที่คะเนจากสายตา "ไว้ยาวขนาดนี้ก็ไว้ได้นี่"

    ก็คงจะอย่างนั้น เพราะฉันเข้าร้านไปตัดผมออกจนเหลือเสมอไหล่ก็เมื่อปลายปีที่แล้วเห็นจะได้ แล้วจากนั้นก็เลยตามเลย วันๆ ขลุกอยู่แต่ในห้องเรียน ห้องสมุด สัมมนา และหน้าจอคอมพิวเตอร์จะเอาสวยเอางามอะไรกันนักหนาเชียว ด้วยความที่ไม่ใส่ใจ ก็เลยไม่เดือดร้อนกับมันนัก ปล่อยมาเรื่อยๆ จนยาวได้ขนาดนี้

    "ผมคนเรายาวมากสุดวันละประมาณ 2 มิลลิเมตร กว่าจะถึงเอวก็น่าจะอีกสัก 15 เซนต์ หนึ่งเดือนมี 30 วัน เอา 30 คูณ 2 ได้ 60 มิล ตกประมาณเดือนละ 6 เซนต์… น่าจะใช้เวลาประมาณสามเดือนครึ่งแค่นั้นเอง"

    ฉันได้แต่มองแม่คำนวณเลขให้ดูตาปริบๆ … ตายละวา  สงสัยแม่จะเอาจริงแฮะ

    "ถ้าทนไว้ถึงเอวได้ ก็น่าจะลองไว้ยาวเท่ากับที่คุณยายเคยไว้ได้นะ"

    ถ้าจำไม่ผิด แม่เคยเล่าให้ฟังว่าคุณยายของฉันเคยไว้ผมยาวมาก แต่เพราะคุณยายเสียไปตอนฉันยังเด็ก ทำให้ฉันไม่ค่อยมีความทรงจำเกี่ยวกับท่านมากนัก ส่วนคุณย่าที่เพิ่งเสียไปได้ไม่นาน ฉันเห็นท่านไว้ผมสั้น อย่างที่เรียกว่า ทรงดอกกระทุ่ม คือ ตัดสั้นจนเกือบจะคล้ายกับทรงผมรองทรงของผู้ชายสมัยนี้ มาตั้งแต่ฉันพอจะจำความได้ ฉันจึงนึกภาพคุณยายไว้ผมยาวไม่ออก

    "ยาวขนาดไหน" ฉันหาเรื่องคุยกับแม่เป็นการพักสายตาจากการอ่านตำราไปในตัว

    "ครึ่งน่อง"

    เป็นคำตอบสั้นๆ แต่ได้ใจความที่ฉันได้ยินแล้วแทบตกเก้าอี้… ครึ่งน่องเนี่ยนะ !?

    "นั่นเป็นตอนสาวๆ แต่พอคุณยายแต่งงานก็ตัดเหลือยาวแค่ต้นขาเอง" แม่เสริม

    'เอง' งั้นเหรอ… ไม่ได้ช่วยให้มีกำลังใจขึ้นเลยค่ะ แม่…

    แต่จะว่าไปแล้ว ผู้หญิงล้านนาสมัยก่อนไว้ผมกันยาวมากขนาดนั้นเป็นเรื่องธรรมดา ดังนั้น การที่คุณยายไว้ผมยาวครึ่งน่องได้ ก็ไม่ใช่เรื่องแปลกอะไร

    ถ้าใครเคยอ่านหนังสือเกี่ยวกับล้านนาสมัยก่อน หรือ เรื่องสี่แผ่นดิน ของ ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ ปราโมช ตอนที่ช้อยพาพลอยเที่ยวไปจนถึงตำหนักเจ้าดารารัศมีก็จะทราบว่า เอกลักษณ์ของสาวเหนือ คือ นุ่งซิ่น ไว้ผมมวย และในรูปถ่ายเก่าๆ บางรูปก็จะเห็นว่า เวลาแกะผมที่มวยไว้ออกแล้ว ผมของเธอบางคนยาวถึงชายผ้าซิ่นเลยทีเดียว และผมเป็นส่วนหนึ่งของร่างกายที่สาวเหนือให้ความสำคัญและการดูแลเป็นพิเศษ

    เรื่องผมยาวของสาวเหนือ คงไม่ใช่แค่เรื่องของความสวยงามอย่างเดียว แต่เป็นเรื่องของธรรมเนียมประเพณี และคำที่ชาวสังคมศาสตร์เรียกกันหรูๆ อย่างที่ต้องแปลไทยเป็นไทยว่า "อัตลักษณ์" (Identity) หรือ สิ่งที่แสดงความเป็นตัวตนด้วย

    เชื่อไหมว่า เรื่องให้สาวเชียงใหม่ตัดผมสั้นอย่างสาวภาคกลางนี้ คอขาดบาดตายขนาดทำให้คนรักกันยอมเลิกกันเลยทีเดียว  

    เรื่องโดยสังเขปมีอยู่ว่า เจ้าฟองแก้วได้สมรสกับจมื่นภักดีจงขวา (ม.ร.ว. ปุ้ม มาลากุล ณ อยุธยา ซึ่งภายหลังได้เป็น เจ้าพระยาธรรมาธิกรณ์บดี) แต่ต่อมาญาติผู้ใหญ่ของทางฝ่ายชายต้องการให้เจ้าฟองแก้วตัดผมให้เป็นทรงดอกกระทุ่มอย่างคนไทยเสีย แต่เจ้าฟองแก้วไม่ยอม จนในที่สุดทางจมื่นภักดีฯ บอกว่า ถ้าไม่ตัดผมก็ต้องแยกทาง ซึ่งเจ้าฟองแก้วเลือกที่จะไว้ผมยาวตามขนบธรรมเนียมประเพณีของชาวเชียงใหม่ ยอมเลิกกับจมื่นภักดีฯ แล้วกลับไปอยู่กับพระราชชายาเจ้าดารารัศมี เป็นอันจบนิยายรักที่ไม่ค่อย Happy Ending เท่าไหร่

    สาวๆ สมัยนี้ ได้ยินแล้วอาจร้องจะว่า… อะไรจะขนาดนั้น

    แต่สาวเหนือสมัยก่อนไว้หวงผมมาก และถือว่า "หัว" เป็น อวัยวะที่อยู่เบื้องสูง ถ้าไม่รัก ไม่เคารพกันจริงจ้างให้ก็ไม่ยอมก้มหัวเอาผมเช็ดเท้าเป็นการลาด้วยความอาลัยรัก อย่างในเพลงมะเมียะ ที่มะเมียะสาวพม่า เอาผมเช็ดเท้าเจ้าน้อยศุขเกษม ก่อนตัวเองถูกส่งกลับมะละแหม่งหรอก แล้วผู้หญิงบางคนที่มีความศรัทธาในพุทธศาสนาและอยากเกิดชาติหน้ามาเป็นผู้ชายจะได้บวชเรียนได้เต็มที่ ก็จะตัดเอาผมยาวๆ ของตัวเอง มาฟั่นเป็นเชือก เรียกว่า "สายสยอง" (ทำไมถึงเรียกอย่างนั้นก็ไม่รู้) สำหรับผูกคัมภีร์ใบลานถวายวัด

    ว่าแต่ทำไมจะต้องไว้ยาวกันขนาดนั้นด้วย… คงมีใครสักคนสงสัยแบบนี้บ้างก็เป็นได้

    ถ้าตอบอย่างกำปั้นทุบดิน ก็ต้องตอบว่า ไม่รู้เหมือนกัน

    แต่ถ้าจะให้เดาอย่างงูๆ ปลาๆ ตามประสาคนไม่ได้เรียนประวัติศาสตร์หรือสังคมวิทยามาโดยตรง ซึ่งไม่รับรองว่าถูกหรือผิด และไม่นับเรื่องลมฟ้าอากาศที่เมืองเหนือเป็นเมืองหนาว ไว้ผมยาวก็ไม่น่ารำคาญนัก รวมทั้งไม่เกี่ยวกับเอาผมมาถักเป็นเชือก ก็อาจเพราะความเชื่อเกี่ยวกับลักษณะของเบญจกัลยาณีกระมัง เพราะหนึ่งในห้าข้อที่เขาว่า คือ ผมดำ เป็นมัน และยาวถึงชายผ้านุ่ง(สมัยโบราณไม่มีกระโปรงมินิใส่กันแหงๆ) หรือชนิดนั่งทับได้นี่แหละ เป็นผมที่งาม

    อย่างไรก็ตาม ใช่ว่าสาวเหนือทุกคนจะไว้ผมยาวถึงเข่า ถึงข้อเท้ากันได้ทุกคน เพราะคนที่ต้องออกไปทำไร่ไถนานั้น จะไว้ยาวมากนักก็คงไม่ไหว เนื่องจากเมื่อออกทำงานกลางแจ้ง ตากแดด เหงื่อออก แล้วไม่สระบ่อยๆ ใครจะทนคันยิบๆ อยู่ได้ไหว จึงไว้ยาวเท่าที่จะพอไว้ได้ หรือขนาดเกล้าเป็นมวยได้ก็พอ แต่ไม่ว่าจะยาวสั้นขนาดไหน ต้องดูแลกันอย่างพิถีพิถันให้มากที่สุด  

    สำหรับคุณยายแล้ว แม่เล่าให้ฟังว่า คุณยายเป็นคนผมเยอะ หนา แล้วติดจะหยักศกอยู่บ้าง ทำให้เวลาเกล้าผมเป็นมวยแล้วจะได้มวยอันใหญ่ ถ้าถามว่าหนักไหม ก็คงจะเอาเรื่องอยู่เหมือนกัน แต่คุณยายคงไว้มาจนชินเสียแล้ว

    "เวลาคุณยายเกล้าผมน่ะ ใช้เวลาไม่นานหรอก แป๊บเดียวก็เสร็จแล้ว เพราะทำทุกวันจนชำนาญ" แม่พูดยิ้มๆ เหมือนนึกถึงเวลานั่งมองคุณยายทำผม "เสียดายที่คุณยายไม่ชอบถ่ายรูป เลยไม่มีรูปให้เห็น"

    แม่เล่าว่า เวลาเกล้าผม คุณยายจะรวบผมขึ้นไปสูง พันผมไปรอบมือข้างหนึ่งคล้ายๆ เวลาพันด้ายเข้ากับแกน ใช้ปลายผมสอดเข้าในช่องว่างตรงกลางของผมที่พันกับมือนั้นไว้ แล้วเอาผมที่ลอดออกมาพันเก็บไปรอบ แล้วเหน็บปลายผมไว้ด้านใต้มวยผม

    สำหรับคนผมยาวมากๆ ไม่สามารถยึดมวยผมไว้ด้วยปิ่นปักผมอันเดียวได้ จึงต้องใช้ "หย่อง" หรือ เส้นลวดสีดำขดเป็นรูปตัวยู (U) เสียบรอบมวยผมเพื่อยึดไว้ให้เรียบร้อย ซึ่งโดยทั่วไปแล้ว หย่องที่ทำขายกันอันหนึ่งยาวประมาณ 2 - 3 นิ้ว แต่หย่องขนาดมาตรฐานออกจะสั้นเกินไปสักหน่อยสำหรับคนผมเยอะอย่างคุณยาย หย่องที่ยาวประมาณหนึ่งฝ่ามือที่เป็นพิเศษเฉพาะของคุณยายจึงมาจากฝีมือนายช่างใหญ่ประจำบ้าน ซึ่งไม่ใช่ใครที่ไหน นอกจากคุณตาของฉันเอง ไม่แน่ใจว่าเดี๋ยวนี้จะยังมีขายอยู่หรือเปล่า

    ผมฉันยาวไม่เท่าไหร่ เวลาลองเกล้าเองยังทุลักทุเลพิลึก แต่ผมยาวครึ่งน่องอย่างคุณยาย แม่เล่าให้ฟังเหมือนคุณยายทำได้ไม่ยากเย็นเลยสักนิด

    ฟังแม่แล้ว ฉันก็นึกถึงภาพเวลาคนสมัยนี้แต่งตัวแบบพื้นเมืองตามงานแสดง หรือถ่ายรูปในสตูดิโอ โดยแต่งชุดที่เขาว่ากันว่าเป็นแบบเจ้านายทางเหนือ แต่ปักดอกไม้ไหวกันชนิดเต็มหัว ซึ่งคนโบราณถือว่าอะไรที่มากไปนั้น ไม่งาม แถมไม่พอเอาตีนซิ่นที่ใช้ต่อกับชายผ้านุ่ง หรือตุง(ธง)ที่ทอไว้แขวนมาพาดบ่า แต่ชุดอย่างเจ้านายทางเชียงใหม่ซึ่งไม่เคียนหัว ก็เอาผ้ามาเคียนหัวอย่างไทยใหญ่

    พ่อฉันชอบแกล้งยุให้แม่ใส่ชุดที่พ่อของฉันเรียกขำๆ ว่าชุด "เจ้านาง" (มาจากละครเรื่อง 'เจ้านาง' เมื่อประมาณสิบปีที่แล้ว ที่นางร้ายกลายเป็นปอบน่ะ) ไปถ่ายรูปแบบนั้นนักล่ะ แต่พอแม่บอกว่าพ่อยุดีนัก ประเดี๋ยวจะไปถ่ายรูปแบบนั้นมาให้ดูจริงๆ พ่อกลับเป็นฝ่ายส่ายหน้าดิก  เพราะพ่อที่เป็น 'คนใต้' หรือคนภาคกลางแท้ๆ ก็เคยถามแม่แบบงงๆ ปนสงสัยว่า ปกติแล้ว เจ้าทางเหนือสมัยก่อนเขาแต่งตัวกันขนาดนี้จริงๆ เหรอ

    "อันนั้น ก็มากเกินไป" แม่ให้ความเห็น "ที่เห็นน่ะ คงจะเอาตามที่เขาเห็นว่าสวย อลังการดีมากกว่า"

    ----------------------------------------------

    (มีต่อค่ะ)

    สาวเหนือสมัยโบราณ แต่บ่ใช่คุณยายของข้าเจ้าเน้อ
    จาก www.maeyinglanna.com

     
     

    จากคุณ : ปิยะรักษ์ - [ 3 ส.ค. 48 21:02:50 ]

 
 

ข้อความหรือรูปภาพที่ปรากฏในกระทู้ที่ท่านเห็นอยู่นี้ เกิดจากการตั้งกระทู้และถูกส่งขึ้นกระดานข่าวโดยอัตโนมัติจากบุคคลทั่วไป ซึ่ง PANTIP.COM มิได้มีส่วนร่วมรู้เห็น ตรวจสอบ หรือพิสูจน์ข้อเท็จจริงใดๆ ทั้งสิ้น หากท่านพบเห็นข้อความ หรือรูปภาพในกระทู้ที่ไม่เหมาะสม กรุณาแจ้งทีมงานทราบ เพื่อดำเนินการต่อไป