ความคิดเห็นที่ 1 มาแล้ว มาแล้ว มาก่อนใครๆ เลย จากคุณ : NickyNick - [ 10 ต.ค. 49 12:10:24 ]

ความคิดเห็นที่ 2 ตอนที่ ๑  เดินทางไปสวรรคโลก          วันที่ ๓๑ มกราคม เวลาเช้า ๕ โมง  ออกจากที่พักนอกเมืองสุโขทัยเก่า  เข้าไปในเมืองทางประตูด้านตะวันออก  บวงสรวงที่หลักเมืองและศาลเทพารักษ์(ศาลตาผ้าแดง)  แล้วจึงขึ้นม้าออกเดินทางต่อไป  ออกจากเมืองทางประตูด้านเหนือ  เดินไปตามถนนโบราณที่ยังเรียกว่าถนนพระร่วงอีก  ถนนแถบนี้ดูแน่นหนาดีกว่าทางที่มาจากเมืองกำแพงเพชร  ที่ยังสูงเป็นค้นเห็นได้ถนัดอยู่ก็มี  ที่ราบไปเสียยังคงเห็นแต่ทิวไม้ก็มี  ที่ราบไปเสียนั้นสังเกตว่าเป็นที่ดอน  เพราะฉะนั้นคงจะไม่ได้ตั้งใจถมให้สูงหรือให้แน่นหนาเหมือนในที่ลุ่ม  ในแถบใกล้เมืองมีถนนตัดขวางข้ามไปหลายสาย ไปจากกำแพงเมืองประมาณ ๖๐ เส้น  ข้ามลำแม่น้ำลำพันต้องทำสะพานข้าม  เพราะลึกและกว้างพอประมาณ  เวลาที่ข้ามไปนั้น น้ำแห้งหมด ตลิ่งชันมาก  ทั้งสองฝั่งพื้นลำน้ำดูเป็นทราย  ที่ตรงสะพานข้ามนั้นคะเนว่า  ตั้งแต่พื้นลำน้ำขึ้นมาบนขอบตลิ่งประมาณ ๔ หรือ ๕ ศอก  เพราะฉะนั้น ถ้าน้ำไม่เเห้งเสียแม่น้ำนี้ก็จะเป็นลำน้ำใหญ่อยู่  ถ้าทำทำนบกันลำน้ำนี้ และทำฝายมีเหมืองแบ่งน้ำเข้าไปตามทุ่ง  บางทีตามแถบเมืองสุโขทัยเก่าจะบริบูรณ์ขึ้นอีกเหมือยอย่างเมื่อครั้งสมัย "พ่อขุนรามคำแหง" ยังเป็นเจ้าเมืองสุโขทัยอยู่นั้น  ตามที่เข้าใจก็ดูเหมือนว่าขัดข้องอยู่ในเรื่องเงิน  เทศาภิบาลจึงคิดจัดการทำฝายไม่ได้  และถ้าได้มีเจ้าพนักงานในกรมคลองไปตรวจตามแถบนี้สักคราวหนึ่ง  น่าจะเป็นประโยชน์ในการเพาะปลูกอยู่บ้าง          เดินทางไปจากเมืองสุโขทัยเก่าได้ ๒๐๐ เส้น  ถึงตำบลวังยอ  พักกินกลางวันที่นั้น          เวลาบ่าย ๒ โมงเศษ  ขึ้นช้างจากตำบลคลองวังยอ  เดินเลียบตามถนนพระร่วงไปโดยมาก  ถนนตั้งแต่วังยอไปแลเห็นได้ถนัดเป็นคันสูงและกว้างมาก  มีแห่งหนึ่งเมื่อจวนจะถึงตำบลคลองสระเกษ  พรมแดนอำเภอเมืองกับอำเภอศรีสำโรงต่อกัน  ถนนกว้าง ๖ วากว่า  แต่พอข้ามคลองสระเกษไปแล้วหน่อยหนึ่ง  ถนนออกจะไม่สู้เรียบร้อยเป็นก้อนๆไป  แล้วก็เลยราบหายไปจนแลไม่เห็นเป็นคันเลย  ถนนนี้ไม่ต้องสงสัยเลยว่าเป็นถนนระหว่างเมืองสุโขทัยกับศรีสัชนาลัย  ที่กล่าวถึงในหลักศิลาที่ ๒  ครั้นเวลาย่ำค่ำเศษถึงตำบลหนองยาวพักนอนคืนหนึ่ง          วันที่ ๑ กุมภาพันธ์  ขี่ช้างออกจากตำบลหนองยาวเวลาประมาณ ๔ โมงเช้าเดินเข้าในป่าประมาณ ๖๘ เส้น  ผ่านวัดร้างวัดหนึ่ง  ราษฎรเรียกชื่อว่าวัดป่าแดงใต้  โบสถ์ตั้งอยู่ริมทางที่ไป  เป็นโบสถ์ย่อมๆก่อด้วยอิฐมีเสาแลง  แต่เห็นไม่เป็นที่สำคัญ  จึงมิได้แวะเข้าไปดู  ต่อไปเดินทางไปได้ประมาณ ๑๑๐ เส้น  ข้ามเข้าแดนเมืองสวรรคโลก  เวลาเที่ยงถึงวัดร้างเรียกตามคำชาวบ้านว่าวัดโบสถ์  ถนนพระร่วงจากหนองยาวมาจนถึงวัดโบสถ์นี้เกือบจะไม่แลเห็นเลย  แต่ยังมีทิวไม้มาพอสันนิษฐานเป็นเค้าได้  และเขาว่าที่ถนนนั้นดินยังรู้สึกได้ว่าแน่นกว่าที่ข้างๆถนน          ตัววัดโบสถ์เองนั้นก็เป็นที่น่าดูอยู่  ยังมีสิ่งที่เป็นชิ้นควรดูเหลืออยู่ชิ้นหนึ่ง  คือมณฑปมีกำแพงแก้วล้อมรอบ  มณฑปนั้นสี่เหลี่ยมจัตุรัส ด้านละ ๕ วา  ในนั้นพิจารณาก็เห็นท่าทางจะมีพระพุทธรูปนั่ง  มีพระเจดีย์เล็กๆก่อไว้ในลานรอบมณฑป  กำแพงแก้วที่ล้อมลานนั้นทำด้วยแลง  เป็นก้อนกลมหรือแปดเหลี่ยมปักยึดกันทำนองรั้วเพนียด  แล้วมีแลงแท่งยาวๆพาดเป็นพนัก  พนักทำเป็นรูปหลังเจียดตัดยอด  คะเนว่าสูงประมาณ ๒ ศอก  แต่เดี๋ยวนี้ดินสูงขึ้นมาเสียมากแล้ว  ที่สังเกตได้ว่ากำแพงแก้วเคยสูงกว่าเดี๋ยวนี้คือดูประตู  ซึ่งมีอยู่สองประตู  ทางด้านหน้าวิหารกับด้านหลัง  ด้านหน้าพังเสียแล้ว  แต่ด้านหลังศิลาทับกรอบบนประตูยังวางอยู่ตามที่  ประตูด้านหลังนี้เวลานี้คนธรรมดาจะลอดต้องก้ม  จึงต้องเข้าใจว่าแต่เดิมต้องสูงกว่านี้  ศิลาแลงก้อนที่ทับบนกรอบประนั้นใหญ่พอใช้  เป็นรูปหลังเจียดตัดเหมือนที่พาดบนกำแพงแก้ว  วัดดูได้ความว่าศิลาก้อนนั้นยาว ๖ ศอกคืบ ๑๐ นิ้ว  กว้าง ๒ ศอก ๖ นิ้ว  หนาแต่ล่างที่พาดอยู่กับเสาจนถึงยอดศอกคืบ  หลังเจียดข้างๆกว้างข้างละ ๑ ศอก  บนสันที่ตัดกว้าง ๑ ศอก  เสาที่รับแท่งศิลาใหญ่นี้วัดโดยรอบ ๖ ศอก  ทางสูงวัดไม่ได้แน่นอน เพราะไม่รู้ว่าดินพูนขึ้นมาเสียไหร่  ศิลาเสาทั้งสองคู้นั้นเป็นแลงทั้งแท่งไม่ใช่ตั้งต่อกัน  เพราะฉะนั้นก็ต้องนับว่าแท่งใหญ่อยู่ลานภายในร่วมกำแพงแก้วนั้นนั้นประมาณ ๑๓ วา  สี่เหลี่ยมจตุรัสมณฑปตั้งอยู่ที่ตรงกลาง  ข้างหน้ามณฑปนอกกำแพงแก้วออกไปมีสระลึกและเขื่อนอยู่มีน้ำขัง  พิจารณาดูก็เห็นว่าวัดนี้ไม่ใช่วัดเล็ก  จึงทำให้เป็นที่พิศวงว่าเหตุไฉนวัดที่ทำด้วยฝีมือดีและซึ่งเข้าใจว่าต้องใช้กำลังคนมากเช่นนี้  จึงมาตั้งอยู่ในกลางป่า  สืบดูก็ได้ความว่าทางทิศตะวันออกของวัดนี้  ที่ริมลำน้ำฝากระดานมีตำบลหนึ่งเรียกว่าเมืองบางขัง  ห่างจากวัดโบสถ์ระยะประมาณ ๗๐ เส้น  แต่ไม่มีคูมีเทินอะไรเหลืออยู่เลย จากคุณ : กัมม์ - [ 10 ต.ค. 49 12:13:37 ]

ความคิดเห็นที่ 3 สวัสดีครับพี่นิค ส่งข้อความแล้วออกไปกินข้าว ขออภัยที่ช้านะครับ  ตอนแรกวันนี้น่าจะจบได้ จากคุณ : กัมม์ - [ 10 ต.ค. 49 12:49:50 ]

ความคิดเห็นที่ 4 (ต่อ)          จากที่วัดโบสถ์นี้ได้ขี่ม้าไปทางประมาณ ๑๐๐ เส้น  ถึงวัดที่ราษฎรเรียกว่าวัดใหญ่  ที่นี้มีกำแพงแลงล้อมรอบ  ทำเช่นเดียวกับกำแพงแก้วที่ล้อมรอบมณฑปวัดโบสถ์ในร่วมกำแพงเป็นลานกว้างยาวประมาณเส้น ๑๐ วา สี่เหลี่ยม  กลางลานนั้นมีพระพระธาตุฐานสี่เหลี่ยม  แต่ตัวพระธาตุพังลงมาเสียแล้ว  รอบพระธาตุมีเจดีย์บริวารหลายองค์  การก่อสร้างใช้แลงก้อนน้อยกับอิฐแผ่นเขื่องๆ  ดูเนื้อแน่นดีราวกับอิฐพิมพ์ในปัตยุบันนี้  ที่นี้ได้พบชิ้นเข้าที  คือเป็นรูปดอกบัวตูมมีกลีบปั้นซับซ้อนกันงามดีมีเป็นรูปอยู่ที่โคน  เข้าใจว่าคงจะเป็นยอดเจดีย์  บัวนั้นทำด้วยดินเผาอย่างหม้อ             วัดนี้ดูก็เป็นวัดใหญ่จริงอยู่  ทำให้เชื่อว่าต้องมีเมืองอยู่ตามแถบนี้  ภายหลังจึงได้ความจากพระยาอุทัยมนตรี  ว่าในป่าระหว่างวัดโบสถ์กับวัดใหญ่นี้  มีบ่ออยู่หลายบ่อ  ซึ่งเป็นพยานว่ามีบ้านเมืองอยู่ตามแถบนี้  แต่คงไม่ใช่เมืองด่านจึงไม่ได้มีคูหรือเทิน  แม่น้ำเดิมมีเค้าอยู่ว่าได้เข้ามาจนเกือบถึงริมทางเดิน  แต่เดี๋ยวนี้ลำน้ำฝากระดานออกไปอยู่ห่างมาก  จึงพอสันนิษฐานได้ว่าเมืองที่แถบนี้ต้องย้ายไปเพราะลำน้ำเปลี่ยนร่อง  ลำน้ำเก่าเขินแห้งไปไม่มีน้ำกินก็ต้องอพยพลงไปหาลำน้ำใหม่           การเดินทางตั้งแต่ออกจากวัดโบสถ์ไปสะดวก  และโดยมากร่มสบายดี  เพราะเดินไปในป่าเป็นพื้น  ในป่าตามแถบนี้ได้เห็นต้นสักอยู่บ้าง  แต่ต้นยางนั้นได้เห็นมากทางเดินเลียบถนนพระร่วงไปโดยมาก  บางทีก็ได้เดินไปบนถนนนั้นทีเดียว  ไปจากวัดโบสถ์ได้ประมาณ ๑๔๐ เส้น  ข้ามลำน้ำฝากระดาน  ลำน้ำนี้กว้างประมาณ ๔ วา  ลึกประมาณ ๗ ศอก  ต้นน้ำไหลมาจากเมืองเถินผ่านเมืองสวรรคโลก  ไปตกแม่น้ำยมในเขตเมืองสุโขทัย  มีน้ำไหลเสมอไม่ขาด  เทศาภิบาลบอกว่าชาวบ้านแถบนั้นถือกันว่าความไข้ชุม  จึงไม่ได้จัดไว้ให้พักที่นั้น             ต่อจากลำน้ำฝากระดานไป  ทางเดินไปตามถนนพระร่วงหรือบนถนนนั้น  ตลอดไปจนถึงหนองจิก  ข้างถนนมีคลองหรือคูไปตลอด  บางแห่งกว้างเกือบ ๘ ศอก  เข้าใจว่าขุดดินในคลองนี้เองขึ้นไปถมที่ถนน  เพราะฉะนั้นถนนก็กว้างและแน่หนาดี  ถนนบางตอยกว้าง ๖ วา  หรือว่าเป็นอย่างกว้างเสมอ  ไปได้เป็นตอนยาวๆยิ่งกว่าที่ได้เคยเห็นมาแล้ว  เดินทางไปได้ประมาณ ๒๗๐ เส้นถึงตำบลหนองจิกอยู่ริมถนนพระร่วง  ได้พักนอนที่นั้นคืนหนึ่ง           วันที่ ๒ กุมภาพันธ์ เวลาเช้า ๔ โมงออกจากตำบลหนองจิกใช้พาหนะม้าตลอด  เดินตามถนนพระร่วง  โดยมากเดินไปบนหลังถนนทีเดียว  ในวันนี้ได้เห็นคลองที่ขุดไว้ริมถนนนั้นถนัด เพราะบางแห่งเดินเลียบไปริมคลองทีเดียว  คลองนั้นคะเนด้วยนัยน์ตาว่ากว้างประมาณ ๘ ศอก ลึกประมาณ ๔ ศอก  ส่วนถนนนั้นในตอนนี้อยู้ข้างจะดีมาก  ดินเป็นลูกๆไม่สู้จะเสมอกันเสียบ้างก็มีจริงอยู่ แต่ดูแน่นแฟ้นดี  และถนนกว้างราว ๖ วา             เดินไปตามถนนนั้นแต่หนองจิกประมาณ ๑๐๐ เส้นถึงสระมโนรา  ถนนข้ามสระนี้ไปเป็นคันสูงและแน่นดี  กว้างประมาณ ๕ วา  สระนั้นกำหนดไม่ได้แน่ว่าใหญ่เท่าใด  เพราะขอบพังและเขินขึ้นเสียจึงบอกว่าหมดเขตสระเพียงใด  แต่คงคะเนได้ว่าโดยรอบประมาณ ๑๐๐ เส้น  เพราะฉะนั้นพึงเข้าใจว่าไม่ใช่สระที่คนขุด  คือตามความจริงก็เป็นบึงนั้นเอง  ในสระมโนรานี้มีลำน้ำผ่านไปลำหนึ่ง  เรียกว่าลำแม่กายาง  ต่อจากคลองแม่ท่าแค  ลำน้ำทั้งสองนี้มีน้ำไหลอยู่เสมอ  ราษฎรตามแถบนี้ได้อาศัยใช้น้ำอยู่ตลอด  จึงเข้าใจว่าเดิมเมื่อสระมโนรายังไม่เขินขึ้นมานั้น  คงจะได้รับน้ำจากลำแม่กายาง  และแม่ท่าแคนี้เองมาขังอยู่  นึกออกเสียดายที่สระนี้เขินมาเสียมากแล้ว  มีน้ำขังอยู่ได้ แต่เป็นห้วงเล็กห้วงน้อย  และมีต้นไม้ขึ้นเป็นพงเสียเกือบทั่วไป  คิดดูว่าถ้าเป็นสระโล่งๆมีน้ำขังอยู่เต็ม  จะเป็นที่สำราญน่าเที่ยวหาน้อยไม่  ครั้นได้เดินข้ามสระมโนราไปแล้วก็ได้หยุดพักกินข้าวที่ริมขอบสระในป่าไผ่ริมลำแม่กายาง  รวมทางที่มาจากหนองจิกเบ็กเสร็จได้ ๒๐๐ เส้น           กินข้าวแล้วออกเดินจากสระมโนรา  ไปได้ประมาณ ๗๐ เส้น  ถึงหน้าเขาพระศรี  เมื่อไปทุ่งหน้าเขานี้ถนนแลเห็นไม่ใคร่ได้ถนัด  เพราะฉะนั้น คงจะไม่ได้ถมขึ้นมากแต่ในชั้นเดิม  เพราะฉะนั้นมาในเวลานี้จนเกือบจะราบหายไปกับพื้นข้างถนนทางตัดข้ามไหล่เขาไป  พอถึงทางที่ลงจากไหล่เขาแลเห็นถนนได้ถนัดขึ้นอีก  คือทางข้างซ้ายมือแลเห็นเป็นคูแคบๆแต่ลึก  ซึ่งเข้าใจว่าคงจะตั้งใจให้เป็นท่อสำหรับจ้ำตกจากถนน  ริมถนนทางขวามือคือทางยอดเขานั้น  มีเป็นก้อนศิลาแลงเรียงรายเป็นขอบถนน  เป็นเช่นนี้ลงไปจนถึงเชิงเขาถนนจึงเป็นคันดินถมไปอย่างเดิม              ลงจากไหล่เขาได้ไม่ช้านักผ่านวัดสระปทุม ซึ่งมีวิหารรูปเดียวกับที่วัดศรีชุมเมืองสุโขทัย  แต่วัดนี้หาได้แวะไปดูไม่  เดินต่อไปอีกหน่อยก็ถึงคูเมือง  ถนนเลียบไปตามขอบคูด้านใต้  มีถนนแยกเลียบคูด้านตะวันตกเฉียงใต้ไปสายหนึ่ง  คูเมืองนั้นสังเกตว่ากว้างและลึกอยู่  คะเนด้วยนัยน์ตาว่ากว้างกว่า ๑๐ วา  ลึกหลายศอก  แต่ในวันแรกที่เห็นนั้นมีต้นไม้ขึ้นรกเป็นพง  เหลือที่จะทราบได้ว่าคูจะลึกเท่าใด  เดินเข้าเมืองเก่าทางประตูด้านตะวันตกเฉียงใต้  เห็นกำแพงก่อด้วยแลงอย่างเช่นกำแพงเมืองกำแพงเพชร  เดินผ่านไปในเมือง  ผ่านวัดใหญ่ๆหลายแห่ง  ไปจนถึงกำแพงด้านตะวันออกเฉียงเหนือซึ่งพังลงมาเสียมากแล้ว  เหลืออยู่แต่พอเป็นที่สังเกต  มองแลเห็นแม่น้ำยม  เดินเลียบตามแนวกำแพงด้านเหนือไปออกจากเมืองทางด้านตะวันออก  เดินต่อไปอีกหน่อยถึงที่พักใกล้วัดน้อย  คิดระยะทางจากสระมโนราได้ ๒๑๔ เส้น           คิดรวมระยะทางตั้งแต่ที่พักหน้าเมืองสุโขทัยเก่า  จนถึงวัดน้อยเมืองสวรรคโลกเก่านี้เป็น ๑๓๐๕ เส้น  ด็ก็ไม่ไกลนัก  ถ้าจะขี่ม้าควบตะบึงมาตัวเปล่า  ไม่มีเข้าของเป็นภาระ  บางทีจะเดินทางจากสุโขทัยไปสวรรคโลกในวันเดียวได้  หรือถ้าจะให้สบายหน่อยก็นอนกลางทางคืนหนึ่ง  ถนนพระร่วงนั้นที่จริงต้องนับว่ายังดีอยู่มาก  ถ้าจะทำให้เป็นถนนดีขึ้นอีกก็ไม่ยากอันใด  เพราะไม่ต้องการถม เป็นแต่เกลี่ยดินให้ราบตัดต้นไม้และถอนตอที่ขึ้นเกะกะอยู่บนนั้นเสีย  กับทำสะพานข้ามลำน้ำลำห้วยเสียให้ดีแล้ว  จะใช้เป็นถนนรถม้าหรือรถโมเตอร์ได้สบายอย่างเอก  การที่จะทำถนนนี้เช่นกล่าวมาแล้ว  ไม่เป็นการยากอันใดนัก  แต่ถ้าทำขึ้นแล้วก็น่าจะเปลืองเงินเปลืองเวลาเปล่ากระมัง  เพราะน่ากลัวจะไม่มีคนใช้ถนนนั้นเท่านั้น          อนึ่งที่พักที่วัดน้อยนั้น  เทศาภิบาลเจ้าหน้าที่ในเมืองสวรรคโลกได้จัดเลือกที่ดีพอใช้  ได้ปลูกพลับพลาขึ้นที่ริมลำน้ำยมฝั่งใต้มองแลเห็นแก่งสัก  ซึ่งอยู่เหนือน้ำขึ้นไปสักหน่อยหนึ่ง  แม่น้ำตรงนี้ดูกว้างขวาง  ตลิ่งสูงและชันน้ำไหลเชี่ยว  ที่นี่ได้เปรียบสุโขทัยที่มีน้ำกินดีไม่อัตคัดเลย  เพราะฉะนั้นจะอยู่กี่วันก็ได้            นึกๆก็ทำให้ประหลาดว่าเหตุใดจึงได้ทิ้งเมืองให้ร้าง  ไม่ใช่เพราะกันดารน้ำเช่นสุโขทัย  หรือเพราะเกิดห่าลงเช่นเมืองท้าวอู่ทองที่มีกล่าวถึงอยู่ในพงศาวดารเหนือนั้น  เพราะว่าถ้าเป็นด้วยเหตุสองประการนี้แล้ว  เมืองคงจะต้องอยู่ในป่าในดงห่างไกลบ้านคน  แต่นี่ไม่เป็นเช่นนั้น  ตำบลบ้านเมืองเก่ามีเรือนหลายสิบหลังคาเรือน  มีผู้คนอยู่มาก  แต่ไม่มีอยู่ในกำแพงเลย  อยู่นอกกำแพงทั้งนั้น  ข้อนี้จะเป็นด้วยเหตุใดก็เดายาก  บางทีจะเป็นด้วยกล้วเจ้าปีศาจอะไรๆต่างๆเช่นนั้นกระมัง  แต่ถ้าเป็นเช่นนั้นแล้วก็ดูน่าเสียดายที่ไม่กลัวเสียให้มาก  ถ้าความกลัวนั้นครอบงำเสียให้ได้จริงๆ แล้วโบราณสถานและวัตถุต่างๆก็จะไม่หักพังไปเช่นที่ได้เห็นนั้น จากคุณ : กัมม์ - [ 10 ต.ค. 49 15:49:28 ]

ความคิดเห็นที่ 5 รูปสวยจัง จากคุณ : แสนอักษร - [ 10 ต.ค. 49 21:28:51 ]

ความคิดเห็นที่ 6 สวัสดีครับ คุณ แสนอักษร เรื่อง พันปากพล่อย ที่กระทู้นั้น  ขอเวลาเดี๋ยวนะครับ ขอต่อเรื่องกระทู้นี้เสียก่อนครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 11 ต.ค. 49 10:32:41 ]

ความคิดเห็นที่ 7 หมื่นอักษรชำนาญการเรื่องเก่า ขุนช่างเล่าร่าเริงบันเทิงสมอง หลวงพิฆาตสุราโหลยาดอง พระช่ำชองโวหารสะท้านทรวง ไปอ่านกระทู้นี้ชอบใจ http://www.pantip.com/cafe/library/topic/K4772743/K4772743.html เลยคิดบรรดาศักดิ์ไว้ชุดนึง ไม่รู้ใครจะเหมาะดี จะคิดชื่อเจ้าคุณ ก็ยังหานามเหมาะๆไม่ได้เลย ไม่สบายไปหลายเพลา พึ่งจะแวะมาเนี่ยแหละ จากคุณ : จำปูน (อ่างหยก) - [ 11 ต.ค. 49 11:15:12 ]

ความคิดเห็นที่ 8 สวัสดีครับ พระสุนทรโวหารเจนใจ(จำปูน) ขอเป็น "หลวงพิฆาตฯ" ก็แล้วกันขอรับ ขอให้หายไวๆนะขอรับ  ได้เห็นก็ชื่นใจแล้วขอรับ แก้ไขเมื่อ 11 ต.ค. 49 12:22:01 จากคุณ : กัมม์ - [ 11 ต.ค. 49 12:08:21 ]

ความคิดเห็นที่ 9 ตอนที่ ๒  เรื่องเมืองสวรรคโลก ในพงศาวดารเหนือ          เมืองสวรรคโลกนี้  จะหาหลักฐานให้ดีเท่าที่เมืองสุโขทัยยาก  เพราะไม่ได้อาศัยข้อความจารึกในหลักศิลาเช่นที่สุโขทัย  พระเจ้ารามคำแหง หรือก็อยู่เสียที่เมืองสุโขทัย  จึงไม่ใคร่ได้เล่าเรื่องเมืองสวรรคโลกหรือศรีสัชนาลัย  ตามความที่สันนิษฐานประกอบจากข้อความในหลักศิลาเมืองสุโขทัยทั้งสองหลัก  คงได้ความว่า ในสมัยที่ใกล้ๆกับอายุหลักศิลานั้น  สุโขทัยเป็นเมืองหลวงของอาณาจักรไทย  คือราชาผู้เป็นใหญ่ในรัฐจังหวัด  ซึ่งเราเรียกกันว่าเมืองเหนือบัดนี้ ได้สถิตอยู่ ณ เมืองสุโขทัย  ตามที่พอจะรู้ได้อยู่นั้น ๕ องค์  คือ      ๑.  พระเจ้าศรีอินทราทิตย์ (พระราชบิดาพระเจ้ารามคำแหง      ๒.  พระเจ้าบานเมือง (พระเชษฐาพระเจ้ารามคำแหง)      ๓.  พระเจ้ารามคำแหง (ผู้สร้างศิลาจารึก)      ๔.  พระเจ้าลือไท  หรือพระบาทสมเด็จพระกมรเตญอัตหฤทัยไชยเชฐสุริยวงศ์ (โอรสพระเจ้ารามคำแหง)      ๕.  พระเจ้าธรรมิกราช  หรือพระบาทสมเด็จกมรเตญอัตศรีสุริยพงษ์รามมหาธรรมิกราชาธิราช (โอรสพระเจ้าลือไทย  และผู้จารึกหลักศิลาที่ ๒ กับหลักศิลาเมืองกำแพงเพชร)(๑)          ส่วนเมืองสวรรคโลกในระหว่างนี้เข้าใจว่า  มีเจ้าอยู่ครองเหมือนกัน  แต่สุโขทัยเป็นเมืองใหญ่กว่าหรือจะเป็นเมืองลูกหลวงของสุโขทัย  ในหลักศิลาที่ ๒ ปรากฏอยู่ว่า พระเจ้าธรรมิกราชได้ไปครองเมืองศรีสัชนาลัยอยู่  จนพระเจ้าลือไทประชวรหนัก  ในเมืองสุโขทัยเกิดขบถขึ้น  จึงได้ยกทัพไปสุโขทัยปราบพวกคิดมิชอบแล้วขึ้นครองราชสมบัติแทนพระราชบิดา  แต่ถึงเมื่อพระเจ้าธรรมิกราชมาครองสุโขทัยอยู่แล้วเช่นนั้นก็ดี  ต้องเข้าใจว่าศรีสัชนาลัยหาได้ว่างอยู่เปล่าไม่  เพราะมีปรากฏอยู่ในข้อความที่จารึกหลักศิลาที่ ๒ นั้นว่า  พระเจ้าธรรมิกราชทรงรำลึกถึงพระเชษฐาที่ครองเมืองศรีสัชนาลัยอยู่  จึงเสด็จไปเยี่ยมดังนี้            จะต้องสันนิษฐานได้สองประการ  ประการหนึ่งว่า พระเจ้าธรรมิกราชชิงเอาราชสมบัติในกรุงสุโขทัยแล้วไล่พระเชษฐาไปอยู่เมืองศรีสัชนาลัย  หรืออีกประการหนึ่ง พระเจ้าธรรมิกราชตั้งแต่ยังเป็นมหาอุปราชกรุงสุโขทัยอยู่นั้น  ได้ไปได้พระราชธิดาแห่งราชาเมืองศรีสัชนาลัยเป็นชายาจึงเลยไปอยู่ที่เมืองนั้น  ครั้นเมื่อได้ราชสมบัติในกรุงสุโขทัยแล้ว  พระราชโอรสแห่งพระราชาเมืองศรีสัชนาลัย ก็คงอยู่ครองเมืองสืบสันตติวงศ์ต่อไปตามประเพณี  และโดยเหตุที่ท่านผู้นี้เป็นพระเชษฐาแห่งชายา  พระเจ้าธรรมิกราชก็เลยเรียกเชษฐาด้วย  ซึ่งไม่ประหลาดอะไร เพราะถูกต้องตามพระราชประเพณีโบราณ  ที่พระราชานับเนื่องเป็นญาติวงศ์กันหมด          สุโขทัยในเวลานั้นคงจะเป็นเมืองหลวงแห่งคณะไทยฝ่ายเหนือ  อย่างเช่นที่กรุงศรีอยุธยาเป็นเมืองหลวงแห่งคณะไทยฝ่ายใต้  และถ้าจะเปรียบเทียบกันต่อไปอีก  ก็พึงจะกล่าวได้ว่า  กรุงสุโขทัยกับเมืองศรีสัชนาลัยเกี่ยวข้องกันเท่าๆกับกรุงทวาราวดีกับเมืองสุพรรณเมื่อสมัยพระเจ้าอู่ทองฉะนั้น  คือศรีสัชนาลัยก็ไม่ได้เป็นข้าสุโขทัย  และสุพรรณก็ไม่ได้เป็นข้ากรุงทวาราวดี  เป็นแต่ปรองดองเป็นพวกเดียวกันเพื่อประโยชน์แห่งกันและกัน  แต่ธรรมดาเมือที่รวมกันเข้าเป็นก๊กเช่นนั้น  จำจะต้องยกเมืองใดเมืองหนึ่งขึ้นเป็นหัวหน้าก๊ก  เพื่อจะได้มีความคิดให้ตรงกันเช่นนั้น  ถ้าจะเปรียบกับการในสมัยใหม่นี้  ก็ต้องเปรียบกับประเทศเยอรมนี  ซึ่งมีนครรวมกันอยู่หลายนคร  ต่างนครก็มีเจ้ามีขุนปกครองอยู่  แต่เพื่อหาประโยชน์ที่จะป้องกันตัวให้แข็งแรงขึ้น  ได้พร้อมใจกันสมมุติเลือกราชาแห่งกรุงปรุสเซียให้เป็นหัวหน้าก๊ก  เรียกตามภาษาเยอรมนีว่า "ไกเซอร์" (อังกฤษเรียก "เอมเปเรอ") ดังนี้  การที่ได้สมมุติเลือกให้เป็นหัวหน้าก๊กเช่นนี้แล้ว ไม่ใช่ว่าพระราชาแห่งปรุสเซียนั้น  จะยกพระองค์เป็นราชาธิราชเช่นพระเจ้าจักรพรรดิได้  ฉันใด  เข้าใจว่าพระเจ้ากรุงสุโขทัยก็คงจะไม่เป็นพระเจ้าจักรพรรดิเช่นกัน          พงศาวดารเหนือดูมีกล่าวถึงเรื่องสร้างเมืองสวรรคโลกละเอียดลออมาก  แต่ไม่ได้มีกล่าวถึงเรื่องเมืองสุโขทัยเลย  ไปมีกล่าวต่อเมื่อเล่าเรื่องพระร่วงแผลงอิทธิฤทธิ์  ตักน้ำใส่ชะลอมเท่านั้น  ส่วนสวรรคโลกซิกล่าวเสียยืดยาว  ว่าฤๅษีสัชนาลัยกับฤๅษีสิทธิมงคลเป็นผู้มาชี้ให้พวกพราหมณ์บุตรหลานสร้าง  มีบาธรรมราชเป็นประธาน  บาธรรมราชนี้ พระฤๅษีตั้งแต่งไว้ให้ครองเมืองสวรรคโลก ให้นามเรียกว่าพระยาธรรมราชา  นับว่าเป็นต้นวงส์กษัตริย์ในเมืองศรีสัชนาลัย  ส่วนเมืองที่พระยาธรรมราชาสร้างขึ้นนั้น  ว่ากว้าง ๕๐ เส้น ยาว ๑๐๐ เส้น  กำแพงหนา ๘ ศอก สูง ๔ วา  ภายหลังมีข่าวว่าพระเจ้าศรีธรรมไตรปิฎกเมืองเชียงแสน  จะยกทัพลงมา  พระเจ้าพสุจราชผู้ครองเมืองศรีสัชนาลัยในเวลานั้น  ได้สั่งขุนไตรภพนาถจัดการเตรียมรับทัพเชียงราย  ให้ย่อกำแพงเข้าไปเป็นป้อมให้รอบเมือง  จึงเข้าใจว่าในสมัยนี้ได้แก้ไขเมืองแปลกไปกว่าที่เป็นอยู่เดิมไม่มากก็น้อย          แต่พงศาวดารเหนือนั้น  ถ้าใครถือยึดมั่นเป็นตำราเป็นหลักคงต้องยุ่งเป็นแน่  ศักราชนั้นไม่ต้องป่วยกล่าว  ถ้าจะไม่ลงไว้เสียเลยแทบจะดีกว่า  ลงไว้ทำให้ยุ่งไม่เป็นท่า  ถึงเรื่องราวต่างๆก็สับสน จับโน่นชนนี่ยุ่ง  แต่จะปรับว่าเป็นเหลวไหลไปทั้งหมดนั้นไม่ได้  เพราะบางเรื่องก็มีมูล  หากเล่ากันไปเล่ากันมาคลาดเคลื่อนเลอะเทอะไปเท่านั้น  ลองจับตรวจดูแต่เรื่องพระร่วงเท่านั้น  ก็จะพอเห็นเป็นตัวอย่างได้เก็บมาเป็นตอนๆ  เฉพาะที่เกี่ยวแก่พระร่วงคงได้ความดังต่อไปนี้          ๑.  จุลศักราช ๘๖ ปีกุน  พระยาอภัยคามมณี เจ้าเมืองหริภุญชัยนครออกไปจำศีลอยู่ในภูเขาใหญ่  ร้อนถึงอาสนนางนาคๆก็ขึ้นมาในภูเขาใหญ่  พบพระยาจำศีลอยู่  ก็มาเสพเมถุนด้วยกัน  นางนาคอยู่ได้ ๗ วันก็ลากลับลงไป  พระยาอภัยคามมณีจึงให้ผ้ารัตกัมพลและพระธำมรงค์ไปกับนางนาค  อยู่มานางนาคมีครรภ์แก่  ขึ้นไปที่ภูเขาใหญ่ ประสูติกุมาร  ผ้าและแหวนนั้นนางนาคก็ให้แก่ลูกตน  แล้วก็หนีลงไปเมืองนาค  มีพรานผู้หนึ่งมาพบกุมาร  พรานก็เก็บเอาไปเลี้ยงไว้เป็นบุตรบุณธรรม  ต่อมาพระยาอภัยคามมณีใช้ให้เสนาอำมาตย์สร้างปราสาท  พรานนั้นต้องเกณฑ์มาทำงานด้วย  จึงเอากุมารบุตรบุญธรรมเข้าไปด้วย  ก็ไปเกิดมหัศจรรย์ต่างๆขึ้นจนพระยาอภัยคามมณีทรงทราบว่า  กุมารนั้นเป็นพระราชโอรสของพระองค์ เพราะจำผ้าแลพแหวนได้  จึงเลยรับกุมารนั้นไว้ในวัง  ให้นามว่าเจ้าอรุณราชกุมาร  เลี้ยงไว้ด้วยกันกับเจ้าฤทธิกุมาร ซึ่งเป็นโอรสเกิดด้วยพระมเหสีมนุษย์          ๒.  "พระยาอภัยคามมณีมาคิดแต่ในพระทัยว่า  เมืองใดจะสมควรแก่ลูกแห่งกูนี้  จึงเห็นแต่เมืองศรีสัชนาลัยยังแต่พระราชธิดาและพระราชบุตรหามิได้  และพระยาอภัยคามมณีจึงเอาเจ้าอรุณราชกุมารเป็นพระยาในเมืองศรีสัชนาลัย  ก็ได้นามชื่อพระยาร่วง"  ตามความข้อนี้ ถ้าอ่านแปลความในเข้าไปอีก  ต้องแปลว่าเจ้าอรุณราชมาอ๓เษกกับนางพระยาในเมืองศรีสัชนาลัย  และวงศ์กษัตริย์เดิมไม่มีใครสืบสันตติวงศ์  เจ้าอรุณจึงได้ครองเมืองสัชนาลัยต่อมา  ส่วนนามที่เรียกว่าพระยาร่วงหรือพระร่วงนั้น  พระยาประชากิจกรจักรได้กล่าวเดาไว้ในหนังสือเรื่องพงศาวดารโยนกว่าน่าจะมาแต่คำว่า พระเจ้าหลวงหรือพระยาหลวงเมืองสุโขทัย  แต่หากจะเขียนอักษรผิดตัวเขียนหลวงเป็นรวงไป  คนจะชื่อตกชื่อร่วงไม่เห็นมี  ความเห็นของข้าพเจ้าเองไม่ตรงกับพระยาประชากิจ  ข้าพเจ้าเห็นว่าอาจจะชื่อร่วงได้  แต่ร่วงในที่นี้ไม่ใช่แปลว่าตก  แปลว่าสว่าง คือคำเดียวกับรุ่งนั้นเอง  ที่คิดเช่นนี้คือเห็นชื่อของพระร่วงนั้น  ตามพงศาวดารเหนือก็ว่าชื่ออรุณราช แปลได้ว่ารุ่ง  และในชินกาลมาลินีก็มีกล่าวนามราชาสุโขทัยไว้องค์หนึ่งว่าโรจนราช  โรจน นี้ก็คือรุ่งอีก  ภาษาเราเดี๋ยวนี้ยังมาใช้เป็นคำควบกันอยู่ว่ารุ่งโรจน์หรือรุ่งเรือง  เพ่งเล็งความอย่างเดียวกัน  เพราะฉะนั้น การที่คนจะชื่อรุ่งนั้นดูไม่ขัดขวางอย่างไร  ถ้าเป็นราชาเรียกว่าพระรุ่ง ดูจะออกดีๆเสียอีก จากคุณ : กัมม์ - [ 11 ต.ค. 49 12:08:36 ]

ความคิดเห็นที่ 10 (ต่อ)           ๓.  พระร่วงนั้นต้องพุทธทำนาย "อายุพระองค์เจ้าได้ ๕๐ ปี  พอคำรบพระพุทธศักราชได้ ๑๐๐๐ ปี  จุลศักราช ๑๑๙ ปีมะโรงนพศก"  จุลศักราชในที่นี้ไม่ใช่ที่เราใช้กันอยู่ในกาลบัดนี้  ปีมะโรงจึงเป็นนพศกได้  แต่ถ้าจะยอมหลับตาไม่ดูศักราชเสียทีหนึ่ง  ก็อ่านได้ความว่า  "จึงคนอันเป็นใหญ่กว่าทั้งหลาย  นำเอาช้างเผือกงาดำกับเขี้ยวงูมาถวายแก่พระองค์  ด้วยบุญที่พระองค์ทำหุ่นช้างใส่ดอกไม้ถวายแก่พระพุทธเจ้าแต่ชาติก่อน  และเมื่อพระองค์จะลบศักราช  พระพุทธเจ้าจึงนิมนต์ให้พระอชิตเถรและพระอุปคุตเถร และพระเถรไลยลายคือพราหมณ์ เป็นเชื้อมาแต่พระรามเทพ (พราหมณ์พฤติบาศกระมัง)  และพระอรหันตเจ้าทั้ง ๕๐๐ พระองค์  ทั้งพระพุทธโฆษาจารย์วัดรังแร้ง  และชุมนุมพระสงฆ์เจ้าทั้งหลาย ณ วัดโคกสิงคารามกลางเมืองศรีสัชนาลัย  และท้าวพระยาในชมพูทวีป คือไทยและลาวมอญจีนพม่าลังกา พราหมณ์เทศเพศต่างพระองค์จ่าให้ทำหนังสือไทยเฉียงมอญพม่าไทย และขอมเฉียงขอมมีมาแต่นั้น"  เรื่องทำหนังสือนี้คงมีมูลเหตุอยู่ที่พระเจ้ารามคำแหงคิดทำหนังสือ  ดังปรากฏอยู่ในคำจารึกหลักศิลาที่ ๑ ว่า "เมื่อก่อนลายสืไทนี้บ่มี  ๑๒๐๕ ศกปีมแม พ่ขุนรามคํแหงหาใคร่ใจในใจแลใส่ลายสืไทนี้  ลายสืไทนี้จึงมีเพื่อขนผู้น้นนใส่ไว้พ่อขุนรามคำแหงน้นน  หาเปนท้าวเปนพรญาแก่ไททงงหลาย  หาเปนครูอาจารย์ส่งงสอนไททงงหลาย  ให้รู้บุญรู้ธรรมแท้แต่คนอนนมีในเมืองไทย"  ข้าพเจ้าอยากเดาต่อไปว่าสุภาษิตพระร่วงนั้น  ได้เริ่มเก็บรวบรวมขึ้นในสมัยพระเจ้ารามคำแหงนี้เหมือนกัน  แต่คงจะไม่ใช่เป็นของคนๆเดียวแต่ง  คงจะได้แต่งกันหลายคน  และไม่ใช่แล้วเสร็จในคราวเดียว  แต่งเพิ่มเติมต่อกันหลายยุค  จึงมีข้อความซ้ำกันอยู่บ้าง  หากสำนวนผิดกันเท่านั้น          ๔.  "พระยาร่วงมีพระราชโองการตรัสแก่เจ้าฤทธิกุมารว่า  พระยากรุงจีนเหตุใดจึงมิมาช่วยลบศักราช  มาเราพี่น้องจะไปเอาพระยากรุงจีนมาเป็นข้าเราให้ได้"  ต่อนี้ไปก็เล่าถึงเรื่องพระยาร่วงกับอนุชาลงเรือไปเมืองจีน  พระยากรุงจีนกลัวบารมีให้คนออกมารับขึ้นไปบนเรือนหลวงรับเสด็จอย่างอ่อนน้อม  แล้วยกนางราชธิดาให้แก่พระยาร่วง  ผ่าตรามังกรออกเป็นสองภาค  ข้างหางให้พระราชธิดา  พระร่วงพานางพสุจเทวีชายานั้นลงงเรือ  พร้อมด้วยเจ้าฤทธิกุมารและฝูงจีนทั้งหลาย ๕๐๐ เป็นบริวาร  ใช้สำเภาไปได้เดือนหนึ่งถึงเมืองสัชนาลัย  มีจีนมาทำถ้วยชามแต่นั้น  เรื่องพระร่วงไปเมืองจีนนี้หาหลักฐานอะไรไม่ได้เลย  แต่ถ้าแม้จะไปจริงก็ดูเหมือนจะได้  ไม่ขัดขวางอันใด  แต่ที่ว่าจะไปต่อว่าเรื่องไม่มาลบศักราชนั้นดูกระไรอยู่  น่าจะไปเพื่อประสงค์ประโยชน์อย่างอื่น  คือเมืองจีนในสมัยนั้น  ต้องเข้าใจว่าไทยเรานับถือเป็นเมืองที่จะเจริญรุ่งเรืองอย่างยิ่ง  น่าจะไปดูความเจริญและวิธีปกครองหรือการอื่นเพื่อเก็บจดจำมาใช้ในเมืองไทยบ้าง          ๕.  "เมืองพิชัยเชียงใหม่มีแต่พระราชธิดา  และหาพระราชบุตรมิได้  อำมาตย์เมืองพิชัยเชียงใหม่จึงกราบทูลขอพระราชทานเจ้าฤทธิกุมาร  จะให้ไปเสวยราชสมบัติสืบตระกูลมิให้ขาดเสียได้  และสมเด็จพระเจ้าอรุณราชจึงทรงพระราชทานเจ้าฤทธิกุมารผู้เป็นน้องเสด็จขึ้นไปด้วยกัน  และให้เจ้าพสุจกุมารอยู่รักษาเมืองกับนางพสุจเทวี"  เจ้าพสุจกุมารนี้มาแต่ไหนแต่ไรก็ไม่ได้ยินชื่อเลย  พึ่งมาโผล่ขึ้นเมื่อตอนต่อจากเรื่องกลับมาจากเมืองจีนแล้ว  "จึงเอาพสุจกุมารผู้เป็นน้อง ตั้งพระราชวังอยู่นอกเมือง  และเจ้าพสุจกุมาร เจ้าฤทมธิราชกุมาร เป็นอันรักใคร่กันเป็นหนักหนามิได้ฉันทาโทษาแก่กันไปมาด้วยกัน  เข้าไปถวายบังคมด้วยกันมิได้ขาดในพระราชวัง" ดังนี้  จะพึงรู้ได้อย่างไร พสุจกุมารนี้เป็นน้องพระอรุณราชเอง  หรือเป็นน้องพระมเหสีก็ดูไม่แจ่มแจ้งนัก  แต่อย่างไรๆเห็นได้ว่าเป็นที่ไว้วางใจกันมาก  จึงมอบให้รักษาพระนครเวลาเสด็จไม่อยู่ได้  ส่วนพระยาร่วงขึ้นไปส่งพระฤทธิกุมารน้องชายอภิเษกให้ครองเมือง เป็นพระยาลืออยู่กับนางมลิกาเทวี  แล้วก็เสด็จกลับคืนมาเมืองพระองค์ดังเก่า          ๖.  "พระยาร่วงนั้นคะนองนัก  มักเล่นเบี้ยและเล่นว่าว  ไม่ถือตัวว่าเป็นท้าวเป็นพระยา  เสด็จไปไหนก็ไปคนเดียว  และพระองค์เจ้าก็รู้ทั้งบังเหลื่อมรู้จักเพททุกประการ  ว่าให้ตายก็ตายเอง  ว่าให้เป็นก็เป็นนเอง  อันหนึ่งขอมผุดขึ้นมาแล้วก็กลายเป็นหินแลง  และขอมก็ขึ้นไม่ได้ด้วยวาจาสัจแห่งพระองค์  พระองค์ได้ทำบุญแต่ชาติก่อนมา  และเดชะแก้วอุทกปราสาทพระยากรุงจีนหากให้มาแก่พระองค์ๆจะไปได้ ๗ วัน น้ำมิเสวยก็ได้"  ในตอนนี้เห็นได้ถนัดยิ่งกว่าตอนอื่น  ว่าจับโน่นชนนี่คละกันไปจนเชื่อมหัวต่อไม่ติด  คนๆเดียวมีนิสัยได้สองอย่างเกือบตรงกันข้าม  อย่างหนึ่งเป็นนักเลงกักขฬะต่างๆ  หรือเพราะความอยากจะเชื่อวิทยาอาคมนั้นเอง ทำให้เป็นคนเก่งกักขฬะไป  เหมือนเช่นคนเก่งๆในชั้นเรานี้  ถ้าเป็นเช่นนั้นก็ดูไม่ตรงกับที่กล่าวไว้ว่า "ตั้งแต่ทำบุญให้ทานรักษาศีล" เมื่อกลับมาจากเมืองจีนใหม่ๆ  และก่อนหน้าที่จะขึ้นไปส่งพระฤทธิกุมารนั้น พระร่วงเป็นคนเรียบร้อยดี  ครั้นกลับมาจากเมืองพิชัยเชียงใหม่แล้ว จึงมาเกิดเล่นเบี้ยเล่นว่าวและประพฤติตนกักขฬะขึ้น  ถ้าเช่นนั้นมิต้องซัดหรือว่าใจไปแตกมาจากเหนือ  ถ้าจะนึกดูตามเรื่องที่ได้กล่าวมาแล้วดูไม่น่าจะเป็นไปได้เลย  เมื่อลบศักราชนั้นอายุพระร่วงก็ถึง ๕๐ ปีแล้ว  คนที่อายุถึงเพียงนี้แล้วไม่น่าจะใจแตกไปได้ถึงเพียงนั้นเลย  ส่วนเรื่องขอมกลายเป็นแลงที่แย้มขึ้นมานิดหนึ่งในที่นี้  ก็ซ้ำกับเรื่องพระร่วงที่ตักน้ำใส่ชะลอม  ซึ่งตามพงศาวดารเองกล่าวว่าเป็นคนละคนกับท่านที่ลบศักราช  ขอมจะดำดินมาให้ถูกสาปกลายเป็นหินไปถึง ๒ ครั้งทีเดียวหรือ          ๗.  ใช่ว่าจะหมดเรื่องราวอยู่เพียงเท่านั้น  การเล่นว่าวของพระร่วงยังทำให้เกิดเหตุยุ่งใหญ่อีก  คือว่าวขาดลอยไปตกที่เมืองตองอู  ไปติดอยู่บนปราสาท  พระร่วงตามว่าวไปถึงเมืองตองอู  ครั้นเวลาค่ำก็ลอบเข้าไปทำชู้ด้วยธิดาพระยาตองอู  เท่านี้ยังไม่พอ  หนำซ้ำเมื่อจะขึ้นหยิบเอาว่าวนั้น  ยังได้ให้พระยาตองอูยืนอยู่แล้วขึ้นเหยียบบ่า  ครั้นเอื้อมไม่ถึงก็เหยียบขึ้นไปบนหัวอีกทีหนึ่ง  ประพฤติเหมือนกับเด็กหนุ่มคะนองแท้ๆ  เพราะฉะนั้น เมื่อภายหลังพระยาตองอูสาวไส้ใส่พานทองไว้แล้วส่งตัวคืนไปนั้นดูเป็นการควรอยู่บ้าง  เรื่องนี้ต้องกล่าวท้วงอย่างเช่นในข้อ ๖ นั้นอีก  คือว่าความประพฤติพระร่วงไม่สมกับคนอายุเกินกว่า ๕๐ ปีขึ้นไปแล้วเลย  เรื่องพระร่วงไปทำวุ่นวายในเมืองตองอูนี้  อ่านดูคล้ายเรื่องพระร่วงไปผิดเมียพระยางำเมืองเจ้าเมืองพะเยา  จนต้องไปเชิญพระยาเมงราชเมืองเชียงรายมาพิพากษา  ซึ่งพระยาประชากิจกรจักรได้เล่าไว้ในหนังสือพงศาวดารโยนก (หน้า ๗๐) นั้น  จึงน่าสงสัยว่าจะเป็นเรื่องเดียวกันนั้นเอง  เลอะที่เวลาเท่านั้น          ๘.  "ครั้นพระร่วงเจ้ามาถึงเมืองสัชนาลัย  และมายังพระอัครมเหสีและพระสนมทั้งหลายๆถวายบังคมแล้ว  ก็เปลื้องอาภรณ์ออกจากพระองค์ไว้แล้ว  และเจ้าพสุจกุมารก็เข้าไปถวายบังคม  จึงมีพระราชโองการตรัสสั่งเจ้าพสุจกุมารว่า  กูจะไปอาบน้ำ  มิเห็นกูมา เจ้าเป็นพระยาแทนที่เถิด  และเจ้าพสุจกุมารก็ไม่รู้และสำคัญว่าว่าเล่น  ครั้นพระองค์ลงไปอาบน้ำที่แก่งกลางเมือง  ก็อันตรธานหายไปไม่ปรากฏ  ในพุทธศักราช ๑๒๐๐  พระร่วงสิ้นทิวงคต"  ข้อที่ว่าพระร่วงจมน้ำทิวงคตนี้  ข้าพเจ้าก็เชื่อว่ามีมูลอยู่บ้าง  คือคงมีพระราชาเมืองสัชนาลัยองค์หนึ่งได้จมน้ำถึงทิวงคตจริง  แต่ไม่ใช่องค์เดียวกับที่ลบศักราช  ไม่ต้องไปหาข้อความที่อื่นมาเถียง  เก็บข้อความในพงศาวดารเหนือนี้เองมาเถียงกันเองก็พอ  คือพระร่วงเมื่อลบศักราชนั้นกล่าวว่าพระชนม์ได้ ๕๐ ปีแล้ว  เวลานั้นพุทธศักราช ๑๐๐๐ ถ้วน  เมื่อจมน้ำนั้นพุทธศักราช ๑๒๐๐ ถ้อน  เพราะฉะนั้นอายุพระร่วงได้ ๒๕๐ ปีเป็นอย่างน้อย  ซึ่งไม่จำเป็นจพต้องกวล่าวว่าเป็นไม่ได้เด็ดขาด  แต่ที่กล่าวว่าอายุพระร่วงได้ ๕๐ ปีเมื่อลบศักราชนั้นก็ผิดเสียแล้ว  เพราะตามคำทำนายของฤๅษีสัชนาลัยมีอยู่ว่า " ณ พฤหัสบดี เดือนอ้าย ขึ้น ๖ ค่ำ ปีมะโรงโทศก  ภายหน้าจะได้ลูกนาคมาเป็นพระยา  ตั้งแต่พระพุทธเจ้านิพพานได้ ๕๐๐ ปี"  ต่อมาเรื่องราวก็กล่าวว่าสมกับสมกับทำนายของฤๅษี  เพราะฉะนั้นเมื่อลบศักราชอายุพระร่วงไม่ใช่ ๕๐ ปี แต่ ๕๐๐ ปี (ที่ว่า ๕๐ นั้นบางทีจะผิดเมื่อคัด)  และเพราะฉะนั้นเมื่อจมน้ำอายุพระร่วงได้ ๗๐๐ ปี  กลับร้ายไปกว่าเก่าอีก  กล่าวแต่เพียงเท่านี้ก็พอแลเห็นได้แล้วว่าเลอะ จากคุณ : กัมม์ - [ 11 ต.ค. 49 15:43:47 ]

ความคิดเห็นที่ 11 (ต่อ)          รวบรวมใจความว่าพงศาวดารเหนือนั้น  ไม่เป็นตำนานอันควรยึดถือเป็นหลักฐานให้มั่นนัก  ผู้แต่งคงจะได้เก็บเรื่องนิทานต่างๆมาผสมกันเข้าตามบุญตามกรรม  เชื่อมหัวต่อกันเข้าก็ไม่ใคร่จะติด  แต่ข้อที่เกณฑ์ให้พระร่วงเป็นลูกนาคนั้น  ก็ไม่เป็นของประหลาด  เพราะเป็นธรรมดาของผู้แต่งเรื่องราวพงศาวดารของผู้เป็นใหญ่  ต้องไม่อยากยอมว่าผู้เป็นใหญ่นั้นได้มีวงศ์สกุลอันต่ำมาก่อน  จึงต้องคิดให้เป็นลูกนาคหรือมาจากสวรรค์  แต่พระเจ้าอู่ทองต้องให้เป็นลูกตาแสนปม  หรือถ้าจะหาตัวอย่างให้ใกล้สมัยเราลงมาอีก  คือขุนหลวงเสือยังต้องไปยกให้เป็นพระโอรสสมเด็จพระนารายณ์  เพราะฉะนั้น จึงเข้าใจได้อย่างหนึ่งว่า ถ้าใครมีชาติกำเนิดแปลกกว่ามนุษย์ธรรมดา  แปลว่าผู้นั้นได้ตั้งวงศ์ขึ้นใหม่  เพราะฉะนั้นก็พึงเข้าใจได้ว่าพระร่วงนั้นเป็นผู้ตั้งตระกูลใหม่เหมือนกัน  แต่ตามความจริงจะได้มาเป็นเจ้าขึ้นในเมืองสัชนาลัยเมื่อไรแน่  และจะมีอายุเท่าไรแน่  ตายเมื่อไรแน่  ล้วนเป็นสิ่งต้องงดไว้ เหลือที่จะเดาได้          ส่วนเรื่องพระร่วงบุตรนายคงเครานายส่วยน้ำ ที่ตักน้ำใส่ชะลอม  และถายหลังได้เป็นขุนในเมืองสุโขทัย  เมื่อพุทธศักราช ๑๕๐๒ ปีนั้น  ข้าพเจ้าไม่ได้กล่าวถึงมาเลย  เพราะเชื่อว่าเป็นเรื่องนิทานเกร็ดเป็นพื้น  ไม่น่าจะนับถือเป็นเรื่องพงศาวดารเลย          ตามที่ข้าพเจ้าได้เก็บเรื่อง  พระเจ้าอรุณราชหรือพระร่วงจากพงศาวดารเหนือมาลงไว้แล้วนี้  ก็พอจะเห็นได้ว่าพงศาวดารเหนือมีราคาเพียงไร  ข้าพเจ้าเห็นว่าถ้าใครที่เริ่มจับเล่นในทางโบราณคดี  ถ้ายึดพงศาวดารเหนือเป็นหลักแล้วจะไปไหนไม่รอด  เปรียบเหมือนเรือที่ผูกแน่นไว้กับหลักเสียแล้ว  จะแจวไปเท่าใดก็คงไม่แล่น  แต่ที่จะทิ้งพงศาวดารเหนือเสียทีเดียวก็ไม่ควร  เพราะบางทีก็มีข้อความที่ชักนำให้ความคิดแตกออกไปได้บ้าง  คือเมื่อได้อ่านข้อความอะไรในหนังสือนั้น  ที่เหลือเกินที่จะเชื่อได้ต่างๆ  บางทีทำให้คิดไปว่าทำไมอยู่ดีๆ เขาจะคิดแต่งขึ้นเล่นเฉยๆได้อย่างนั้น  จะไม่มีมูลอะไรบ้างเลยหรือ  เมื่อมีความคิดเช่นนี้ขึ้นแล่วก็ทำให้พยายามพิจารณา  และตรวจค้นเพื่อจะหาสิ่งไรมายืนยันว่าข้อนั้นผิดอย่างนั้น  หรืออาจที่จะเป็นเช่นนั้นๆ  บางทีไปถูกเหมาะเข้าก็ได้อะไรดีๆบ้าง  ข้อนี้ได้เป็นมาแล้วแก่ตัวข้าพเจ้าเอง  ดังจะเห็นปรากฏได้ในรายงานการตรวจค้นโบราณสถานและวัตถุต่างๆในเมืองสวรรคโลกซึ่งมีอยู่ต่อไปนี้          อนึ่ง ก่อนหน้าที่ข้าพเจ้าจะไปเมืองสวรรคโลก  พระยาอุทัยมนตรีได้บอกว่า  พระยาอุทัยมนตรีได้ข่าวจากนายเทียนชาวเมืองสวรรคโลก  ว่านายเทียนได้เคยเห็นหนังสือเล่มหนึ่งเป็นสมุดดำตัวชุบรง  เป็นเรื่องราวตำนานเมืองสวรรคโลกและเมืองสุโขทัย  ครั้นสอบสวนดูได้ความว่าพระภิกษุรูปหนึ่งได้ยืมสมุดนั้นไปอ่าน  เผอิญไฟไหม้กุฎีพระรูปนั้น  หนังสือก็อันตรธานไป  ข้าพเจ้าออกเสียดาย  แต่ที่จริงก็ไม่สู้เชื่อนักว่าจะมีเรื่องราวอะไรที่ดีไปกว่าที่มีอยู่ในพงศาวดารเหนือ  บางทีจะพิสดารออกไปอีกหน่อยเท่านั้น  ถึงกระนั้นก็ดี ถ้าได้เห็นหนังสือนั้นก็พอจะเดาถูกว่าเป็นหนังสือเก่าจริงหรือไม่  แต่เมื่อเขาจำหน่ายสูญเสียเช่นนั้นแล้วก็จนใจ .................................................................................................................................................... อธิบายความเพิ่มเติมในตอนที่ ๒          (๑)  ลำดับกษัตริย์ซึ่งครองกรุงสุโขทัย  ต่อมาศาสตราจารย์ยอช เซเดส์  ได้ไปสอบศิลาจารึก  และในบรรดาที่ปรากฏในหนังสือเก่าได้ความว่า          พระองค์ที่ ๑  พระเจ้าศรีอินทราทิตย์ผู้เป็นต้นวงศ์  เดิมปรากฏนามว่าพ่อขุนบางกลางทาว  เป็นเจ้าเมืองราด  แล้วได้เป็นเจ้าเมือง (เชลียง) ศรีสัชนาลัย  รบพุ่งเมืองสุโขทัยได้จากพวกขอม  จึงราชาภิเษกทรงพระนามว่าพระเจ้าศรีอินทราทิตย์ (ข้าพเจ้าสันนิษฐานว่า คำที่เรียกกันว่า "พระร่วง" อันหมายความว่ารุ่งเรือง  เห็นจะแปลคำไทยจากศรีอินทราทิตย์นั้นเอง)  หนังสือเก่าซึ่งแต่งในภาษาบาลี  เอาคำว่าพระร่วงไปแปลเป็นภาษาบาลีเรียกกันว่า โรจนราชบ้าง  อรุณราชบ้าง  หาคำบาลีซึ่งเสียงคล้ายกับพระร่วง  เรียกว่ารังคราช สุรังคราช ไสยรังคราช บ้าง          พระองค์ที่ ๒  ปรากฏนามว่า พระยาบานเมือง  เป็นราชโอรสขององค์ที่ ๑  (ข้าพเจ้าสันนิษฐานว่า พระบานเมือง นั้น  เห็นจะมีมาแต่ยังเป็นลูกหลวง  พระนามถวายเมื่อราชาภิเษกหาปรากฏไม่)  หนังสือภาษาบาลีเรียกว่า "ปาลราช"          พระองค์ที่ ๓  เป็นพระราชอนุชาของพระองค์ที่ ๒  มีความชอบชนช้างชนะขุนสามชนที่เมืองตาก  พระราชบิดาประทานนามว่า "พระรามคำแหง" คงใช้พระนามนี้ต่อมาในเวลาเป็นพระเจ้าแผ่นดิน  หนังสือภาษาบาลีเรียกว่า "รามราช"  นับเป็นมหาราชพระองค์ ๑ ในพงศาวดารสยาม          พระองค์ที่ ๔  ใช้พระนามในศิลาจารึกภาษาไทยว่า พญาเลอไทย  ในจารึกภาษาเขมรเห็นจะใช้พระนามถวายเมื่อราชาภิเษกว่า  หฤทัยชัยเชฐสุริวงศ์  ในหนังสือชินกาลมาลินีแต่ในภาษาบาลีใช้พระนามว่า อุทกโชตราช (แปลว่าพระยาจมน้ำ)  เป็นราชโอรสของพระเจ้ารามคำแหงมหาราช          พระองค์ที่ ๕  ทรงพระนามว่าพญาลิไทย หรือ ฤทัย  เป็นราชโอรสของพระองค์ที่ ๔  เมื่อราชาภิเษกถวายพระนามว่า สุริยพงศ์รามมหาธรรมราชาธิราช  มักเรียกกันว่าพระเจ้าธรรมิกราชหรือพระมหาธรรมราชา  นับเป็นองค์ที่ ๑  ในรัชกาลของพระองค์นี้  พระเจ้าอู่ทองตั้งเป็นอิสระขึ้น ณ กรุงศรีอยุธยา  แล้วเป็นไมตรีกับกรุงสุโขทัยอย่างประเทศศักดิ์เสมอกัน          พระองค์ที่ ๖  ปรากฏพระนามว่าพระมหาธรรมราชาธิราช นับเป็นที่ ๒  เป็นราชโอรสพระองค์ที่ ๕  ทำสงครามแพ้สมเด็จพระบรมราชาธิราช(พงัว)  ต้องยอมเป็นประเทศราชขึ้นกรุงศรีอยุธยา  แล้วย้ายมาครองเมืองพิษณุโลกเป็นราชธานี          พระองค์ที่ ๗  ปรากฏพระนามว่า พระมหาธรรมราชา นับเป็นองค์ที่ ๓  เป็นราชโอรสพระองค์ที่ ๖  (สันนิษฐานว่าเสวยราชย์อยู่ไม่ช้า)  เมื่อสิ้นพระชนม์เมืองเหนือเป็นจลาจลในรัชกาชสมเด็จพระนครินทราชา          พระองค์ที่ ๘  ปรากฏพระนามว่า  พระมหาธรรมราชา นับเป็นพระองค์ที่ ๔  ในหนังสือพระราชพงศาวดารเรียกว่า พระยาบานเมือง เห็นจะเป็นราชอนุชาพระองค์ที่ ๗  สมเด็จพระนครินทราชาทรงตั้งให้ครองเมืองเหนือ  มีพระนามว่า ศรีสุริยพงศ์บรมบาลมหาธรรมราชาธิราช          ต่อนี้ถึงรัชกาลสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ ๒ (สามพระยา)  ก็ทรงตั้งพระราเมศวรราชโอรส (ซึ่งพระมารดาเห็นจะเป็นเชื้อราชวงศ์สุโขทัย) ขึ้นไปครองหัวเมืองเหนืออยู่ ณ เมืองพิษณุโลก  ต่อมาได้เสวยราชย์ทรงพระนาม สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ จากคุณ : กัมม์ - [ 12 ต.ค. 49 10:46:17 ]

ความคิดเห็นที่ 12 เพิ่งได้เข้ามาลงชื่อ ไปช่วยวิดน้ำที่บ้านเมืองจันท์มาค่ะ ในบ้านน้ำถึงหัวเข่า เศร้าจริงๆ นี่ลดแล้ว เฮ้อ.. สงสารคนอื่นที่ยังเดือดร้อนอยู่นะคะ จากคุณ : little kitty - [ 12 ต.ค. 49 12:03:09 ]

ความคิดเห็นที่ 13 สวัสดีครับ  คุณ little kitty ในหลวงทรงงานเรื่องนี้แล้ว  อีกเดี๋ยวก็จะคลี่คลายครับ พูดถึงเรื่องน้ำ  สมัยก่อนเราไม่เดือดร้อนเรื่องนี้กันเลย พอถึงหน้าน้ำ เราก็เอาเรือออกเที่ยวกันตามทุ่ง เล่นเรือเพลงกัน เป็นฤดูแห่งการเที่ยวเล่น  เป็นที่สบายของพวกเราคนไทย   ไม่ยักกะเหมือนกับเดี๋ยวนี้ จากคุณ : กัมม์ - [ 12 ต.ค. 49 14:21:55 ]

ความคิดเห็นที่ 14 ตอนที่ ๓  เมืองสวรรคโลก - ในพงศาวดารกรุงเก่า           เมื่อได้ครวจเรื่องเมืองสวรรคโลกในพงศาวดารเหนือแล้ว  ก็ควรต้องตรวจดูเรื่องราวของเมืองนั้น  ที่มีอยู่ในพงศาวดารกรุงศรีอยุธยาสืบไป          จำเดิมที่จะกล่าวถึงเมืองสวรรคโลกในพงศาวดารกรุงเก่า  ก็มีอยู่ในแผ่นดินสมเด็จพระรามาธิบดี (อู่ทอง)  ปรากฏอยู่ว่าในสมัยนั้นมีพระยาประเทศราชขึ้น ๑๖ เมือง  และเมืองสวรรคโลกเป็นเมืองประเทศราชเมืองหนึ่ง  ต่อมานามเมืองสวรรคโลกก็หายไปนั้น  แต่ใช่ว่าตัวเมืองนั้นจะวิบัติสูญไป  เป็นแต่เรียกชื่อแปลกไปจนจำไม่ได้เท่านั้น  คือ ข้าพเจ้าเชื่อตามความเห็นของท่านนักเลงโบราณคดีบางท่าน  ว่าเมืองชากังราวที่กล่าวถึงในพงศาวดารกรุงเก่าเป็นหลายครั้งนั้นไม่ใช่อื่นไกล  คือเมืองสวรรคโลกนั้นเอง(๑)  ซึ่งมีอยู่ว่าสมเด็จพระบรมราชาธิราช(ขุนหลวงพงัว)ได้เสด็จขึ้นไปเอาเมืองชากังราวถึง ๓ ครั้ง  คือจุลศักราช ๗๓๕ ปีฉลูเบญจศก  เสด็จขึ้นไปเมืองชากังราว พระยาชัยแก้ว พระยากำแหง เจ้าเมืองออกต่อรบ  พระยาชัยแก้วตาย แต่พระยากำแหงและไพร่พลหนีเข้าเมืองได้  ทัพหลวงก็ยกกลับคืนพระนครนี่เป็นครั้งที่ ๑  จุลศักราช ๗๓๘ ปีมะโรงอัฐศก  เสด็จขึ้นไปเอาเมืองชากังราวได้  พระยากำแหงกับท้าวผากองคิดกันว่าจะยกตีทัพหลวงไม่สำเร็จเลิกหนีไป  ทัพหลวงตีทัพผากองแตก  ได้พระยาเสนาขุนหมื่นครั้งนั้นมาก  แล้วก้เลิกทัพหลวงกลับคืนพระนคร นี่เป็นครั้งที่ ๒  จุลศักราช ๗๔๐ ปีมะเมียสัมฤทธิศก  ไปเอาเมืองชากังราวอีกเป็นครั้งที่ ๓  ครั้งนั้นพระมหาธรรมราชาออกมาถวายบังคม  ตรวจดูกับพงศาวดาร  ฉบับหลวงประเสริฐอักษรนิติ  ได้ความงอกออกไปอีกว่าขุนหลบวงพงัวได้เสด็จไปเอาเมืองชากังราวอีกครั้ง ๑ เป็นครั้งที่ ๔ เมื่อจุลศักราช ๗๕๐ ปีมะโรงสัมฤทธิศก  ครั้งนี้สมเด็จพระบรมราชาธิราช (ขุนหลวงพงัว) ทรงพระประชวรหนักต้องเสด็จกลับ  ตามข้อความเหล่านี้ พึงเข้าใจได้อยู่แล้วว่าเมืองชากังราวมิใช่เมืองเล็กน้อย  เป็นเมืองสำคัญอันหนึ่ง            แต่เมื่อก่อนได้พงศาวดารฉบับหลวงประเสริฐมานั้น  ไม่มีผู้ใดเดาได้เลยว่าเมืองชากังราวคือเมืองใดอยู่แห่งหนตำบลใด  มาได้หนทางเดาในพงศาวดารฉบับที่กล่าวแล้วนั้น  คือ แห่งหนึ่งมีข้อความกล่าวไว้ว่า "ศักราช ๘๑๓ มะแมศก  ครั้งนั้นมหาราชมาเอาเมืองชากังราวได้แล้วจึงมาเอาเมืองเมืองสุโขทัย  เข้าปล้นเมืองมิได้ก็เลยยกทัพกลับคืน" ดังนี้  จึงเป็นเครื่งนำให้สันนิษฐานว่าเมืองชากังราวนั้น  คือเมืองสวรรคโลก  เพราะปรากฏอยู่ว่ามหาราช(เมืองเชียงใหม่) ได้ชากังราวแล้วเลยไปเอาเมืองสุโขทัย  ต้องเข้าใจว่าเป็นเมืองอยู่ใกล้เคียงกัน  ถ้าจะนึกถึงทางที่เดินก็ดูถูกต้องดี  แต่เหตุไฉนจึงเรียกชื่อเมืองสวรรคโลกว่าชากังราว  ข้อนี้ยังแปลไม่ออก          เมืองสวรรคโลกนี้  ถึงเเม้เมื่อกรุงศรีอยุธยามีอำนาจขึ้นแล้ว  ใช่ว่าจะเสียอิสรภาพ  ยังคงเป็นเมืองมีกษัตริย์ครองเรื่อยมา  แม้พระมหาธรรมราชาได้ออกมาถวายบังคมขุนหลวงพงัวแล้ว  เมืองก็ยังคงเป็นเมืองมีอิสรภาพอยู่  เพราะในสมัยนั้นไม่สู้จะฝักใฝ่ในเรื่องอาณาเขตนัก  ต้องการแต่เรื่องคนเท่านั้น  แต่วงศ์กษัตริย์ครองสวรรคโลกจะได้สูญไปเมื่อใดแน่ก็ไม่ปรากฏ          มาจับกล่าวนามสวรรคโลกอีกครั้ง ๑  ก็คือเมื่อแผ่นดินกรุงศรีอยุธยาเป็นทุรยุค  ขุนวรวงษาธิราชครองราชสมบัติ  ขุนพิเรนทรเทพคิดกำจัดขุนวรวงษาธิราช  คิดการเสร็จแล้วพอพระยาพิชัย พระยาสวรรคโลกลงมาจึงชวนเข้าด้วย  ครั้นกำจัดขุนวรวงษาธิราชเสร็จแล้ว  พระยาพิชัย พระยาสวรรคโลกได้รับบำเหน็จเป็นเจ้าพระยา  ข้อความเหล่านี้ทำให้เห็นได้ว่าสมัยนี้ที่สวรรคโลกหมดวงศ์กษัตริย์แล้ว          ต่อนั้นมาอีกก็มามีกล่าวถึงเมืองสวรรคโลกอีก  คือสมเด็จพระมหาจักรพรรดิเมื่อเสด็จไปถึงเมืองลแวก (จุลศักราช ๘๙๔ ปีมะโรงจัตวาศก)  พระยาลแวกออกมาถวายบังคม  ได้ตรัสขอนักพระสุโทนักพระสุทันบุตรพระยาลแวกมาเลี้ยงเป็นราชบุตรบุญธรรม  ครั้นกลับถึงพระนครแล้วทรงพระกรุณาให้นักพระสุทันขึ้นไปครองเมืองสวรรคโลก  ข้อนี้เป็นพยานว่าในสมัยนั้นยังนิยมว่าเมืองสวรรคโลกเป็นเมืองสำคัญสมควรมีเจ้าครองได้  แต่พระองค์สวรรคโลกนั้นไม่ได้ครองเมืองอยู่นาน  เมื่อจุลศักราช ๘๙๘ ปีวอกอัฐศก  สมเด็จพระมหาจักรพรรดิมีพระราชกำหนดให้พระองค์สวรรคโลกเป็นแม่ทัพ  ยกไปรบนักพระสัทธา  ซึ่งได้ชิงงสมบัติจากบิดาพระองค์สวรรคโลกนั้น  ชนม์พรรษาพระองค์สวรรคโลกถึงฆาต  พอเข้ารบทัพญวนก็ตายกับคอช้าง          พอสิ้นพระองค์สวรรคโลก(นักพระสุทัน)แล้ว  เมืองสวรรคโลกก็กลับเป็นเมืองขึ้นพิษณุโลกไปตามเดิม  มีกล่าวว่าพระมหาธรรมราชาได้เกณฑ์กองทัพเมืองสวรรคโลก เข้าประจบกับกองทัพเมืองเหนือไปงานสงครามหลายครั้ง  แต่ไม่มีเรื่องอะไรสลักสำคัญอีกต่อไป  จนถึงเรื่องพระยาพิชัยข้าหลวงเดิมเป็นขบถ ยกครอบครัวไปเมืองสวรรคโลก  ซึ่ฝงข้าพเจ้าได้เริ่มกล่าวถึงไว้ในตอนที่กล่าวถึงเรื่อวัดศรีชุมเมืองสุโขทัยนั้นแล้ว  และในที่นี้จะได้จับกล่าวเรื่องนั้นต่อไป          สมเด็จพระนเรศวรเป็นเจ้า  ครั้นได้ทรงจัดกระทำพิธีถือน้ำสัตยานุสัตย์ ณ ค่ายหลวงตำบลวัดฤๅษีชุมเมืองสุโขทัยแล้ว  รุ่งขึ้นทัพหลวงก็เสด็จขึ้นไปทางเขาคับเมืองสวรรคโลก ณ วันศุกร์ เดือน ๘ ขึ้น ๕ ค่ำ (ปีฉลูสัปตศก  จุลศักราช ๙๒๗)  ตั้งทัพหลวงตั้งตำบลวัดไม้งาม  สมเด็จพระนเรศวรเป็นเจ้าทรงพระกรุณาแก่พระยาพิชัย พระยาสวรรคโลก  ตรัสให้ข้าหลวงขึ้นไปประกาศว่า ให้พระยาทั้งสองออกมาถวายบังคม  จะทรงพระกรุณามิเอาโทษ  พระยาทั้งสองกลับสั่งคนขึ้นประจำรักษาหน้าที่เชิงเทินป้องกันเมืองไว้  และให้ตัดศีรษะหลวงปลัด ขุนยกกระบัตร ขุนนรนายกซึ่งไม่ยอมเข้าด้วยนั้น  เอาศีรษะซัดออกมาให้ข้าหลวง            สมเด็จพระนเรศวรก็ทรงพระพิโรธ  ครั้นเพลาค่ำตรัสให้ยกพลทหารเข้าปล้นเมืองตำบลประตูสามเกิดแห่งหนึ่ง  ประตูหม้อแห่งหนึ่ง  ประตูสะพานจันแห่งหนึ่ง  ปล้นแต่ค่ำจนเที่ยงคืน  และเผาป้อมชั้นนอกประตูสามเกิด ก็เข้ามิได้  ตรัสปรึกษาโหราจารย์  ทูลว่าจะปล้นประตูสามเกิดนี้จะได้ด้วยยาก  ถ้าปล้นทางประตูดอนแหลมเห็นจะได้โดยง่าย  เพราะทิศนั้นเป็นอริแก่เมือง  ก็ตรัสสั่งตามโหร  แต่ในวันนั้นก็ยังมิได้เมือง  วันอาทิตย์ เดือนแปด แรมสองค่ำ  ยกทัพหลวงไปตั้งที่ประตูดอนแหลม  ยกเข้าปล้นเมืองอีกครั้งหนึ่งยังไม่ได้          รุ่งขึ้น ณ วันจันทร์ เดือน ๘ แรม ๓ ค่ำ เพลาชายแล้วสองนาฬิกาห้าบาท  ยกพลเข้าเผาประตูดอนแหลมทำลายลง พลทหาตรูเข้าเมืองได้  พระยาสวรรคโลกหนีไปซ่อนอยู่ในกุฎีพระวัดไผ่จับตัวได้นำมาถวาย  แต่พระยาพิชัยหนีได้จากเมืองเมืองสวรรคโลก  คิดจะไปเชียงใหม่ ไปถึงแดนเกาะจุล  ชาวด่านก็คุมเอาตัวพระยาพิชัยมาถวาย  สมเด็จพระนเรศวรเป็นเจ้าดำรัสให้มัดพระยาพิชัยพระยาสวรรคโลก  ตระเวณรอบทัพแล้วฆ่าเสีย  จึงตรัสให้เทครัวอพยพทั้งปวงมายังเมืองพระพิษณุโลก  และเชิญรูปพระยาร่วง พระยาลือ  อันรจนาด้วยงาช้างเผือกนั้นมาด้วย  รูปพระยาร่วงอันนี้คือตรงกับที่กล่าวไว้ในพงศาวดารเหนือ  ว่าแกะด้วยงาช้างเผือกคู่บารมีของพระร่วง(อรุณราช)  งาช้างนั้นว่าเป็นสีดำ          นอกจากที่ได้เก็บมาลงไว้ในที่นี้แล้ว  ก็ไม่มีเรื่องราวอะไรเกี่ยวข้องกับเมืองสวรรคโลก  ที่สลักสำคัญต่อไปอีก  เมื่อได้ค้นดูหนังสือ  พอมีหนทางเป็นลาดเลาแล้วดังนี้  ก็จะได้จับกล่าวถึงการตรวจค้นสถานและวัตถุต่อไป .................................................................................................................................................... อธิบายความเพิ่มเติมในตอนที่ ๓          (๑)  เรื่องตำนานเมืองสวรรคโลกแจ้งอยู่ในอธิบายเลข (๒) ข้างท้ายตอนที่ ๑๐ แล้ว (คือตอนสุดท้ายในตอนที่ว่าด้วยเมืองสุโขทัย - กัมม์)  หนังสือพระราชพงศาวดารแต่งตอนปลายสมัยกรุงศรีอยุธยา  จึงเรียกเมืองสวรรคโลกตามนามขนานชั้นหลัง  เมืองชากังราวนั้นตรวจต่อมาได้ความว่าอยู่ที่เมืองกำแพงเพชร ทางฟากตะวันตกแม่น้ำพิง จากคุณ : กัมม์ - [ 12 ต.ค. 49 15:25:38 ]

ความคิดเห็นที่ 15 สวัสดีครับ คุณกัมม์ ตามมาอ่านต่อครับ จากคุณ : โก้ (เซโก้4) - [ 12 ต.ค. 49 18:09:49 ]

ความคิดเห็นที่ 16 สวัสดีครับ  คุณ เซโก้ รอแป๊บนะครับ  กำลังจะพิมพ์ตอนต่อ จากคุณ : กัมม์ - [ 13 ต.ค. 49 08:55:32 ]

ความคิดเห็นที่ 17 สวัสดีค่ะ คุณหลวงพิฆาตกับแกล้ม ^________^ ไม่ได้มาติดตามซะนานเลย   วันนี้มีเวลาแล้วค่ะ (นิดนึง) ก็เลยมาตามอ่าน กวดซะแทบแย่  ทันแล้ว  .... ไม่ทราบว่าน้ำท่วมบ้านคุณ little kitty ไม่งั้นละก็ จะถ่อเรือไปช่วยเลยเชียวแหละ ^_____^ จากคุณ : ปริยวาที - [ 13 ต.ค. 49 09:48:54 ]

ความคิดเห็นที่ 18 อยุธยายศล่มแล้ว              ลอยวา-   รีเฮย สวรรคโลกศรีสัชชนาฯ        หลุดพ้น จะรอดรึไม่ครา                  นี้อ่วม หนักนอ ทุกเขื่อนทุกฝายล้น            เอ่อท้นทะลักทะลาย เสียดายโบราณสถานหลายแห่ง จริงๆวิกฤติ มาก พระนอน อ่างทอง จะกลายเป็นพระปางบรรทมสินธุ์ แล้ว จากคุณ : จำปูน (อ่างหยก) - [ 13 ต.ค. 49 11:58:15 ]

ความคิดเห็นที่ 19 สวัสดีครับ  คุณ ปริยวาที ตามหามา ๒ กระทู้แล้ว ไปไหนมาจ๊ะ สวัสดีครับ  คุณพระ วันนี้มีโคลงเพราะๆมาฝากอีกแล้ว ขอบพระคุณครับ   เอาเรือออกมาใช้  พากันไปชมทุ่งหน้าน้ำ (แก้น่า) แก้ไขเมื่อ 13 ต.ค. 49 13:25:07 แก้ไขเมื่อ 13 ต.ค. 49 12:11:57 จากคุณ : กัมม์ - [ 13 ต.ค. 49 12:07:03 ]

ความคิดเห็นที่ 20 ตอนที่ ๔  เมืองสวรรคโลก - พิจารณาในส่วนตัวเมือง          เมืองสวรรคโลกนี้  กำเเพงเมืองตามที่กล่าวไว้ในพงศาวดารเหนือว่า กว้าง ๕๐ เส้น ยาว ๑๐๐ เส้น  ซึ่งเหลือที่จะเป็นไปได้  เมืองใหญ่ถึงเพียงนี้จะรักษาที่ไหนไหว  แต่นอกจากในพงศาวดารเหนือนี้ก็เป็นอันไม่ได้ความจากที่แห่งใดอีก  ว่าตามความจริงเมืองนี้ใหญ่เท่าใดแน่  แม้ในพงศาวดารเหนือนั้นเองก็มีข้อความปรากฏอยู่ว่า  เมืองไม่ได้คงอยู่อย่างเดิม  ได้จัดการย่อกำแพงแก้ไขตกแต่งใหม่เมืองครั้งเตรียมการจะรับศึกพระเจ้าศรีธรรมไตรปิฎกเมืองเชียงแสน  การย่อกำแพงนั้น ถ้าจะอ่านตรงๆไปตามพงศาวดารเหนือ  ต้องเข้าใจว่าการย่อกำแพง  น่าจะแปลว่ายกกำแพงร่นเข้ามา  คือทำเมืองให้แคบเข้ากว่าของเก่า  ที่นึกเช่นนี้เพราะเมื่อไปดูวัดมหาธาตุ ซึ่งตั้งอยู่นอกกำแพงเมืองทางทิศตะวันออก  ได้เห็นกำแพงอันหนึ่งริมฝั่งใต้ลำน้ำยมในเวลานี้  มีเป็นเทินดินยาวเป็นเทือกไปซึ่งไม่ใช่ถนน  เพราะแคบและชันมาก  กำแพงดินอันนี้เป็นแนวเดียวกับกำแพงเมืองด้านริมฝั่งน้ำที่เห็นอยู่เดี๋ยวนี้  ออกมาตั้งลอยอยู่เฉยๆ  ด้านสกัดก็ไม่มี            มีปัญหาอยู่ว่า  นี่คือกำแพงอะไรทำไมมาตั้งอยู่ทางนั้น  จะมีทางตอบได้ทางหนึ่งว่า  เดิมเมืองออกมาถึงวัดมหาธาตุ  และวัดมหาธาตุอยู่ภายในกำแพงเมือง  ที่ตรงนั้นเป็นแหลมถูกน้ำเซาะอยู่เสมอ  จะอยู่ไม่ได้ต่อไป  จึงได้ขยับเมืองหนีให้ห่างออกไปจากปลายแหลมนั้นอีก  กำแพงด้านตะวันออกเวลานี้อยู่ห่างจากวัดมหาธาตุประมาณ ๒๐ เส้น(๑)  ลองพลิกพงศาวดารเหนือดูในเรื่องย่อกำแพงเมืองนั้นอีกทีหนึ่ง  ได้ความว่า เมื่อพุทธศักราช ๑๒๐๑ ปี  พระเจ้าอรุณราช (คือพระร่วง) ได้อันตรธานหายไปในแก่งกลางเมือง  และพสุจกุมารได้เป็นใหญ่ในกรุงศรีสัชนาลัยต่อไปแล้ว  ขุนไตรภพนาถเสนาผู้ชำนาญในการสงครามได้ทูลพระเจ้าพสุจราชว่า "เมืองเรานี้พระเจ้าข้า หาปผู้มีบุญมิได้แล้ว  และอันตรายจะบังเกิดมีไปเมื่อภายหน้า  ขอพระองค์ให้แต่งกำแพงและหอรบไว้ให้มั่น"  พระเจ้าพสุจราชทรงพระดำริเห็นชอบด้วยจึงดำรัสสั่งให้ขุนไตรภพนาถเป็นแม้กองจัดการแบ่งปันหน้าที่  "ให้ย่อกำแพงงเข้าไปเป็นป้อมให้รอบเมือง" ดังนี้            เรื่องราวในตอนนี้ยกเสียในส่วนศักราชซึ่งจะเอาเป็นหลักมิได้นั้น  ก็ดูน่าจะเชื่อว่าอาจจะมีความจริงเป็นมูลอยู่บ้าง  ถ้าเช่นนั้นก็ต้องเข้าใจว่ากษัตริย์กรุงศรีสัชนาลัยวงศ์พระร่วงนั้น  ในสมัยนี้อำนาจถอยลงแล้ว  เพราะกษัตริย์เองเรียวลง  ไม่เหมือนท่านที่เป็นต้นวงศ์  กล่าวคือพระร่วงที่ลบศักราชนั้น  ถ้อยคำที่ขุนไตรภพนาถกล่าวว่า  ในเมืองหาผู้มีบุญมิได้แล้วนั้น คงจะไม่ใช่เป็นคำที่ได้กล่าวทูล  คงจะเป็นความเห็นของผู้แต่งเรื่องจับมาใส่ปากขุนไตรภพนาถ  โดยความตั้งใจจะสำแดงว่าเมืองศรีสัชนาลัยเวลานั้นโทรมปานใด  ส่วนกษัตริย์เองก็คงรู้สึกว่าอำนาจของตนถอยลงเหมือนกัน  ส่วนการที่จะซ่อมแซมเมืองขึ้นใหม่นั้นเป็นการจำเป็นเพื่อจะได้ต่อสู้ศัตรูได้  แต่ครั้นจะทำขึ้นตามแนวกำแพงเก่าก็คงจะเห็นใหญ่โตนัก  ไม่มีกำลังจะรักษาจึงร่นกำแพงเข้าไปตีวงให้แคบเข้า  การที่ทำเช่นนี้เองข้าพเจ้าเข้าใจว่าตรงกับที่กล่าวว่าสั่งให้ย่อกำแพงให้รอบเมือง  แต่อาศัยที่ท่านผู้แต่งพงศาวดารเหนือไท่ได้ไปดูถึงพื้นที่  จึงอธิบายเอาตามความเข้าใจของตนเองว่าย่อเข้าไปเป็นแห่งๆ เฉพาะตรงที่ต้องการจะทำป้อม          มีปัญหาอยู่อย่างหนึ่งว่า  เมื่อเห็นเมืองเก่าไม่เหมาะแล้วทำไมไม่ยกย้ายไปตั้งเสียที่อื่นทีเดียว  ทำไมจึงได้ตีวงเข้าไปให้แคบอยู่กับที่เดิมนั้นเอง  ปัญหานี้จะตอบได้ ๓ ประการ  คือประการที่ ๑ ที่นี้เป็นที่ผู้คนได้ฝังรกรากมาหลายชั่วคนแล้ว  จะอพยพย้ายไปประชาชนก็จะได้ความเดือดร้อนมาก  ประการที่ ๒ ทั้งกำลังและอำนาจถอยน้อยลงไปกว่าแต่ก่อนเป็นอันมาก  การที่จะไปสร้างเมืองขึ้นใหม่ต้องอาศัยทั้งกำลังทั้งอำนาจบริบูรณ์  ถ้าแม้จะไปสร้างเมืองใหม่ไหนจะต้องอพยพครอบครัวไป  ไหนจะต้องคิดถึงการที่จะทำสงครามต่อสู้กับผู้ที่อาจเกะกะขัดขวาง  ไหนจะต้องเที่ยวหาวัตถุที่จะต้องใช้ในการก่อสร้างนั้นใหม่  ถ้าเพียงตีวงให้แคบเข้าในที่เดิมตัดความลำบากลงได้มาก  วัตถุที่จะใช้ก่อสร้างก็มีอยู่แล้ว  คือรื้อเอาแลงในกำแพงเก่ามาทำกำแพงใหม่ก็ได้  และมีสิ่งที่เป็นพยานปรากฏอยู่ว่าได้รื้อของเก่ามาทำของใหม่  คือกำแพงที่ริมน้ำทางข้างวัดมหาธาตุนั้น ยังมีเหลืออยู่เเต่เทินดินเท่านั้น          แต่ยังมีข้อสำคัญกว่าทั้ง ๒ ข้อที่กล่าวมาแล้ว  คือความจำเป็นที่จะต้องรีบจัดการแต่งกำแพงและหอรบไว้ให้มั่น  เพราะในสมัยนี้ พระเจ้าศรีธรรมไตรปิฎกเมืองเชียงแสนมีอำนาจขึ้นแล้ว  ขุนพลผู้หนึ่ง (จะชื่อไตรภพนาถหรืออะไรก็ตาม) คงจะได้ทราบระแคะระคายอยู่แล้วว่าพระเจ้าศรีธรรมไตรปิฎกคิดจะลงมาทางใต้  จึงได้ทูลแนะนำพระเจ้ากรุงศรีสัชนาลัยให้เตรียมการไว้ท่า  แต่ต้องเข้าใจว่ามีเวลาเตรียมน้อยเต็มที  เพราะว่าพอทัพเชียงแสนยกลงมาจริงก็สู้เขาไม่ได้  พระเจ้าพสุจราชต้องออกไปถวายบังคมและยกพระราชธิดาให้  เมื่อการเป็นเช่นนี้แล้ว ไฉนเล่าจะมีเวลาเที่ยวหาชัยภูมิตั้งเมืองใหม่ได้  เมื่อย่อกำแพงเข้าไปนั้น  จะได้ย่นกี่ด้านไม่มีสิ่งไรเป็นหลักจะเดา  รู้ได้แน่อยู่ด้านเดียว  คือว่ากำแพงด้านริมฝั่งน้ำยมนั้น  เคยมียาวไปอีกราว ๒๐ เส้น  เพราะตัวกำแพงเก่ายังมีเหลืออยู่(๒) จากคุณ : กัมม์ - [ 13 ต.ค. 49 12:27:23 ]

ความคิดเห็นที่ 21 ขอบคุณคุณกัมม์ และ คุณปริยวาทีนะคะ สถานการณ์น้ำท่วมที่จันท์คลี่คลายไปบ้างแล้วค่ะ น่าห่วงก็ลุ่มน้ำเจ้าพระยานี่ละค่ะ  อย่างที่คุณจำปูนฯว่า โบราณสถานหลายแห่งในอยุธยาจะ"บรรทมสินธุ์" กันเป็นแถวๆ ส่งกำลังใจให้คนที่กำลังประสบอุทกภัย พร้อมๆกับอ่านกระทู้ไปด้วยนะคะ แก้ไขเมื่อ 13 ต.ค. 49 15:13:59 จากคุณ : little kitty - [ 13 ต.ค. 49 13:03:51 ]

ความคิดเห็นที่ 22 สวัสดีตอนบ่ายครับ คุณ little kitty ก็ขอให้กำลังใจสำหรับผู้สบภัยนะครับ ขอให้เข้าที่เข้าทางโดยเร็ว ผ่านพ้นไปโดยดี จะช่วยเหลือทุกทางที่ทำได้นะครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 13 ต.ค. 49 13:29:56 ]

ความคิดเห็นที่ 23 ดีใจด้วยครับ ที่คุณ little kitty สบายขึ้นแล้ว สงสารคนที่ถูกน้ำท่วมขังจับจิต ขนาดที่ท่วมแล้วลด ลด แล้วก็มาใหม่ ยังขยาด นี่เล่นท่วมขังเป็นเดือน คงแย่แน่ๆ เอาใจช่วยทุกท่านครับ จากคุณ : จำปูน (อ่างหยก) - [ 13 ต.ค. 49 14:16:23 ]

ความคิดเห็นที่ 24 (ต่อ)          จังหวัดเมืองสวรรคโลกเมื่อก่อนย่อกำแพง  จะใหญ่กว้างเพียงไรเหลือที่จะเดา  แต่เนื้อที่เพียงกำแพงล้อมอยู่  ในกาลบัดนี้ก็ไม่ใช่เล็ก  ได้ให้ขุนวิจารณ์รัฐขันธ์ทำแผนที่เมืองนี้  แล้วมาวัดดูตามแนวกำแพงได้ความว่า  ด้ายตะวันออกเฉียงเหนือ คือ ที่ริมฝั่งน้ำยม ๒๒ เส้น ๑๐ วา  ด้านตะวันออกเฉียงใต้ ๒๒ เส้น ๕ วา  ด้านตะวันตกเฉียงใต้ ๒๙ เส้น ๑๕ วา  ด้านตะวันตกเฉียงเหนือ ๒๐ เส้น ๑๐ วา  รวมโดยรอบเป็น ๙๕ เส้น  เล็กกว่าเมืองสวรรคโลกที่พงศาวดารเหนือกล่าวว่าบาธรรมราชสร้างนั้นเป็นอันมาก  และเล็กกว่าเมืองสุโขทัย  ซึ่งวัดโดยรอบได้ถึง ๑๖๔ เส้น          พงศาวดารเหนืออยู่ข้างจะเข่นอะไรๆให้ใหญ่เกินจริงเป็นเสียแทบทุกสิ่ง  กำแพงเมืองสวรรคโลกนั้น ใช่จะเข่นให้มากไว้แต่ในทางยาว  ทางหนาทางสูงก็เข่นให้หนักเหมือนกัน  คือกล่าวไว้ว่ากำแพงสูง ๔ วา หนา ๘ ศอก  ตั้งแต่พอได้เห็นเมื่อวันแรกไปถึงก็นึกในใจแล้วว่าคงไม่จริงเช่นนั้น  แต่ในเวลานั้นต้นไม้และเถาวัลย์ขึ้นอยู่รกรุงรัง  ทั้งที่ในกำแพงทั้งที่ในคู  จึงไม่สามารถจะคะเนได้เป็นแน่นัก  ข้าพเจ้าจึงขอคนไปถางดูตอนหนึ่ง  ทางด้านตะวันออกเฉียงใต้  จึงได้มีโอกาสตรวจสอบบและวัดดูทั้งคูและกำแพงคูกว้าง ๑๓ วา ๒ ศอก  ลึกประมาณ ๕ ศอก  กำแพงก่อด้วยศิลาแลงตัดเป็นแผ่นอย่างหนาเช่นอิฐ  และสูง ๓ วา ที่เชิงหนา ๔ ศอก ยอดหนา ๓ ศอก  มีเชิงเทินสำหรับทหารขึ้นรักษาหน้าที่  มีที่เดินประมาณศอกคืบ  ผิดกับในพงศาวดารเหนือมากอยู่          คราวนี้พิจารณาตามข้อความในพงศาวดารกรุงเก่าต่อไปก่อนที่จะเริ่มเดา  เมื่อพระนเรศวรเป็นเจ้าทรงตีเมืองสวรรคโลก จะได้ตีทางไหนบ้าง  ก็ต้องตรวจค้นหาประตูว่าจะมีอยู่ทางใดบ้าง  การค้นประตูในเมืองที่ทิ้งร้างไว้นานๆแล้วนั้น  ไม่ใช่ของง่ายเพราะบางทีที่เป็นช่องอยู่จะไม่ใช่ประตู  เป็นแต่กำแพงทลายก็ได้  หรือที่มีประตูแต่ต้นไม้ขึ้นรกบังเสียหมดจนเลยไม่เห็นก็ได้  เพราะฉะนั้น จำเป็นจะต้องหาคนนำทาง  พระยาอุทัยมนตรีไปได้ตัวมาคนหนึ่ง ชื่อนายเทียน ชาวเมืองสวรรคโลก  เรียกกันว่าอาจารย์เทียน  เพราะถือกันว่าเป็นคนมีวิชาความรู้มาก  และได้บวชอยู่นาน  เป็นสมภารอยู่ที่วัดมหาธาตุ  นายเทียนผู้นี้ได้ใช้ประโยชน์มาก  คือใช้เป็นคนนำไปดูที่ต่างๆ  หรือให้ไปล่วงหน้าไปค้นหาสถานที่ไว้ให้ดู  ที่จริงนายเทียนอยู่ข้างจะรู้จักสถานที่ต่างๆมาก  และมีเรื่องราวเล่าได้เป็นอันมาก  แต่ฟังนายเทียนเหมือนอ่านพงศาวดารเหนือ  คือต้องฟังแต่พอให้มีทางพิจารณาต่อไป  ไม่ใช่ถือเอาเป็นแน่นอน            นายเทียนผู้นี้ ข้าพเจ้าได้ไล่เลียงเรื่องประตูเมือง  คงจำหน่ายได้ ๔ ประตู  คือประตูใหญ่ทางด้านตะวันออกเฉียงใต้เรียกว่าประตูรามณรงค์  ประตูด้านตะวันตกเฉียงใต้มี ๒ ประตูคือประตูผี ๑  ประตูชนะสงคราม ๑  ด้านตะวันตกเฉียงเหนือมีประตูใหญ่ชื่อประตูชัยพฤกษ์  ชื่อประตูเหล่านี้เป็นนายเทียน  ไม่ปรากฏว่าได้มาจากแห่งใด  ที่ข้าพเจ้ายอมเรียกตามชื่อเหล่านี้ก้เพราะเห็นว่า  เรียกชื่ออะไรไว้อย่างหกนึ่งดีกว่าจะต้องอธิบายให้ยืดยาวทุกๆคราวที่จะกล่าวถึงประตูใดประตูหนึ่ง  และในแผนที่ ข้าพเจ้าก็ปล่อยไว้เช่นนั้นด้วยเหตุเดียวกัน           บัดนี้จะลองจับชนกับข้อความในพงศาวดารกรุงเก่าดูทีหนึ่ง  อ่านดูตามความเข้าใจว่าประตูสามเกิดเป็นประตูที่มีป้อมค่ายรักษามั่นคง  จนถึงยกเข้าเผาและหักเอาเป็นหลายครั้งยังไม่สำเร็จได้  ประตูที่มีป้อมค่ายป้องกันแข็งแรงมีอยู่ประตูเดียวคือประตูชนะสงครามทางด้านตะวันตกเฉียงใต้  หน้าประตูมีคูสองชั้นและเทินดินสูงหนา  ทำเป็นเหมือนป้อมปีกกา  ดูมั่นคงน่าจะตีหักเอาได้โดยยาก  ถึงแม้จะพิตารณาดูตามแบบวิธีทำป้อมค่ายอย่างปัตยุบันสมัยนี้  ก็ต้องนับว่าไม่เลวนัก  ถ้าลำพังแต่ทหารราบต่อราบสู้กัน  ดูเหมือนผู้ที่ตั้งมั่นรักษาที่นั้นจะได้เปรียบมาก  เพราะเหตุฉะนี้ดูประตูนี้น่าจะเป็นประตูสามเกิด          ประตูสะพานจันนั้น  ข้าพเจ้าเดาว่าน่าจะเป็นประตูรามณรงค์ทางด้านตะวันออกเฉียงใต้  คือช่องทางที่ข้าพเจ้าเดินเข้าไปในเมืองเมื่อแรกไปจากสุโขทัยนั้นเอง  ที่ข้าพเจ้าเดาเช่นนี้ เพราะว่าที่ริมถนนที่เดินไป เมื่อจวนจะถึงประตูนั้นเห็นเป็นสระอันหนึ่งรูปยาวขวางไปจนตรงหน้าประตูมีร่องน้ำเดินไปประจบกับคูเมือง  จึงเดาว่าน่าจะมีสะพานข้ามคลองที่เชื่อมสระกับคูนั้นสักอันหนึ่ง  แต่หลักฐานไม่สู้มั่นคงนัก  ส่วนประตูหม้อนั้นเหลือสติกำลังที่จะเดา  เว้นเสียจะชี้สุ่มลงไปว่าประตูผีนั้นเองเท่านั้น(๓)          เมื่อได้ตรวจลาดเลาดูเช่นนี้แล้ว  อยากจะใคร่เดาต่อไปว่าทัพสมเด็จพระนเรศวรเป็นเจ้า  เมื่อยกมาจากเมืองสุโขทัยนั้น  ได้มาตามทางที่ข้าพเจ้าเดิน คือตามถนนพระร่วงนั้นเอง  เพราะดูเป็นทางสะดวกกว่าทางอื่น  ถ้าเช่นนั้นแล้วก็แปลว่ายกขึ้นมาแต่ตะวันตกเฉียงใต้  เพราะฉะนั้น ที่จะเข้าหักเอาเมืองก็คงจะเข้าทางด้านที่มาถึงเข้าก่อน  คือด้านตะวันตกเฉียงใต้กับตะวันออกเฉียงใต้ (เมืองนี้ไม่ได้ตั้งตรงทิศ  หน้ากำแพงจึงเฉียงอยู่เช่นนี้ทั้งหมด)  แต่ด้านนี้ชาวเมืองคงจะได้จัดการเตรียมป้องกันไว้แข็งแรง  เพราะคงจะรู้อยู่แล้วว่าทัพสมเด็จพระนเรศวรจะยกมาทางนั้น  การที่จะปล้นเอาเมืองในครั้งแรกจึงไม่สำเร็จ            จนภายหลังต้องย้ายไปทำการหักหาญทางดอนแหลมหรืออุดรแหลม  ซึ่งโหราจารย์ทูลว่าเป็นอริแก่เมือง  ข้าพเจ้าเข้าใจว่าดอนแหลมจะเป็นถูก  อุดรแหลมดูแปลไม่ได้ความว่ากระไร  แต่ดอนแหลมแปลได้ตามภูมิที่  คือทางตะวันออกของเมืองเป็นที่ดอนเป็นแหลมยื่นออกไป  ลำน้ำยมหักศอกเลี้ยวเป็นข้อศอก  ที่แผ่นดินจึงเป็นแหลม  มีวัดมหาธาตุอยู่ที่ปลายแหลมนี้  อีกประการหนึ่งพิจารณาดูท่าทางกำแพงด้านนี้จะโลเลยิ่งกว่าด้านอื่น  คูหน้ากำแพงก็ไม่มี  ดูเป็นที่ควรจะหักเอาได้ง่ายกว่าด้านอื่น  กำแพงด้านนี้ก็ชำรุดหักพังมากกว่าด้านอื่น  เพราะคงจะถูกทำลายลงเสียครั้งนั้น  คูที่สูญก็บางทีจะสูญมาแต่ครั้งนั้นเอง  คือถูกถมแล้วภายหลังเลยไม่มีใครขุดขึ้นใหม่อีก  ส่วนประตูดอนแหลมที่ทหารเข้าเผาหักเอาได้นั้น  ก็คงทลายเสียหมดในครั้งนั้น  จึงค้นไม่พบประตูเลยจนช่องเดียวทางแถบนี้          ส่วนวัดไม้งามที่ตั้งทัพหลวงของสมเด็จพระนเรศวรในครั้งนั้นก็ดี  วัดไผ่ที่พระยาสวรรคโลกหนีเข้าไปซ่อนอยู่ก็ดี  ไม่มีสิ่งไรเป็นหลักฐานที่จะเดาได้  จึงไม่ได้คิดค้นหาเลย(๔) .................................................................................................................................................... อธิบายความในตอนที่ ๔          (๑)  เมื่อทรงพระราชนิพนธ์หนังสือนี้  เป็นเวลาก่อนค้นพบเมืองเชลียง  ซึ่งกล่าวไว้ในอธิบายเลย (๒) ข้างท้ายตอนที่ ๑๐  ความที่ทรงพรรณนาตอนนี้ก็ประกอบหลักฐานว่าเมืองเชลียงตั้งอยู่ที่วัดมหาธาตุ (ที่ชาวเมืองเรียกกันว่าวัดน้อย)  และพระปรางค์วัดมหาธาตุนี้เองที่ในจารึกพ่อขุนรามคำแหงกล่าวถึงเมืองเชลียงว่า  เอาศิลาจารึกอันหนึ่ง "สถาปกไว้ด้วยพระศรีมหาธาตุ"          (๒)  หนังสือพงศาวดารเหนือ  พระวิเชียรปรีชาเจ้ากรมราชบัณฑิตยฝ่ายพระราชวังบวรฯเป็นผู้แต่งเมื่อรัชกาลที่ ๑ กรุงรัตนโกสินทร์  สังเกตเห็นได้ในหนังสือนั้น  ว่าเป็นแต่รวบรวมเรื่องเกร็ดต่างๆ (ทั้งทีมีผู้เขียนไว้และที่มีผู้จำไว้ได้) เอามาเรียบเรียง  ความเรื่องเดียวกันแยกออกเป็น ๒ เรื่องเล่าซ้ำกันก็มีหลายแห่ง  อันเรื่องแก้ไขกำแพงเมืองสวรรคโลกและสุโขทัย  มีหลักสำหรับวินิจฉันในทางโบราณคดีอยู่อย่างหนึ่ง  คือในสมัยเมื่อราชวงศ์พระร่วงครองกรุงสุโขทัยนั้น  ปืนใหญ่ยังไม่มี  เชิงเทินคินรอบนอกกำแพงเมืองสวรรคโลกและสุโขทัยสร้างสำหรับกันปืนใหญ่  ต้องเป็นของสร้างต่อเมื่อใช้ปืนใหญ่ในการรบพุ่งคือในสมัยกรุงศรีอยุธยา  แต่ผู้แต่งหนังสือพงศาวดารเหนือมิได้คำนึงถึงความข้อนี้  ฝ่ายพวกชาวเมืองนั้น เห็นสิ่งใดปรากฏอยู่คิดว่าเป็นของครั้งพระร่วงทั้งนั้น  บางทีก็เกิดเป็นเรื่องสาขาออกไป  ดังเรื่องพระเจ้าศรีธรรมไตรปิฎก  ดังจะแสดงในตอนว่าด้วยเมืองพิษณุโลกต่อไปข้างหน้า          (๓)  ที่เรียกว่าประตูหม้อ  สันนิษฐานว่าประตูหม้อเป็นทางเดินไปตำบลที่ตั้งเตาหม้อ  คือทำเครื่องสังกโลก  ถ้าเช่นนั้นก็อยู่ตอนริมน้ำทางด้านเหนือ          (๔)  ข้าพเจ้าไปตรวจครั้งหลัง เมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๐  พบวัดใหญ่ๆอยู่ในป่าระหว่างเขาใหญ่ไปทางเขารังแร้งหลายวัด  สมเด็จพระนเรศวรเห็นจะตั้งค่ายหลวงในที่ตำบลนั้น ตรงกับทางที่พรรณนาในพระราชนิพนธ์ แก้ไขเมื่อ 13 ต.ค. 49 15:04:04 จากคุณ : กัมม์ - [ 13 ต.ค. 49 14:44:39 ]

ความคิดเห็นที่ 25 ตอนที่ ๕  เมืองสวรรคโลก - ภายในกำแพง          ภายในกำแพงเมืองสวรรคโลก  ก็มีสถานที่ซึ่งควรดูอยู่หลายแห่ง  แต่ถ้าแม้จะเปรียบกับที่ในเมืองสุโขทัยแล้วก็สู้กันไม่ได้เลย  ถึงกระนั้นก็พอจะดูได้สนุกบ้าง          ที่ซึ่งข้าพเจ้าได้ดูก่อนแห่งอื่นคือเขาพนมเพลิง  ซึ่งหนึ่งสือพงศาวดารเหนือกล่าวว่า  ฤๅษีสัชนาลัยได้สั่งสอนบาธรรมราชเมื่อจะสร้างเมืองนั้นว่า "สูเจ้าจงเอาพนนเพลิงเข้าไว้ในเมือง  เป็นที่สร้างพรตบูชากูณฑ์"  เขาพนมเพลิงอยู่ภายในเมืองจริง  อยู่ติดกับกำแพงด้านตะวันตกเฉียงเหนือ  เพราะฉะนั้นมีความยินดีที่จะกล่าวได้ว่า  ครั้งนี้พงศาวดารเหนือไม่เหลว  แต่เขานั้นเป็นสองลูกแฝด  เรียกชื่อว่าสุวรรณคีรียอดหนึ่ง ยอดสุวรรณคีรีอยู่ริมกำแพงสูง ๑๔ วา  ยอดพนมเพลิงอยู่ต่อไปทางทิศตะวันออกสูง ๑๐ วา            ได้ขึ้นไปที่ยอดสุวรรณคีรีก่อน  ทางขึ้นมีศิลาแลงประดับเป็นขุนบันได  ขึ้นไปถึงไหล่เขามีกำแพงแลงก่ออยู่ทางด้านเหนือ สูงท่วมหัวคน  ข้างด้านใต้มีกองแลงเป็นแนวอยู่เข้าใจว่าคงจะเป็นกำแพงเช่นเดียวกับด้านเหนือ  มีเสาแลงตั้งอยู่ด้านตะวันออก ๔ เสา  กำแพงนั้นคือผนังวิหาร  เสานั้นคือเสามุขหน้าวิหาร  ต่อวิหารไปทางตะวันตกมีบันไดขึ้นไปทางยอดเขา  ซึ่งก่อเป็นลานสี่เหลี่ยมไว้  บนลานนี้มีพระเจดีย์ทำด้วยแลง เป็นรูประฆังทรงเตี้ยมีคูหาสำหรับตั้งพระทั้ง ๔ ทิศ(๑)  บนลานพระเจดีย์นี้เป็นที่ดูภูมิประเทศได้ดี  มองไปทางทิศตะวันตกเฉียงใต้เห็นเขาพระศรีและถนนพระร่วงที่มาจากสุโขทัย  ที่บนยอดเขานี้เป็นที่คอยดูกองทัพจะเหมาะนักหนา  เพราะจะแลเห็นได้แต่ไกล  เพราะฉะนั้นควรที่จะต้องเอาเข้าไว้ในเมือง  และถ้ามีปืนใหญ่ตั้งบนเขานี้  จะได้เปรียบข้าศึกที่เข้าปล้นเมืองทางด้านนี้มาก  ข้าพเจ้าเชื่อว่ากองทัพหลวงสมเด็จพระนเรศวรเมื่อครั้งไปปราบขบถพระยาพิชัย  ที่เข้าปล้นหักเอาเมืองไม่ได้ในชั้นต้นก็คงจะเป็นเพราะชาวเมืองสวรรคโลกได้อาศัยเขานี้เป็นประโยชน์มาก            ส่วนยอดเข้าพนมเพลิงนั้น  ทางขึ้นมีบันไดศิลาแลงเหมือนที่เขาสุวรรณคีรี  บนยอดทำเป็นลาน  มีพระเจดีย์ก่อด้วยแลงองค์หนึ่ง  มีวิหารอยู่ด้านตะวันออกของพระเจดีย์และกุฎีเล็กอันหนึ่ง  การก่อสร้างใช้แลงเป็นพื้นแต่ฝีมือไม่วิจิตรอะไร  พนมเพลิงนี้พงศาวดารกล่าวว่าเป็นที่บูชากูณฑ์ซึ่งอาจจะจริงได้  เพราะสังเกตดูตามเรื่องที่กล่าวถึงบูชากูณฑ์หรือบูชายัญในศาสนาพราหมณ์ก็ดี  หรือศาสนายิวก็ดี  มักพอใจทำบนยอดเขา  เพราะนิยมกันว่าใกล้พระเป็นเจ้าและเทวราชทั้งหลายยิ่งขึ้นกว่าบูชากับพื้นดินราบๆ  ที่บูชากูณฑ์ดังกล่าวมาแล้วนั้นก็มักจะไม่มีเป็นสถานอะไร  มักทำการบูชากลางแจ้ง  อย่างดีก็มีแท่นสำหรับกองไฟบนนั้นเท่านั้น  เพราะฉะนั้นจะคิดหาสิ่งไรให้เหลืออยู่เป็นหลักฐานแห่งความเดานี้ย่อมจะไม่ได้อยู่เอง  แต่ถ้าแม้ได้บูชากูณฑ์บนเขานี้จริงน่าจะไปบูชาบนยอดเขาสุวรรณคีรี ซึ่งเป็นยอดสูง  และชื่อพนมเพลิงน่าจะมุ่งเรียกรวมทั้งสองยอดเป็นเขาอันเดียว  ชื่อสุวรรณคีรีน่าจะเป็นชื่อภายหลัง  ส่วนเจดีย์และวิหารบนเขาทั้งสองยอดนั้น  ข้าพเจ้าเชื่อว่าเป็นของสร้างเพิ่มเติมขึ้นภายหลังตามนิสัยของมนุษย์บางจำพวก  ซึ่งชอบไปสร้างอะไรๆไว้บนเขาเป็นที่เหมาะ          ลงจากเขาพนมเพลิงมาแล้วเลยไปดูวัดช้างล้อม  ซึ่งอยู่ต้นทางที่จะเดินไปเขานั้น  ที่วัดช้างล้อมนี้มีชิ้นสำคัญอยู่ก็คือพระเจดีย์ใหญ่ตั้งอยู่ในลาน  มีกำแพงแก้วทำด้วยแลงเป็นเสากลมๆปักชิดกันเป็นรั้วเพนียด  มีแลงท่อนยาวๆพาดทับลานนั้น ๒๕ วาจัตุรัส  พระเจดีย์ซึ่งตั้งอยู่ในศูนย์กลางลานนั้นเป็นรูประฆัง  มีฐานสูงเป็นชั้นทักษิณ  เหนือลานชั้นทักษิณขึ้นไปเป็นฐานบัวมีคูหาเป็นระยะๆ  เหนือยอดคูหาขึ้นไปถึงบัวควว่าบัวหงาย  ทางด้านตะวันออกมีบันได้ขึ้นลานทักษิณ  รอบลานนั้นมีพนักลูกมะหวดวัดลานทักษิณตามแนวพนักนั้น ๑๐ วา ๓ ศอกจัตุรัส  รอบฐานแห่งลานทักษิณนั้นมีเป็นรูปช้างยืนหันหน้าออกมาข้างนอก  ดูประหนึ่งช้างหนุนลานทักษิณอยู่  ช้างที่นี้ผิดกับที่วัดช้างล้อมรอบเมืองกำแพงเพชร  คือแลเห็นทั้ง ๔ ขา  ด้านหนึ่งๆมีช้างยืนเป็นแถว ๘ ช้าง  กับมีที่มุมอีกมุมละ ๑ ตัว  รวมทั้งสิ้นเป็น ๓๖ ตัว  ช้างตัวหนึ่งวัดแต่แท่นที่ยืนถึงหัวสูง ๕ ศอก  ระหว่างรูปช้างมีเสารูปแปดเหลี่ยม หน้าละ ๖ นิ้ว สูง ๕ ศอกคืบ  มีกลีบบัวที่ปลายเสา  ดูราวกับเสาตะลุงสำหรับผูกช้าง  แต่พิจารณาดูจึ่งเห็นบันไดอยู่หลังเสา ๓ ขั้น สูงขั้นละคืบ ๖ นิ้ว  พอขึ้นยืนบนบันไดขั้นบนหน้าอกก็พอเสมอกับปลายเสา  เพราะฉะนั้นจึงเข้าใจว่าเป็นเสาประทีป  พอยืนบนบันไดขั้นบนก็พอตามตะเกียงหรือปักใต้ และจุดปรัทีบได้สะดวก  การประดับพระเจดีย์องค์นี้ดังที่กล่าวมาแล้วนั้น  ของเขาเข้าทีถูกใจข้าพเจ้านักหนา  จากพระเจดีย์นี้มีวิหารอยู่หลังหนึ่งตั้งอยู่นอกกำแพงแก้วไปทางทิศตะวันตะวันออก  ในนี้รกมากแต่ไม่นึกว่าจะมีอะไรที่น่าดูอยู่ในนั้นจึ่งไม่ได้จัดการถาง            วัดนี้ดูท่าทางเป็นวัดใหญ่  แต่ไม่มีหลักฐานอันใดที่จะเดาว่าใครสร้างหรือสร้างครั้งใด  และที่นี้จะตามอย่างที่กำแพงเพชร  หรือที่กำแพงเพชรจะตามอย่างที่นี่ก็ไม่มีหลักจะเดาได้อีก  แต่เชื่อว่าไม่ใช่ต่างคนต่างทำแล้วเผอิญความคิดไปโดนกันเข้าเอง  ข้างใดข้างหนึ่งคงจะได้ทำขึ้นก่อน  แล้วอีกข้างหนึ่งทำตามอย่าง  ถ้าจะลองเดาพุ่งไปทีหนึ่งก็น่าจะเดาว่า  ที่กำแพงเพชรทำทีหลังที่สวรรคโลก  คือนึกโยงไปจากข้อนความที่ปรากฏอยู่ว่า  พระเจ้าธรรมิกราชได้เคยครองเมืองศรีสัชนาลัยแต่เมืองครั้งยังเป็นลูกหลวงอยู่  ครั้นภายหลังได้ครองราชสมบัติกรุงสุโขทัยแล้ว  ได้ไปจัดการสร้างพระมหาธาตุที่เมืองกำแพงเพชร  ได้สร้างเจดีย์ช้างรอบที่นั้นขึ้นด้วยตามอย่างที่สวรรคโลก            ความเดาพุ่งของข้าพเจ้านี้  เชื่อว่าอย่างไรๆยังดีกว่าคำอธิบายของนายเทียนในเรื่องวัดช้างล้อมเมืองสวรรคโลกนี้  คือนายเทียนว่าพระพสุจกุมารซึ่งได้เป็นเจ้าเมืองศรีสัชนาลัยต่อพระร่วงนั้นเป็นผู้สร้าง  และดูเหมือนจะกล่าวด้วยว่าชื่อวัดราชบุรณ  แต่ข้าพเจ้าก็จำไม่ได้ถนัดไล่เลียงว่ามีหลักฐานอย่างไร  ก็ซัดว่าได้เห็นในหนังสือที่ไฟไหม้เสียแล้วนั่น  จึงเป็นอันหมดหนทางที่จะสืบพยานตามที่แกอ้างได้ จากคุณ : กัมม์ - [ 14 ต.ค. 49 09:39:50 ]

ความคิดเห็นที่ 26 วัดเขาพนมเพลิง ศรีสัชนาลัย ไฟล์ภาพจาก หอมรดกไทย จากคุณ : กัมม์ - [ 14 ต.ค. 49 09:42:13 ]

ความคิดเห็นที่ 27 (อ้างที่มาของภาพไม่ได้ ลืมครับ) แก้ไขเมื่อ 14 ต.ค. 49 10:20:41 จากคุณ : กัมม์ - [ 14 ต.ค. 49 09:45:17 ]

ความคิดเห็นที่ 28 วัดช้างล้อม ไฟล์ภาพจาก หอมรดกไทย จากคุณ : กัมม์ - [ 14 ต.ค. 49 10:07:02 ]

ความคิดเห็นที่ 29 ถ่ายกับพลายเงิน อายุ ๑๓ ปี หน้าวัดช้างล้อม ตอนนั้นไปเที่ยวเมื่อมีนาคม ๓๖ เป็นการขี่ช้างครั้งแรกในชีวิต เชือกนี้แหละครับ ตอนนี้พลายเงินก็อายุได้ ๒๖ ปีแล้ว จากคุณ : NickyNick - [ 14 ต.ค. 49 15:02:12 ]

ความคิดเห็นที่ 30 วัดช้างล้อม อีกมุมหนึ่ง ตอนที่ไปรอบนั้น ช้างหัวกุดหัวหักหมด เหลือแต่ขา ไม่รู้ตอนนี้เขาซ่อมยังไง จากคุณ : NickyNick - [ 14 ต.ค. 49 15:05:54 ]

ความคิดเห็นที่ 31 อีกรูปหนึ่ง รูปนี้ถ่ายปีเดียวกัน คนละเดือน วัดช้างล้อมเหมือนกัน ตอนไปเที่ยวเดือนมกราคม ๒๕๓๖ เลือกรูปที่พอดูได้ เพราะรูปอื่นมีแต่กระต่ายน้อยใหญ่ยั้วะเยี้ยะไปหมด มืดแล้ว ต้องรีบถ่าย ไม่ได้เพราะหวังรอวิวหรอก ไม่ต้องชมนะครับ เพราะถ่ายก็อปมายังไงก็ไม่สวย จากคุณ : NickyNick - [ 14 ต.ค. 49 15:08:51 ]

ความคิดเห็นที่ 32 ทางขึ้นวัดเขาพนมเพลิง ตอนนั้นระหว่างขับรถอยู่ เห็นไก่ฟ้าอยู่ในพงรกข้างทาง เกือบจับไก่แถวนั้นได้แล้ว นี่เป็นรูปตอนมีนาคม ๓๖ จากคุณ : NickyNick - [ 14 ต.ค. 49 15:12:22 ]

ความคิดเห็นที่ 33 วัดเขาพนมเพลิง มีทางเดินบนยอดต่อไปยังวัดเขาสุวรรณคีรีได้ จากคุณ : NickyNick - [ 14 ต.ค. 49 15:15:40 ]

ความคิดเห็นที่ 34 สวัสดีครับ พี่นิค ขอบพระคุณครับ สำหรับรูปที่ให้พวกเราได้เห็นด้วยนะครับ รูปท้ายนี้มุมเดียวกับ รูปที่ได้จากหอมรดกไทย เพียงแต่ไม่มีพระเอกกอดออกอยู่เท่านั้นเอง ขอบคุณครับ ต่อไปกระบวนถึงวัดเจดีย์เจ็ดแถว วัดอุทยานใหญ่ วัดนางพระยา รบกวนด้วยนะครับ แก้ไขเมื่อ 14 ต.ค. 49 15:56:49 จากคุณ : กัมม์ - [ 14 ต.ค. 49 15:54:37 ]

ความคิดเห็นที่ 35 (ต่อ)          ที่ข้างเจดีย์ช้างล้อมนี้มีวัดใหญ่น่าดูอยู่วัดหนึ่ง  ซึ่งชาวเมืองเรียกกันว่าวัดเจดีย์เจ็ดแถว  วัดนี้อยู่ติดกับวัดช้างล้อมทางด้านตะวันออกเฉียงใต้  แต่คูคนละต่างหาก  วัดเจดีย์เจ็ดแถวนี้มีคูและกำแพงศิลาแลงล้อมรอบ  ที่วัดภายในรอบกำแพงเป็นรูปสี่เหลี่ยมรีกว้าง ๒ เส้น ๗ วา  ยาว ๓ เส้น ๘ วา  ในนี้เข้าไปยังมีกำแพงแก้วอีกชั้นหนึ่งก่อด้วยแลงล้อมลานสี่เหลี่ยมกว้าง ๒๙ วา ยาว ๒ เส้น ๔ วา  ภายในกำแพงชั้นในนี้มีชิ้นสำคัญอยู่คือพระมหาธาตุเจดีย์ ฐาน ๖ วา สี่เหลี่ยมจัตุรัส มีคดล้อมรอบ  ส่วนพระเจดีย์นั้นรูปเป็นแบบเดียวกับพระมหาธาตุเจดีย์กลางเมืองสุโขทัย แต่ไม่สูงเท่า  เพราะลดชั้นทักษิณเสียชั้นหนึ่ง  ทรวดทรงก็งามแต่สู้ที่สุโขทัยไม่ได้  นอกจากพนะเจดีย์องค์ใหญ่ยังมีเจดีย์บริวาร  และซุ้มพระก่อเรียงรายสลับกันกันอยู่จนเต็มลาน  เจดีย์บริวารเหล่านี้เองที่ทำให้คนเรียกว่าวัดเจดีย์เจ็ดแถว  เจดีย์เหล่านี้มีรูปร่างต่างๆกัน  จึ่งเข้าใจว่าไม่ได้ทำลงในคราวเดียวพร้อมกันทั้งหมด  คงจะทำขึ้นเป็นคราวๆตามแต่ที่จะต้องการ  คือใช้เป็นที่บรรจุอัฐิเป็นพื้น  ทั้งพระเจดีย์องค์ใหญ่และเจดีย์บริวารกับซุ้มพระก่อด้วยด้วยศิลาแลงเป็นพื้น          ทางด้านตะวันออกเฉียงใต้พระมหาธาตุและอยู่ภายในกำแพงแก้วนั้นมีวิหารใหญ่ มีมุขเข้าไปเชื่อมต่อกับพระมหาธาตุ  ย่อผนังมุขนั้นเป็น ๒ ชั้น  วิหารนี้วัดแต่ข้างหน้าจนถึงหลังที่เป็นมุขนั้น ๑๙ วา ๒ ศอกคืบ  แต่หลังคาเข้าใจว่ามีเชื่อมต่อไปจนถึงพระเจดีย์  เพราะที่ฐานบัวพระเจดีย์ยังแลเห็นเป็นรอยอกไก่อยู่  เพราะฉะนั้นหลังคาคงจะยาวได้สักเส้นหนึ่ง  ทางกว้างของวิหาร ตอนกลาง ๑๓ วาทั้งระเบียงด้วย  เสาเป็นรูปแปดเหลี่ยมหน้าละคืบ ๖ นิ้ว  ก่อด้วยแลงแผ่นซ้อนๆกัน  ข้างวิหารมีกุฎีเล็กๆก่อด้วยแลงอยู่ข้างหน้าข้างละกุฎี  อนึ่ง ในลานนนี้ตามริมกำแพงแก้วมีเสาประทีปทำด้วยแลงปักอยู่เป็นระยะๆตลอดโดยรอบ  ภานนอกกำแพงแก้วออกไปมีอุโบสถอยู่ริมมุมวัดทางด้านตะวันตก  และตรงหลังพระเจดีย์ใหญ่ออกมามีเป็นฐานสี่เหลี่ยมก่อด้วยแลง  บนนั้นเป็นลานเกลี้ยงๆอยู่เฉยๆไม่มีร่อยรอยว่ามีเสาอยู่บนนั้นเลย  เพราะฉะนั้นคงไม่ใช่วิหาร  บางทีจะเป็นที่ปลูกต้นศรีมหาโพธิก็เป็นได้             วัดเจดีย์เจ็ดแถวนี้เป็นวัดใหญ่  เพราะฉะนั้นจำจะต้องลองสันนิษฐานดูว่าเป็นของใครสร้าง  นายเทียนกล่าวว่าวัดนี้เดิมเขาเรียกว่าวัดกัลยานิมิต  เพราะว่านางพระยาธิดาแห่งพระมหาธรรมราชา(บาธรรมราช)เป็นผู้สร้างขึ้น  นายเทียนอ้างหนังสือที่ไฟไหม้นั้นเป็นพยานอีก  จึงทำให้ข้าพเจ้ามีความสงสัยเป็นอันมากว่าหนังสือเล่มนั้นจะได้ถูกไฟไหม้ไปเสียสักกี่ปีแล้ว  และตามความจริงนายเทียนจะจำข้อความในนั้นได้สักเท่าไร             ส่วนตัวข้าพเจ้าเองก็ลองหันลงค้นหนังสือดูบ้าง  พงศาวดารเหนือเป็นอันยกเว้น  มีเหลืออยู่แต่คำจารึกหลักศิลาของเมืองสุโขทัย  ในคำจารึกหลักที่ ๒ ไม่มีกล่าวถึงอะไรในเมืองศรีสัชนาลัย  มีแต่ในหลักที่ ๑ พระเจ้ารามคำแหงได้กล่าวไว้ว่า "๑๒๐๙ ศกปีกุร  ให้ขุดเอาพระธาตุออกทงงหลายเห็นกทำบูชาบำเรอแก่พรธาตุได้เดือนหกวนน  จึงเอาลงฝงงในกลางเมืองศรีสัชนาไลย  ก่อพรเจดีย์เหนือหกเข้าจึ่งแล้วต้งงวงยผาล้อมพระมหาธาตุสามเข้าจึ่งแล้ว"  พิจารณาดูพระเจดีย์ใหญ่ในวัดเจดีย์เจ็ดแถวนี้  ดูรู้สึกว่าถ่ายแบบมาจากพระมหาธาตุกลางเมืองสุโขทัย  ทั้งแผนที่ในจังหวัดฐานพระเจดีย์ก็ดูคล้ายกัน  วิหารใหญ่ที่ติดกับพระเจดีย์ใหญ่ที่นี้ตรงกับวิหารพระศรีศากยมุนีที่สุโขทัย  รวบรวมความว่าวัดเจดีย์เจ็ดแถวนี้  ทำแบบเดียวกับมหาธาตุเมืองสุโขทัย  แต่ส่วนย่อมลงกว่าเท่านั้น  ทั้งเวียงผา(คือกำแพงหิน)หรือก็มีอยู่บริบูรณ์ มีถึง ๒ ชั้นดังที่ข้าพเจ้าได้เล่ามาแล้ว  เพราะฉะนั้นข้าพเจ้าจึงสันนิษฐานว่า  พระเจดีย์ใหญ่ในวัดเจดีย์เจ็ดแถวนี้เอง  คือพระเจดีย์ที่พระเจ้ารามคำแหงมาก่อขึ้นบรรจุพระมหาธาตุ  ที่พระเจดีย์นี้ตั้งก็เป็นกลางเมืองศรีสัชนาลัยตรงตามข้อความในหลักศิลาดูท่วงทีแยบคายกว่าวัดอื่น(๒)          ต่อวัดเจดีย์เจ็ดแถวไปอีกทางทิศตะวันออกเฉียงใต้  มีวัดอยู่วัดหนึ่ง  ซึ่งนายเทียนบอกว่าเป็นวัดอุทยานใหญ่  ซึ่งพงศาวดารเหนือกล่าวว่ามีตำแหน่งสมภารเป็นพระครูยาโชด(ญาณโชติ) คณะวัดมหาธาตุฝ่ายขวา  ได้ให้พระวิเชียรปราการเข้าไปตรวจดูลาดเลา  บอกว่าไม่มีสิ่งไรที่น่าดู  ข้าพเจ้าก็ไม่ได้เข้าไป  เป็นแต่ได้เดินผ่านไปเลียบกำแพงวัดซึ่งก่อด้วยแลง  ในนั้นเห็นวิหารหลังหนึ่งกับเจดีย์องค์หนึ่ง          แต่ถ้าเดินตรงต่อไปอีกถึงวัดที่มีของน่าดูอันหนึ่ง  นายเทียนเรียกว่าวัดนางพระยา  และอธิบายว่านางพสุจเทวีธิดาพระยากรุงจีน และอัครมเหสีพระยาร่วงเป็นผู้สร้าง  วัดนี้อยู่ริมกำแพงด้านตะวันออกเฉียงใต้ใกล้ประตูรามณรงค์ (ที่ข้าพเจ้าเดาว่าเป็นประตูสะพานจัน)  รอบวัดมีกำแพงแลงล้อม  มีพระเจดีย์องค์หนึ่งซึ่งไม่สู้งามอะไรไม่ต้องดูก็ได้  แต่วิหารที่อยู่ด้านตะวันออกเฉียงใต้ของเจดีย์นั้นน่าดู  แต่การที่จะดูต้องพิจารณาหน่อยจึงจะเห็นของดี            เมื่อแรกข้าพเจ้าไปก็ยังไม่เห็นอะไรที่น่าดู  และเกือบจะเดินกลับออกจากที่นั้นเสียแล้ว  เผอิญมีพวกที่ไปด้วยกันคนหนึ่งชี้ว่าที่เสาทางด้านหน้ามีลายปั้นด้วยปูน  ข้าพเจ้าเข้าไปตรวจดูลายปั้นนี้เห็นงามดีจึงเลยตรวจต่อไป  จึงเห็นว่ามีลายปั้นด้วยปูนเช่นนั้นอีกที่ผนังซึ่งทำเป็นช่องลูกกรง  แต่ทั้งต้นไผ่ข้างๆทั้งเถาวัลย์เลื้อยพันอยู่กับผนังทำให้เห็นลายไม่ถนัด  เผอิญมีมีดไปด้วยกันหลายเล่มจึงลงมือตัดเถาวัลย์และก้านกิ่งไผ่กันในทันใดนั้น  และวิหารนั้นตั้งบนลานสูงพ้นดินราว ๓ ศอก  จึงได้จัดการต่อเป็นแคร่ขึ้นไปเพื่อดูให้ใกล้ๆภายในครึ่งชั่วโมงกว่าๆก็พอได้ขึ้นไปพิจารณาลาย  ไม่รู้สึกว่าเหนื่อยเปล่าเลย  ที่ลูกกรงปั้นเป็นลายร้อยรักแข้งสิงห์  ประจำยามเทพประนม  ลายเหล่านี้ปั้นด้วยปูนติดอยู่กับแลง  เพราะฉะนั้นน่ากล้วไม่ช้านักจะกะเทาะสูญหมดเพราะไม่มีใครรักษา  ข้าพเจ้าได้ฉายรูปลายมาพิมพ์ลงไว้ในหนังสือนี้ด้วย  เพรื่อจะได้เป็นแบบให้ช่างที่คิดจะผูกลายต่อไป(๓) จากคุณ : กัมม์ - [ 14 ต.ค. 49 15:54:58 ]

ความคิดเห็นที่ 36 วัดเจดีย์เจ็ดแถว จาก หอสมุดไทย จากคุณ : กัมม์ - [ 14 ต.ค. 49 15:56:14 ]

ความคิดเห็นที่ 37 วัดนางพระยา จาก หอมรดกไทย จากคุณ : กัมม์ - [ 14 ต.ค. 49 15:58:44 ]

ความคิดเห็นที่ 38 วัดสวนแก้วอุทยานใหญ่ จากหอมรดกไทย [คลิกเพื่อชมภาพขนาดจริง] จากคุณ : กัมม์ - [ 14 ต.ค. 49 15:59:47 ]

ความคิดเห็นที่ 39 (เอาใหม่) วัดสวนแก้วอุทยานใหญ่ ไฟล์ภาพจาก   ห อ ม ร ด ก ไ ท ย จากคุณ : กัมม์ - [ 14 ต.ค. 49 16:03:25 ]

ความคิดเห็นที่ 40 เที่ยวเมืองสวรรคโลกยังมีหลายตอน อาทิตย์นี้ไม่จบ  ยกไปอาทิตย์หน้านะครับ พรุ่งนี้ต้องเอาซองกฐินไปส่งหลวงเพื่อนครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 14 ต.ค. 49 16:05:57 ]

ความคิดเห็นที่ 41 วัดเจดีย์เจ็ดแถว ตอนไปเที่ยวเมื่อมกรา ๓๖ เท่ห์มั้ยครับ จากคุณ : NickyNick - [ 15 ต.ค. 49 12:03:39 ]

ความคิดเห็นที่ 42 สวัสดีครับ พี่นิค เท่ห์สิครับ แลผาดๆคล้าย "ขุนเดช" ผู้พิทักษ์โบราณสถาน ตอนต่อไปวัดมหาธาตุครับ  ก็ขอความกรุณากันอีกต่อไป จากคุณ : กัมม์ - [ 16 ต.ค. 49 08:34:21 ]

ความคิดเห็นที่ 43 ตอนที่ ๖  เมืองสวรรคโลก - วัดมหาธาตุ          สถานที่ควรดูมากที่สุดภายนอกกำแพงเมืองสวรรคโลก  ก็คือวัดมหาธาตุ  ซึ่งตั้งอยู่ด้านตะวันออกแห่งเมืองที่ปลายแหลม  เป็นที่ควรดูอย่างยิ่ง  ถึงจะไม่มีความรู้ในทางโบราณคดีเลย  ก็คงจะรู้สึกเป็นที่พอใจในการที่ไปดู  เพราะเป็นของงามอย่างยิ่งอันหนึ่งในเมืองเหนือ  ชิ้นที่สำคัญที่สุดก็คือองค์พระบรมธาตุ  รูปเป็นพระปรางค์ ฐานล่าง ๑๑ วาสี่เหลี่ยม  รูปคล้ายพระมหาธาตุเมืองพิษณุโลก  หรือถ้าจะเปรียบให้ใกล้เข้าอีก ก็ต้องเปรียบกับพระปรางค์วัดพิชัยญาติการาม กรุงเทพฯเรานี่เอง  ซึ่งตามความจริงได้ถ่ายแบบพระมหาธาตุเมืองสวรรคโลกมาทำ  แต่ทำไม่ดีเท่าของเดิมเลย  บนฐานบัวกลุ่มพระธาตุนั้นมีคูหาทั้ง ๔ ทิศ  ทางทิศตะวันออกมีเป็นประตูเข้าไปในปรางค์  มีบันไดสำหรับขึ้นจากข้างล่างไปที่ประตูนั้น  เมื่อเข้าประตูเข้าไปข้างในแล้วเห็นพระปรางค์องค์เล็กตั้งอยู้ในกลางห้อง  บนยอดพระปรางค์ใหญ่นั้นมียอดนภศูลกาไหล่ทอง  สีทองยังอร่ามดี            หน้าพระธาตุออกมาทางตะวันออกมีวิหารหลวง กว้าง ๘ วา ๓ ศอก ยาว ๑๒ วา  มีมุขหน้ายื่นออกมาอีก ๒ ศอก กว้าง ๕ วา ๓ ศอก  เสาวิหารก่อด้วยแลงรูปแปดเหลี่ยมเป็นแผ่นๆซ้อนกัน  เหลี่ยมหนึ่งๆกว้าง ๑ คืบ ๕ นิ้ว  รอบพระธาตุมีทิมคต  มีวิหารคตตรงตามทิศใหญ่  พระปรางค์พระมหาธาตุนี้  จะอธิบายให้เป็นข้อความละเอียดไปอีกก็จะยาวมาก  จึงได้ฉายรูปมาพิมพ์ลงไว้ในสมุดนี้แล้ว  รอบลานพระบรมธาตุนี้  มีกำแพงทำด้วยแลงเป็นเสากลม  แท่งหนึ่งๆวัดโดยรอบ ๗ ศอกปักติดๆกันเป็นรั้ว  ส่วนสูงประมาณ ๔ ศอก  แต่กำหนดไม่ได้แน่ เพราะในลานนี้ดินพูนสูงขึ้นมาเสียมากแล้ว  บนเสาที่เป็นรั้วนั้นมีแท่งแลงทับบน  เป็นรูปหลังเจียดตัดกว้าง ๑ ศอก ๑๑ นิ้ว  หลังเจียดกว้าง ๑ ศอก  สันบนอกไก่กว้าง ๑ นิ้ว  กำแพงนี้ด้านยาว ๒ เส้น ๒ ศอก  ด้านกว้างประมาณ ๑๐ วา  มีประตูเข้าทางด้านตะวันออกกับตะวันตก  ประตูนั้นทำมีเป็นกรอบแลงตั้งขึ้นไปแล้วมีแลงเป็นรูปอกไก่ทับบน มีเสารับกลางเสาหนึ่งเสา  เพราะฉะนั้นประตูเป็นสองช่องแฝด  ศิลาอกไก่นั้นยาว ๙ ศอกคืบกว้าง ๒ ศอก ๒ นิ้ว  สูงศอกคืบ  หลังเจียดกว้าง ๓ ศอก ๕ นิ้ว  บนหลังอกไก่มีปรางค์เล็กๆตั้งอยู่ ๕ ยอด  ปรางค์เหล่านี้เข้าใจว่าเป็นของเพิ่มเพิมขึ้นภายหลังและไม่ได้ทำให้ประตูนั้นงามขึ้นเลย            อนึ่ง  ในลานพระบรมธาตุนั้น ตรงหน้าพระมหาธาตุออกไปคือทางด้านตะวันออกนอกกำแพงแก้ว มีอุโบสถ  ต่ออุโบสถออกไปมีเป็นตึกสี่เหลี่ยม ซึ่งเดิมเป็นที่ไว้รูปพระร่วง พระลือ  แต่รูปทั้ง ๒ นี้ไม่ได้อยู่ที่นี่แล้ว  เพราะเมื่อประมาณ ๒ หรือ ๓ ปีมานี้แล้ว  มีภิกษุรูปหนึ่งได้มาเชิญเอาไป  ตามไปพบที่เมืองนครลำปาง  พระยาอุทัยมนตรีซึ่งในเวลานั้นเป็นข้าหลวงประจำนครอยู่ได้ส่งคืนลงมา  บัดนี้รูปทั้งสองนั้นไปอยู่ ณ ที่ว่าการเมืองสวรรคโลกใหม่  ข้างหลังพระบรมธาตุ  คือทางด้านตะวันตกนอกกำแพงแก้ว  มีพระเจดีย์กลมรูปทรงเตี้ยคล้ายพระเจดีย์รามัญ  ทำด้วยแลงเหมือนกัน  เข้าใจว่าคงจะทำขึ้นภายหลังพระปรางค์  คือเมื่อสมัยที่กำลังตื่นนิยมว่าพระศาสนาทางรามัญประเทศเป็นพระศาสนาอันแท้จริง  คือราวมหาศักราช ๑๒๘๓ (๕๔๗ ปี ล่วงมาแล้ว)  สมัยหลักศิลาจารึกเมืองสุโขทัยที่ ๒ นั้น(๑)          พระมหาธาตุนี้เป็นสิ่งสำคัญในเมืองสวรรคโลก  และมีเรื่องราวที่จะกล่าวถึงไว้ในพงศาวดารเหนือวิจิตรพิสดารมาก  จำจะต้องลองตรวจหนังสือดู  แล้วและจะจับประกอบเข้ากับของที่ยังคงเห็นด้วยตาและพิจารณาดู  ตามข้อความต่อไปดังนี้          ๑.  "พระยาธรรมราชาเจ้า(บาธรรมราช)  จึงให้หาชะพ่อชีพราหมณ์ชุกชุมกันพิภาษเอาพระธาตุพระพุทธเจ้าขึ้นมาบรรจุไว้ในเมือง  จึงให้ช่างก่อที่บรรจุพระธาตุ  จึงให้บาพิศณุคนหนึ่ง บาชีคนหนึ่ง บาฤทธิรจนาคนหนึ่ง บาอินท์คนหนึ่ง บาพรหมคนหนึ่ง บาทั้งห้านี้ย่อมเป็นช่างคิดอ่านด้วยกัน  ว่าเราจะทำให้ดูงามดูหลากกว่าช่างทั้งหลายในแผ่นดินนี้"  ข้อที่เขาว่าพราหมณ์เป็นผู้สร้างนั้นก็อาจจะเป็นไปได้  เพราะรูปปรางค์นี้ก็ดูเหมือนจะเป็นของพราหมณ์เข้าเดิม  แต่สังเกตดูว่าพวกขอมชอบทำปรางค์มาก  เพราะฉะนั้นบางทีจะเป็นพวกขอมทำขึ้นก็เป็นได้  แต่อย่างไรๆก็ดี  คงจะเป็นอันเชื่อได้ว่าเป็นของเก่าที่สุดในแถบนี้  อายุบางทีจะกว่าพันปีก็เป็นได้  และเห็นได้ว่าเป็นที่นับถือของผู้ครอบครองเป็นขุนในเมืองสัชนาลัยนี้มาก  เพราะฝีมือที่ทำก็อย่างประณีตและยังเรียบร้อยบริบูรณ์ดียิ่งกว่าแห่งอื่นๆในแถบนี้          ๒.  จับเรื่องต่อไปว่า "ครั้นคิดด้วยกันแล้ว  จึงตัดเอาแลงมาทำเป็นแผ่นยาว ๓ ศอก กว้าง ๑ ศอก ยาว ๕ ศอก กว้าง ๑ ศอกทำเป็นบัวหงาย  และหน้ากระดานและชานทรงมันให้งาม"  ข้อนี้พงศาวดารเหนือผ่านไปอีก  ข้าพเจ้าได้ลองวัดดูแล้ว  ไม่มีศิลาแท่งใดที่ทำเป็นบัวหงาย ที่จะวัดได้เท่าที่กล่าวไว้นั้นเลย          ๓.  "จึงขุดเป็นสระตรุด้วยแลงทำสด้วยปูน  จึงตั้งฐานชั้นหนึ่งและสมเด็จพระเจ้าธรรมราชาธิราช  เสด็จไปด้วยชะพ่อชีพราหมณ์ทั้งหลายถึงตันไม้รังซึ่งแร้งทำรังนั้น  แล้วจึงขุดเอาผอบแก้วใหญ่ ๕ กำใส่พระธาตุนั้นขึ้นมา  จึงบูชานมัสการด้วยดอกไม้ธูปเทียนแล้ว  เชิญพระธาตุมาถึงเมืองแล้ว  พระธรรมราชาเจ้าจึงป่าวร้องแก่คนทั้งหลาย  ผู้ศรัทธาก็เอาทองมาประมวลกันได้ ๒๕๐๐ ตำลึงทอง  ให้ช่างตีเป็นสำเภาเถตรา  จึงใส่พระธาตุพระพุทธเจ้าลอยอยู่ในบ่อน้ำ  จึงก่อเป็นพระธาตุเจดีย์สวมขึ้นปีหนึ่งจึงแล้ว"  ตามข้อความที่กล่าวมาแล้วนี้มีข้อควรพิจารณาอยู่ ๒ ข้อ  คือ (ก) บ่อใต้พระมหาธาตุเจดีย์มีจริงหรือไม่  (ข) เรื่องทำสำเภาทองใส่พระบรมธาตุลอยในบ่อนั้น จะมีมูลอย่างไรบ้างหรือไม่ หรือจะแต่งขึ้นให้พิสดารเล่ยเฉยๆ  ข้าพเจ้าจะขอลองตอบปัญหา ๒ ข้อนี้ตามความเห็นส่วนตัวข้าพเจ้าดังต่อไปนี้          (ก) เรื่องบ่อใต้พระมหาธาตุเจดีย์นั้น  ข้าพเจ้าได้ทราบความจากนายเทียนว่า  ครั้งหนึ่งได้มีผู้เอาเชือกลอดเข้าไปในปากช่องอันหนึ่งที่ในฐานพระเจดีย์  ครั้นชักเชือกขึ้นมามีน้ำเปียกปลายเชือก  แต่ครั้นจะซักถามเอาตัวบุคคลผู้นั้นก็ไม่ได้ตัว  นายเทียนบอกปิดเสียว่าได้ยินตาเล่ากันมาอีกต่อหนึ่ง  ถามว่าตัวแกเองเมื่อยังบวชเป็นภิกษุอยู่ก็ได้เป็นสมภารอยู่ที่วัดนี้นาน  ไม่ได้ลองตรวจดูบ้างเลยหรือ  ตอบว่าไม่เคย  ความก็เป็นอันล้ม  ข้าพเจ้าไม่เชื่อว่ามีบ่ออยู่ใต้พระเจดีย์นั้นเลย  เพราะถ้าจะว่าไปทางช่างบ่อนั้นไม่น่าจะมีได้  ถ้ามีที่ไหนรากจะทนความหนักของพระเจดีย์ได้  พระเจดีย์คงพังลงไป  แต่ถึงจะยอมว่ามีบ่อได้ก็ไม่แลเห็นทางที่จะมีน้ำมีอยู่ในบ่อนั้นได้  เพราะไม่มีทางน้ำไหลเข้าออกเลย  และอย่างไรๆก็ดีข้าพเจ้าก็ยังแลไม่เห็นว่าเหตุไร  จะไปทำบ่อไว้ในที่ซึ่งไม่มีคนเข้าไปถึงได้  ถ้าความประสงค์มีอยู่เพียงแต่จะเก็บพระธาตุไว้ให้มิดชิดเพื่อมิให้สูญไปแล้ว  จะฝังไว้เฉยๆไม่ได้หรือ  ทำไมต้องเอาใส่สำเภาลอยไว้ในบ่อ  ซึ่งไม่มีใครเห็นหรือเข้าถึงและไม่มีทางน้ำเดินได้เลย  การทำสำเถาทองดูเปลืองเปล่าๆไม่เป็นประโยชน์อะไรเลย          อีกประการหนึ่งพระธาตุอันเป็นที่เคารพนับถือจะเอาไปไว้ในที่ต่ำเช่นนั้นหรือ  น่าจะเอาไว้ในที่สูงมากกว่า  ที่ซึ่งสมควรจะไว้พระธาตุที่สุด  ก็คือในห้องใต้ยอดปรางค์ที่มีบันไดขึ้นไปถึงได้นั้นเอง  ที่นี้ถ้าไม่ได้ทำไว้เพื่อเป็นที่ไว้พระธาตุจะทำไว้ทำไมที่ทำเจดีย์รูปปรางค์  ก็แปลว่าทำเป็นปราสาทนั้นเอง คือปราสาทสำหรับประดิษฐานพระธาตุ  ก็ทำปราสาทและทำห้องมีบันไดขึ้นไว้แล้ว  ทำไมจะเอาพระธาตุไปทิ้งไว้ในบ่อใต้ฐานเล่า  เปรียบเหมือนจะทำเรือนให้คนอยู่แล้วและบังคับให้ไปอยู่ใต้ถุนไม่ให้อยู่บนเรือน  ก็คงจะไม่ทำฉันใด นี่ในส่วนพระธาตุก็ฉันนั้น  ข้าพเจ้าจึงเห็นว่าพระธาตุน่าจะบรรจุไว้ในพระปรางค์องค์เล็กๆที่อยู่ในห้องภายในพระปรางค์องค์ใหญ่นั้นเอง จากคุณ : กัมม์ - [ 16 ต.ค. 49 09:52:42 ]

ความคิดเห็นที่ 44 (ต่อ)          (ข)  ส่วนเรื่องที่กล่าวถึงทำสำเนาทองลอยพระธาตุนั้น  ไม่ใช่ว่าเราะไม่เชื่อเรื่องบ่อใต้พระเจดีย์นั้นแล้ว  จะต้องเลยไม่เชื่อเรื่องนี้ไปด้วย  ตรงกันข้าม ข้าพเจ้าเห็นเรื่องลอยพระธาตุน่าเชื่อกว่าเรื่อวบ่อ  แต่เป็นธรรมดาเมื่อไม่เชื่อว่ามีบ่ออยู่ใต้พระเจดีย์แล้ว  ก้ต้องไม่เชื่อว่าสำเภาได้ลอยใต้พระเจดีย์นั้นด้วย  ข้าพเจ้าสงสัยไปอีกอย่างหนึ่ง  คือสงสัยว่าผู้แต่งเรื่องพงศาวดารเหนือไม่ได้พิจารณาข้อความละเอียด  และเดาผิดว่าลอยอยู่ใต้พระเจดีย์  คือเข้าใจว่าขุดบ่อก่อนแล้วเอาสำเภาที่ใส่พระธาตุลงลอยในบ่อ แล้วจึงก่อพระเจดีย์สวมบ่อนนั้นอีกทีหนึ่ง  ข้อนี้ถ้าคิดดูสักหน่อยห็เห็นว่าไม่น่าจะเป็นเช่นนั้น  พระธาตุลงไปลอยอยู่ก่อนในบ่อแล้วจึงก่อพระเจดีย์ขึ้นไปทั้งเช่นนั้น ดูน่ากลัวใจหาย  ก้อนศิลาก้อนอิฐอาจที่จะพลัดตกลงไปทับเป็นอันตราย  หรืออย่างน้อยปูนอาจร่วงลงไปเปื้อนพระธาตุก็ได้  ดูไม่น่าไว้ใจเลย  ถ้าแม้จะเอาเข้าไปไว้ต่อภายหลังก็ควรจะมีช่องมีทางที่เข้าไปได้  นี่ไม่มีเค้าเลย  ข้าพเจ้าจึงเข้าใจว่า  การที่ลอยพระธาตุน่าจะได้ลอยจริง  แต่ลอยในสระที่อยู่แจ้งๆ  ไม่ใช่อยู่ใต้พระเจดีย์            ลองตรวจค้นดูสระในที่ใกล้เคียงวัดมหาธาตุนี้  ก็ได้ความว่ามีสระอยู่สระหนึ่งทางทิศเหนือนอกกำแพงในกาลบัดนี้  แลเห็นกำแพงแลงที่ตรุสระนั้นอยู่ด้านเดียวคือด้านใต้  อยู่กับตลิ่งริมแม่น้ำทีเดียว  อีกสามด้านพังลงล้ำไปเสียแล้ว  เดิมสงสัยว่าจะเป็นกำแพงข้างสระจริง  เพราะเล็งดูไม่ตรงกับแนวกำแพงเมือง  ที่มีอยู่ตามริมฝั่งน้ำนั้นเลย  ตรงนี้ถูกสายน้ำแทงพังลงไปเสียมากแล้ว  จึงมีเหลือที่แผ่นดินอยู่น้อยนัก  สิ่งซึ่งจะทำให้ข้าพเจ้านึกถึงการลอยพระธาตุในสระว่า  อาจที่จะเป็นจริงได้นั้น             คือนึกถึงโบราณสถานที่ได้ไปดูในประเทศอิยิปต์  ได้เคยเห็นที่เทวสถานสำคัญๆ เช่นที่ตำบลการนักเมืองลุกซอร์เป็นต้น  มีสระใหญ่อยู่ที่ริมเทวสถานมีศิลาตรุอยู่เเข็งแรง  เขาอธิบายว่าเป็นที่ลอยเรือทรงของเทวรูป  เทวรูปนั้นในเวลาปรกติประดิษฐานไว้ในห้องภายในเทวสถาน  ถัดห้องเทวรูปออกมาเป็นห้องไว้เรือทรง  ครั้นกำหนดวันนักขัตฤกษ์  เช่นนักขัตฤกษ์ฤดูน้ำท่วมตลิ่งแม่น้ำไนล์เป็นต้น  จึงเชิญเทวรูปแห่เป็นกระบวนไปที่สระ  เชิญลงตั้งในเรือทรงแล้วลอยเรือในสระ  เมื่อผู้ใดมีความประสงค์จะกระทำการสักการบูชาก็หากระทงเป็นรูปเรือบ้าง รูปสัตว์บ้าง  ตกแต่งด้วยดอกไม้และเครื่องหอมจุดอบรมต่างๆมาลอยในสระ  ถามว่าทำไม่ไม่ลอยเทวรูปในแม่น้ำไนล์  ได้ความว่าบางแห่งก็ใช้ลอยในแม่น้ำ  อย่างเช่นที่เทวสถานตำบลเอดฟูเป็นต้น  แต่ที่ตำบลการนักกระแสน้ำเชี่ยวจึงใช้ลอยในสระแทน  ผู้ที่นำไปดูเทวสถานได้ชี้ให้ดูรูปพิธีลอยเทวรูป  ซึ่งมีสลักไว้กับศิลาผนังเทวสถาน  ทั้งในหนังสืออิยิปต์โบราณก็มีเล่าถึงพิธีนี้ไว้ชัดเจนด้วย  ตั้งแต่เมื่อเวลาไปอิยิปต์นั้นแล้ว  ข้าพเจ้าได้เคยนึกเปรียบวิธีเทวรูปนั้นกับพิธีลอยประทีบของเรา            ชาวอิยิปย์โบราณนั้น ตามผู้ชำนาญในคดีอิยิปต์กล่าวว่าเป็นคนชาวเอเชีย  ถิ่นเดิมอยู่ในเอเชียตอนกลาง  ไม่ห่างจากมัฌชิมประเทศนัก  เพราะฉะนั้นไม่เป็นที่น่าประหลาดในการที่ลัทธิศาสนาของชาวอิยิปต์โบรษณนั้นจะมีคล้ายกับศาสนาพราหมณ์  รากเง่าก็คงจะเป็นอันเดียวกันในชั้นต้น  แต่เมื่อไปอยู่ห่างไกลกันเช่นนั้น ต่างชาติก็ต่างจะต้องเกิดมีข้อความนิยมแตกต่างกันออกไปบ้างเป็นธรรมดา  แต่ยังมีสิ่งที่ยังคงถือร่วมกันอยู่บ้าง  เช่นโคอุสุภราชชาวอิยิปต์โบราณก็นับถือเรียกนามว่า "เสระบิส" หรือ "โอสิริอะบิส" มีลักษณะเหมือนโคอสุภราช  คือเป็นโคผู้สี่ดำสี่เท้าด่างหางดอก  ที่หน้าผากมีใบโพสีขาว  และเรื่องราวของเทวราชโอสิริสหรือเอาเสาร์ของอิยิปต์  ก็เป็นทำนองเดียวกับเรื่องพระกฤษณะของพราหมณ์   จึงเข้าใจว่าพิธีพลีกรรมต่างๆคงจะยังมีที่คล้ายๆกันตินเนื่องอยู่บ้าง            พิธีลอยกระทงนั้น  ก็ควรเชื่อได้ว่าเป็นพิธีของพราหมณ์  ซึ่งภายหลังได้น้อมเข้ามาใช้เป็นพิธีเกี่ยวกับพระพุทธศาสนา  อย่างเดียวกับวิสาขบูชาฉะนั้น  จึงทำให้ข้าพเจ้านึกเดาต่อไปว่า  ข้อที่กล่าวถึงการที่ลอยพระบรมธาตุในสำเภาทองในสระนั้น  อาจที่จะทำจริงได้  คือลอยเรือพระธาตุในสระแล้ว  ผู้ใดประสงค์จะกระทำการสักการบูชาก็หากระทงมาลอยลงในสระ  แต่การที่ลอยเช่นนี้จะได้กระทำแต่เมื่อแรกเชิญพระธาตุเข้ามาในเมืองแล้ว  หรือจะมีพิธีเชิญลงลอยตามกำหนดนักขัตฤกษ์ เช่น ลอยกระทงทุกๆปี  ไม่กล้าจะเดาได้          ๔.  ยังมีข้อความในพงศาวดารเหนือที่กล่าวถึงเรื่องวัดมหาธาตุนี้อีกแห่งหนึ่งว่า  "พระยาอภัยคามมณีจึงเอาเจ้าอรุณราชกุมารเป็นพระยาในเมืองสัชนาลัย  ก็ได้นามว่าพระยาร่วง"  และพระองค์จึงให้สร้างพระวิหารทั้ง ๕ ทิศ  สร้างพระพระจำลองไว้แทนพระองค์  ติดพระมหาธาตุและพระระเบียงสองชั้น  แล้วเอาแลงทำเป็นค่ายและเสาโคมรอบพระวิหาร  และพระองค์ก็ให้หาช่างทองมาทุกบ้านทุกเมือง  จึงให้เอาทองแดงมาทำเป็นลำพระขรรค์ ยาว ๘ ศอกกึ่ง ต้น ๕ ศอกกึ่ง ปลาย ๓ ศอก  และแก้วใส่ยอด ๑๕ ใบ  และบัลลังก์แท่นรองยอดให้ ๙ กำ  ตระกูลทองดีสิบชั้นและหุ้มทองแดง  ขลิบขนุนลงมาถึงตีนคูหา  และสร้างอุโบสถให้เป็นทานแก่พระสงฆ์เจ้า"  การก่อสร้างต่างๆเหล่านี้เป็นอันได้ทำจริง  คือวิหารทั้ง ๕ ก็มีพระระเบียงก็ยังเห็นอยู่พระอุโบสถก็มี  ค่ายแลงและเสาโคมแลงก็มีจริง  แต่ส่วนลำพระขรรค์ซึ่งเข้าใจว่ายอดนภศูลนั้น จะยาวใหญ่เท่าที่กล่าวไว้จริงหรือไม่ก็ไม่ทราบ  เพราะไม่ได้ขึ้นไปวัดดู  แต่สงสัยว่าจะมากเกินไปตามแบบของพงศาวดารเหนือ  การก่อสร้างทั้งปวงที่เหมาให้พระยาร่วงทั้งสิ้นนั้น  ข้าพเจ้าเชื่อว่าผู้ที่เป็นขุนในเมืองศรีสัชนาลัย  คงจะได้ปฏิสังขรณ์วัดวัดนี้ต่อกันมาเป็นคราวๆ  ไม่ใช่ทำคราวเดียวกันหมด  เพราะวัดนี้ย่อมเป็นวัดสำคัญในเมืองสวรรคโลกยิ่งกว่าวัดอื่น(๒)          ที่ตั้งวัดนี้อยู่ใกล้ฝั่งน้ำมาก  และเฉพาะถูกตรงสายน้ำแทงด้วย ตลิ่งจึงพังอยู่เสมอๆ  กำแพงวัดด้านเหนืออยู่ใกล้ตลิ่งเต็มทีแล้วไม่ช้าก็คงพัง  และถ้าเมื่อเวลาน้ำมากๆ  น้ำท่วมเข้าไปถึงในลาน พระปรางค์ถ้าทิ้งไว้เฉยๆอย่างที่เป็นมาแล้ว  ต่อไปอีกไม่กี่ปีนักพระปรางค์คงลงน้ำไปวันหนึ่ง  การที่จะคิดแก้ไขอย่างใดอย่างหนึ่งก็สำคัญอยู่ที่เงิน  ถ้ามีเงินก็คงพอจะรักษาไปได้อีกหลายปี  แต่ถ้าไม่รีบจัดการ ข้าพเจ้าเชื่อว่าไม่ช้าก็ถึงแก่อันตราย  และของงามในเมืองไทยก็จะสูญไปอีกอย่างหนึ่ง  เช่นของโบราณอื่นๆเป็นอันมากเป็นแน่แท้  เพราะฉะนั้น ข้าพเจ้ารู้สึกยินดีว่าได้มีโอกาสไปเห็นมาแล้วเป็นขวัญตา .................................................................................................................................................... อธิบายความเพิ่มเติมในตอนที่ ๖          (๑)  พระเจดีย์ใหญ่องค์ข้างหลังพระปรางค์นั้น  พิจารณาดูต่อมาเห็นว่าคงสร้างภายหลังพระปรางค์ช้านาน  ความคิดเดิมทำนองตั้งใจจะสร้างพระสถูปเจดีย์ให้สูงเท่ากับพระปรางค์เป็นคู่กัน  แต่ค้างไม่สำเร็จ  มีผู้ก่อยอดประสมพอให้แล้ว  จึงดูรูปคล้ายเจดีย์มอญ          (๒)  ทั้งที่วัดพระศรีมหาธาตุแห่งนี้  กับที่วัดพระมหาธาตุเมืองสุโขทัย  ตรวจดูการสร้างโดยละเอียดเห็นว่าสร้างซ้ำสร้างเติมกัน  และมีรอยแก้ไขนับแห่งไม่ถ้วน จากคุณ : กัมม์ - [ 16 ต.ค. 49 16:27:39 ]

ความคิดเห็นที่ 45 วัดพระบรมธาตุเมืองเชลียง ไฟล์ภาพจาก อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย แก้ไขเมื่อ 16 ต.ค. 49 16:35:54 แก้ไขเมื่อ 16 ต.ค. 49 16:35:46 จากคุณ : กัมม์ - [ 16 ต.ค. 49 16:32:44 ]

ความคิดเห็นที่ 46 วัดพระศรีมหาธาตุ ศรีสัชนาลัย ไฟล์ภาพจาก หอมรดกไทย จากคุณ : กัมม์ - [ 16 ต.ค. 49 16:40:54 ]

ความคิดเห็นที่ 47 ตอนที่ ๗  เมืองสวรรคโลก - วัดนอกเมือง          นอกจากวัดมหาธาตุ  ภายนอกเมืองสวรรคโลกมีวัดอยู่หลายวัด  แต่ที่น่าดูจริงๆมีน้อย  ไม่สนุกเหมือนที่ใกล้เมืองสุโขทัย          ที่ทางทิศเดียวกับวัดมหาธาตุมีอยู่แห่งหนึ่ง  ซึ่งชาวบ้านเรียกว่าวัดเจ้าจันทร์  ทางเข้าไปต้องผ่านสวนกล้วยของราษฎร  ในที่วัดนั้นมีเป็นปรางค์ฐาน ๓ วาสี่เหลี่ยม สูงประมาณ ๖ วา  มีประตูเข้าไปในปรางค์นั้นได้  พอแลเห็นข้าพเจ้าก็ได้ร้องว่าเป็นเทวสถานหรือโบสถ์พราหมณ์  รูปปรางค์เป็นพยานอยู่ชัด  คือเป็นทำนองเดียวกับวัดศรีสวาย  หรือวัดพระพายหลวงเมืองสุโขทัย  ครั้นเที่ยวคุ้ยค้นดูในกองศิลาอิฐปูนที่พังอยู่  ก็เผอิญพบเศียรพระอิศวรทิ้งเศียรหนึ่ง ทำด้วยศิลา  มีอุนาโลมอยู่เป็นพยานด้วย            ในพงศาวดารเหนือมีกล่าวว่าอยู่แห่งหนึ่งว่า  บาธรรมราชได้ไปสร้างเทวสถานไว้รูปพระนเรศร์พระนารายณ์ไว้ในเมือง  จึงเข้าใจว่าผู้แต่งคงได้ทราบว่ามีเทวสถานหรือโบสถ์พราหมณ์อยู่แห่งหนึ่ง  แต่จะเป็นแห่งนี้หรือไม่ใช่ทราบไม่ได้  ฝีมือที่ทำปรางค์นั้นก็ประณีตดี  ศิลาแลงที่ใช้ก่อสร้างก็เป็นก้อนใหญ่ๆ  ที่นี้ปรากฏว่าภายหลังได้แปลงเป็นวัดพระพุทธศาสนา  เพราะมีอุโบสถอยู่ด้านตะวันออกของปรางค์  แต่เชื่อมหัวต่อไม่สนิทเลย  ฝีมือทำก็ทรามกว่าของเดิมมาก(๑)          ทางทิศเดียวกันนี้ แต่ใกล้กำแพงเมืองเข้าไปอีก  มีวัดอยู่วัดหนึ่งซึ่งนายเทียนชี้ว่าวัดโคกสิงคาราม  ซึ่งพงศาวดารเหนือกล่าวว่าเป็นที่ประชุมลบศักราชครั้งพระยาร่วง  ในวัดนี้ริมทางที่เดินเข้าไปจากถนน  มีวิหารย่อมๆอยู่หลังหนึ่ง  มีพระเจดีย์องค์เล็กๆประดิษฐานไว้แทนพระประธาน  เดินต่อเข้าไปอีกถึงอุโบสถยาว ๑๒ วา ๒ ศอก กว้าง ๖ วา ศอกคืบ  มีมุขยื่นออกไปทางทิศตะวันออกอีก ๒ วา กว้าง ๓ วากับ ๑ คืบ  มีเสาแลงรูปแปดเหลี่ยม  ก่อด้วยศิลาแลงแผ่นบางๆซ้อนกัน  ผนังวิหารมีช่องลูกกรงก่อด้วยแลงถือปูน  มีลายปั้นอยู่บ้าง  หลังวิหารออกไปคือทางทิศตะวันตก  มีพระเจดีย์รูประฆัง ๓ องค์  ตั้งอยู่บนฐานเดียวกัน  นอกจากนี้ดูก็ไม่มีอะไร  ดูเป็นวัดเล็กๆและไม่สำคัญอะไรเลย  นายเทียนกล่าวว่าตามตำรา (ซึ่งไฟไหม้เสียแล้วนั้น) ว่าพระสังฆราชเป็นผู้สร้าง  แต่จะเป็นสังฆราชไหนสร้างเมื่อครั้งไรไม่ปรากฏ  ในสมัยโบราณนั้นสังฆราชก็มีอยู่ทั้งฝ่ายคามวาสีและอรัญวาสี  จะเป็นสังฆราชฝ่ายใดก็ไม่ปรากฏ  ที่รู้ว่าเป็นพระสังฆราชองค์ใดองค์หนึ่งเป็นผู้สร้าง  ก็คือรู้ได้ด้วยปริศนาที่มีกล่าวไว้ว่าเช่นนั้นเท่านั้น          พิเคราะห์ดูถึงเรื่องลบศักราชตามที่กล่าวไว้ในพงศาวดารเหนือ  ดูเป็นการใหญ่  ประชุมผู้คนมากหลายร้อย  เหตุไฉนพระยาร่วงจึงจะมาเลือเอาวัดเล็กน้อยเช่นนี้เป็นที่ประชุม  น่าจะเลือกที่ให้เหมาะและสง่าอ่าโถงกว่าที่นี้เป็นอันมาก  เพราะฉะนั้น จะต้องพึงเข้าใจได้ ๒ ประการ  คือ ประการ ๑ ไม่ได้ชุมนุมลบศักราชที่วัดโคกสิงคาราม  หรืออีกประการ ๑ วัดที่ไปดูนี้ไม่ใช่วัดโคกสิงคาราม  จะตัดสินลงไปให้แน่อย่างไรก็เป็นการยาก  ได้ความตามคำนายเทียนและคนอื่นๆว่าวัดโคกสิงคารามที่ได้ไปดูนี้พึ่งจะได้ทิ้งให้ร้างไปเร็วๆนี้  คือเมื่อราวสัก ๓๐ ปีมานี้แล้ว  อุโบสถยังใช้เป็นที่บวชนาคได้  เคนเป็นธรรมเนียมวัดที่สร้างขึ้นยังไม่ได้ผูกพัทธสีมา  ได้มาอาศัยกระทำการสังฆกรรมอุปสมบทในอถุโบสถวัดนี้  เพราะเหตุนี้ต้องเข้าใจว่าเป็นวัดที่ราษฎรชาวเมืองนี้อยู่ข้างจะรู้จักดี  และพูดถึงอยู่มาก  และเป็นธรรมดาสถานที่ใดๆที่เห็นว่าเป็นที่สำคัญ  จำจะต้องนึกเรื่องราวต่างๆขึ้นมาประกอบให้   และเป็นเรื่องที่กล่าวว่าพระยาร่วงได้ชุมนุมลบศักราชที่วัดนี้ก็อาจจะเกิดขึ้นได้โดยอาการเดียวกัน(๒)          ทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ของเมือง  มีวัดที่ได้ไปดูอยู่ ๒ วัด  คือวัดสระประทุมกับวัดเขารังแร้ง  หนทางที่ไปนั้นไปวัดสระประทุมก่อน  วัดนี้คือวัดที่ได้ผ่านมาแต่เมื่อวันแรกมาถึงเมืองสวรรคโลก  ที่นี่มีวิหารรูปร่างคล้ายที่วัดศรีชุมเมืองสุโขทัย เป็นรูปสี่เหลี่ยมกว้าง ๕ วา ๓ ศอก ยาว ๖ วา ๓ ศอกคืบ  และผิดกับวิหารวัดศรีชุมที่มีแบ่งเป็น ๒ ห้อง  ด้านตะวันตก(คือด้านที่หันไปทางถนน)มีรูปพระยืน  ด้านตะวันออกมีรูปพระมารวิชัย  ประตูยังมีซุ้มติดอยู่  มีใบระกาทวยเทพปั้นด้วยปูนอยู่ข้างจะงามดี  หลังคาวิหารนี้เป็นรูปชามคว่ำ  เมื่อเห็นหลังคาวิหารนี้แล้ว จึงได้ทราบแน่ว่าหลังคาวิหารวัดศรีชุมเคยเป็นอย่างไร  และเพราะหาทางถ่ายรูปวิหารที่วัดศรีชุมไม่ได้  จึงได้ถ่ายรูปวิหารวัดสระประทุมนี้ไว้แทนเพื่อดูพอเป็นตัวอย่าง            นอกวิหารนี้มีอุโบสถอยู่ทางด้านตะวันออกและเจดีย์อีกหลายองค์  มีกำแพงแลงล้อมรอบลาน  วัดนี้ถึงเป็นวัดเล็กก็จริง  แต่ท่าทางจะเป็นวัดที่อยู่สบาย  สระใหญ่ตรุด้วยแลงมีอยู่ที่เชิงเขาใกล้วัดนี้  จึงเห็นว่าอย่างไรๆคงไม่กันดารน้ำ  บางทีจะเป็นวัดนี้เองที่ในพงศาวดารกรุงเก่าเรียกวว่าวัดไม้งาม  เป็นที่ตั้งทัพหลวงของสมเด็จพระนเรศวรเมื่อเสด็จขึ้นมาปราบขบถพระยาพิชัย พระยาสวรรคโลก  ที่ข้าพเจ้านึกขึ้นเช่นนี้เพราะเห็นว่า  เป็นวัดที่อยู่ริมถนนพระร่วงทางมาจากสุโขทัย  และดูอยู่ในภูมิที่เหมาะ  แต่ต้องขอกล่าวด้วยว่า ไม่มีหลักฐานเลยจนอย่างเดียว  เพราะฉะนั้น แม้แต่จะกล่าวไว้เป็นความเดาก็ไม่กล้า          จากวัดสระประทุมนี้เดินไปตามถนนขึ้นไหล่เขาพระศรี  แล้วเลี้ยวแยกออกจากถนน  เข้าไปในป่าแดงไปจนถึงเขารังแร้ง  มีถนนปูด้วยแลงจากเชิงเขาขึ้นไปจนถึงลานวัดบนยอดเขา  ถนนนี้กว้าง ๓ ศอกคืบ ยาว ๗ เส้น ๕ วา  ที่ตรงไหนขึ้นชันก็ทำเป็นขั้นบันไดเตี้ยๆ  บนยอดเขามีลานกำแพงแก้ว  พื้นที่ภายในกำแพงทางกว้าง(ด้านเหนือกักบด้านใต้) ๒ๆ วา ๓ ศอก ทางยาว(ด้านตะวันออกตะวันตก) ๒๒ วา  อุโบสถกับวิหารตั้งอยู่เคียงๆกัน  อุโบสถตั้งอยู่บนฐานยาว ๘ วา ๓ ศอก กว้าง ๖ วา ๓ ศอก  ตัวอุโบสถเองยาว ๕ วา ๓ ศอก กว้าง ๔ วา ๑ ศอก  มีเสาแลงแปดเหลี่ยมๆละ ๗ นิ้วกึ่ง  มีระเบียงรอบตัว  เข้าใจว่าจะโถง เพราะพนักระเบียงยังอยู่บริบูรณ์  เป็นพนักเตี้ยๆ  หลังคานั้นพังแล้ว  แต่กระเบื้องที่ใช้มุงยังเหลืออยู่ในร่วมเสาเป็นอันมาก  เป็นกระเบื้องเคลือบสีขาว ฝีมือเตาทุเรียนทำ  นอกจากกระเบื้องยังมีเครื่องประดับหลังคาทิ้งอยู่มาก  เป็นบราลีทำด้วยดินเผาเคลือบขาวเป็นต้น  ข้าพเจ้าแนะนำผู้รักษาราชการเมือง  ให้เก็บกระเบื้องและบราลีไปไว้เป็นตัวอย่างบ้าง  แต่เขาจะได้กระทำตามคำแนะนำหรือเปล่าหาทราบไม่          วิหารซึ่งตั้งอยู่ทิศใต้แห่งอุโบสถนั้น  ยาว ๙ วา กว้าง ๔ วา  มีฐานพระประธานเขื่องๆอยู่ในนั้น  ระหว่างอุโบสถกับวิหารมีกุฏิเล็กก่อด้วยแลง  กว้าง ๒ วา ๒ ศอกคืบ ๗ นิ้ว ยาว ๕ วา  ภายในกำแพงแก้วมีพระเจดีย์อยู่หลายองค์  นอกกำแพงแก้วออกไปทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ของอุโบสถ  มีสระอยู่สระหนึ่งตรุด้วยแลง  ยาว ๕ วา ๒ ศอก กว้าง ๓ วา ๒ ศอก  ลึกในเวลานี้ประมาณ ๒ ศอก  นายเทียนเล่าว่า ตามความนิยมว่าที่นี้คือที่ฝังพระบรมธาตุอยู่เดิม  ต่อเมื่อพระมหาธรรมราชาได้ขุดพระบรมธาตุไปไว้ที่วัดมหาธาตุแล้ว  จึงได้เลยทิ้งเป็นบ่อไว้เช่นนั้น  ข้าพเจ้าเข้าใจว่าตามความจริงเป็นอ่างขังน้ำไว้กิน            วัดรังแร้งนี้พงศาวดารเหนือกล่าวว่า  พระร่วงได้สร้างขึ้นที่ต้นรังอันเป็นที่ฝังพระบรมธาตุอยู่เดิม  และได้ความต่อไปว่าเป็นที่อยู่ของพระพุทธโฆษา  แต่พระพุทธโฆษานี้ดูเหมือนเป็นพระสังฆราชาคณะฝ่ายขวา  ซึ่งตำแหน่งอยู่วัดมหาธาตุ  แต่วัดรังแร้งนี้  ถ้าจะเป็นที่อยู่สบายลมเย็นมิได้ขาด  ที่ทางที่จะปลูกเสนาสนะก็มีเพียงพอ  เพราะบนยอดเขานี้มีที่ราบพอปลูกเรือนอยู่ได้หลายหลัง  ถ้าจะกันดารก็จะเป็นอยู่ที่ตรงการบิณฑบาตลำบากต้องเดินลงมาจากยอดเขาเสมอ  วัดนี้ใครจะเป็นผู้สร้างก็ตาม  เห็นได้ว่าเป็นวัดที่ตั้งใจทำให้งามมาก  นึกถึงอุโบสถเมื่อยังดีๆอยู่จะขาวโพลงทั้งหลัง  ตั้งแต่พื้นตลอดถึงหลังคา  เช่นช่อฟ้าใบระกา บราลี ล้วนขาวทั้งนั้น  ทีก็จะน่าดูหนักหนาอยู่ จากคุณ : กัมม์ - [ 17 ต.ค. 49 10:40:32 ]

ความคิดเห็นที่ 48 เว็บไซต์แนะนำ อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย http://www.thai-archaeology.info/index.jsp จากคุณ : กัมม์ - [ 17 ต.ค. 49 10:55:41 ]

ความคิดเห็นที่ 49 มาศรีสัชนาลัยแล้ว ทุกคนต้องไม่พลาดการถ่ายรูปกับวัดพระศรีรัตนมหาธาตุเชลียง คราวที่ไปตอน มี.ค.๓๖ เขากำลังบูรณะพระปรางค์ และพระประธานด้วยครับ จากคุณ : NickyNick - [ 17 ต.ค. 49 15:07:46 ]

ความคิดเห็นที่ 50 สวัสดีครับพี่นิค สงสัยกระบวนแห่นี้คงเหลือแต่ ๒ คน หลวงพิฆาตสุราฯ กับ ขุนเดช แต่อย่างไรๆก็ต้องคัดจนจบ  เพราะเริ่มไปแล้ว ขอบพระคุณสำหรับรูปสวยๆและยังอยู่เป็นเพื่อนกันนะครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 17 ต.ค. 49 16:01:31 ]

ความคิดเห็นที่ 51 (ต่อ)          ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้เมืองสวรรคโลกนี้  ได้ไปดูวัด ๒ วัด  ซึ่งไม่สู้สำคัญทั้ง ๒ วัด  แต่เมื่อไปดูประตูชนะสงคราม (หรือ "ประตูสามเกิด" ของข้าพเจ้า) นั้นแล้ว  ก็ได้เลยออกไปที่วัดเขาใหญ่และวัดกูบ  วัดเขาใหญ่นั้นตั้งอยู่บนเนินอันหนึ่งมีชิ้นที่พอดูได้อยู่คือมณฑปเก้ายอดประดิษฐานพระปฏิมากรใหญ่  มณฑปเป็นจตุรมุขย่อเป็นไม้สิบสองมีฐาน ๓ ชั้น  ฐานชั้นล่าง ๕ วาสี่เหลี่ยมหน้ามณฑปออกมา  แต่พื้นลดต่ำกว่าฐานมณฑป มีวิหารร้างอันหนึ่ง  วัดตามแนวผนังกว้าง ๖ วา ๑ ศอก ยาว ๖ วา ๓ ศอก  หลังมณฑปมีกำแพงแก้วต่อออกไปและมีพระเจดีย์อยู่ในกำแพงแก้วนั้นองค์หนึ่ง  การก่อสร้างใช้แลงถือปูน  มีมณฑปมีลวดลายปั้นด้วยปูน  ดูท่าทางจะเป็นวัดใหญ่และท่าทางจะงามดี  ที่วัดกูบนั้นไม่มีอะไรประหลาด(๓)          ข้ามลำน้ำยมไปทางฟากตรงข้ามเมือง  ยังมีวัดที่ได้ไปดู ๒ วัด  คือวัดไตรภูมิป่าแก้วกับวัดเขาอินทร์  ที่ข้าพเจ้าเรียกนามเช่นนี้  เรียกตามนายเทียนซึ่งเป็นผู้นำทางไปดู  วัดไตรภูมิป่าแก้วนั้นตั้งห่างจากฝั่งน้ำในเวลานี้ประมาณ ๖ เส้น  ที่วัดนี้ไม่มีอะไรเหลืออยู่นอกจากเจดีย์ใหญ่องค์หนึ่งกับวิหารหลังหนึ่ง  มีกำแพงแก้วล้อมลาน  เข้าใจว่าเป็นวัดย่อมๆและแต่เดิมเห็นจะอยู่ริมฝั่งน้ำ  แต่ต่อมาสายน้ำเปลี่ยนทาง  ตลิ่งที่ตรงนี้งอกออกไป  และทางวัดมหาธาตุตรงข้ามฟากนั้นกลับพังลงมา  ให้นึกออกเสียดายว่าไม่กลับตรงกันข้ามเสีย  ถ้าวัดนี้พังทลายลงน้ำไปจะไม่เป็นที่น่าเสียดายนัก            วัดไตรภูมิป่าแก้วนั้น ตามพงศาวดารเหนือว่าเป็นวัดที่อยู่พระสงฆราชคณะป่าแก้ว  แต่ดูภูมิฐานของวัดน่าจะเหลวเสียอีก  แต่อาจจะเป็นเพราะผู้นำทางไปผิดก็ได้  คือถูกคาดคั้นจะให้ชี้วัดไตรภูมิป่าแก้วให้ได้  แกก็ชี้ไปเช่นนั้นเอง  การที่จะค้นหาวัดไตรภูมิป่าแก้วน่ากลัวจะไม่เป็นผล  เช่นวัดป่าแก้วกรุงเก่าก็ยังค้นไม่พบเหมือนกัน  เพราะฉะนั้นน่ากลัวป่าแก้วจะไม่ใช่ชื่อวัด  จะเป็นแต่ชื่อของคณะ  และที่เรียกว่าวัดป่าแก้วจะเป็นเช่นเดียวกับเรียกว่าวัดธรรมยุติกา หรือวัดมหานิกาย หรือวัดรามัญฉะนี้กระมัง(๔)          แต่วัดเขาอินทร์เป็นที่ควรไปดู  เดินต่อเข้าไปจากวัดไตรภูมิอีก ๒๐ เส้น  ถึงวัดนี้ตั้งอยู่ในที่เนินเป็น ๒ เนิน  บนเนินด้านใต้ซึ่งเล็กและต่ำกว่าด้านเหนือ  มีอุโบสถยาว ๗ วา ๒ ศอก กว้าง ๔ วา  เสาแปดเหลี่ยมหล้าละคืบ  หน้าอุโบสถมีเป็นฐานก่อด้วยแลง  มีเป็นรูปสี่เหลี่ยมรี กว้าง ๓ วา ๑ คืบ ๔ นิ้ว ยาว ๓ วา ๒ ศอก  มีเสาตั้งขึ้นไปทั้ง ๔ มุม  จึงเดาว่าจะเป็นบุษบกพระหรือศาลารอบอุโบสถ  และฐานนั้นมีกำแพงแก้วกันเป็นลาน            บนเนินด้านเหนือซึ่งเป็นเนินใหญ่  มีวิหารกับพระเจดีย์ใหญ่องค์หนึ่ง  เนินนี้ตัดเป็นลาน ๓ ชั้น  ลดต่ำกว่ากันชั้นละ ๒ สอกเศษ  มีบันไดทำด้วยแลงก้อนใหญ่ๆ  ที่ลานชั้นกลางพบท่อน้ำทำด้วยดินเผาเคลือบทิ้งกระจัดกระจายอยู่หลายท่อน  ทั้งที่ลานชั้นบนก็มีอยู่บ้าง  ท่อเหล่านี่ทำเป็นท่อนๆ  สวมต่อกันเช่นท่อน้ำที่ในพระราชวังกรุงเก่า  ต้นมีปากบาน ปลายเป็นปากห่อ สำหรับสวมลงในต้นท่อที่จะต่อกันนั้น  ท่อเหล่านั้นเขื่องกว่าที่ได้เห็นในวังกรุงเก่า  ลองวัดดูที่กลางลำได้ ๒ ศอกคืบ ๕ นิ้วโดยรอบ  ท่อหนึ่งๆคะเนว่าจะยาวประมาณ ๒ ศอกคืบเศษ  แต่หาท่อนบริบูรณ์ไม่ได้  ท่อนี้เข้าใจว่าใช้สำหรับให้น้ำฝนตกลงจากลานชั้นบนมาลานชั้นกลาง  ลานชั้นกลางนี้กว้าง ๑๒ วา ๒ ศอก ยาว ๒ เส้น ๑๕ วา  บันได้กว้าง ๗ ศอกคืบ  ที่ลานนี้มีเป็นวิหารหรือการเปรียญฐานเป็นแลงกว้าง ๔ วา ยาว ๑๑ วา ๒ ศอก  นอกจากนี้ก็ไม่มีอะไร  ลานชั้นบนกว้าง ๑๘ วา ยาว ๒๙ วา ๒ ศอก  มีกำแพงแก้วหรือพนักที่ขอบทั้ง ๔ ด้าน  พระเจดีย์ใหญ่บนลานนี้เป็นรูประฆังฐาน ๗ วา ๒ ศอกสี่เหลี่ยม            ทางด้านตะวันออกพระเจดีย์นี้มีวิหารเชื่อมติดต่อกับฐาน  วิหารนี้ภายนอกผนังกว้าง ๖ วา ๔ นิ้ว ยาว ๑๖ วา ๒ ศอก  มีเสารูป ๘ เหลี่ยมหน้าละ ๑ คืบ ๔ นิ้ว  บัวปลายเสายังมีเหลืออยู่เสาหนึ่ง  ยังเห็นลายงามดี  แต่ดูท่าทางจวนจะหลุดอยู่แล้ว  ข้าพเจ้าจึงให้ฉายรูปไว้  และได้แนะนำเทศาภิบาลให้แกะออกแล้วเอาไปรักษาไว้เพื่อเป็นตัวอย่าง  ผนังวิหารนั้นมีเป็นช่องลูกกรงตลอด  ที่ยังเหลือบริบูรณ์ดีอยู่หลายห้อง  ผนังหนาคือ ๒ นิ้ว มีประตู ๓ ช่อง  คือประตูใหญ่ด้านตะวันออกช่องหนึ่ง  กับมีประตูย่อมด้านเหนือกับด้านใต้ทางตรงฐานพระประธานด้านละช่อง  ที่ประตูใหญ่ไม้กรอบขาด บานประตูยังอยู่  ทางด้านใต้ก็ยังอยู่  แต่ดูท่าทางจะผุเต็มทีแล้ว  ทางประตูด้านเหนือพังลงเสียก่อนแล้ว  สังเกตดูว่าวัดนี้เป็นวัดสำคัญวัดหนึ่ง  เพราะการก่อสร้างทำด้วยฝีมืออันประณีต  จึงน่าจะเชื่อว่าสมภารคงจะเป็นพระที่ทรงสมณศักดิ์  พงศาวดารเหนือว่าตำแหน่งสมภารวัดเขาอินทร์เป็นพระครูธรรมไตรโลก  แต่พระครูธรรมไตรโลกนั้นว่าเป็นตำแหน่งในคณะขวา  คือคณะวัดมหาธาตุ  พิเคราะห์ดูตามภูมิที่ดูวัดนี้จะขึ้นคณะป่าแก้วฝ่ายซ้าย  คือสังเกตว่าที่ไหนมีพระเป็น ๒ คณะ มักแบ่งกันอยู่คนละฝั่งน้ำ  และที่นี่ก็น่าจะเป็นเช่นเดียวกัน  ถ้าเช่นนั้นแล้วก็น่าจะนึกเดาให้วัดใหญ่นี้เป็นที่อยู่ของพระพนรัตนสังฆราชคณะป่าแก้ว  เพราะนอกจากวัดนี้ก็ไม่มีวัดอะไรที่ใหญ่หรือท่าทางจะเป็นวัดสำคัญยิ่งไปกว่าวัดนี้  แต่อย่างไรๆก็ดี  วัดนี้เป็นวัดสำคัญวัดหนึ่ง  สมควรจะรักษาไว้ต่อไป  นับเป็นที่ ๒ รองวัดมหาธาตุได้(๕)          นอกจากวัดต่างๆยังมีที่ควรไปดูอีกแห่งหนึ่ง  เพราะมีข้อความอ้างถึงในพงศาวดารเหนือ  กล่าวคือแก่งหลวงหรือเรียกตามพงศาวดารเหนือว่าแก่งกลางเมือง  ที่นี้คือที่พงศาวดารเหนือกล่าวว่าพระร่วงไปจมน้ำอันตรธานไป  ที่จริงเป็นแก่งยาวและในฤดูน้ำๆลึกและเชี่ยวมาก  ถ้าตกลงไปในเวลาหน้าน้ำเห็นจะอันตรธานจริง  ในเมื่อเวลาข้าพเจ้าไปดูนั้น  เป็นฤดูแล้งน้ำเพียงแค่เอว  ไปทางเรือขึ้นทางแก่งสัก  แล้วเลยขึ้นไปจนถึงแก่งหลวง  ขาล่องต้องระวังงมาก เพราะร่องน้ำลดเลี้ยวมีศิลาก้อนใหญ่  ถ้าเรือโดยนอาจจะล่มหรือแตกได้  ที่ตรงแก่งหลวงที่ตอนน้ำข้างบนกับข้างล่างต่อกันงามดี  ได้ฉายรูปมาลงไว้ในสมุดนี้ด้วย(๖) .................................................................................................................................................... อธิบายความเพิ่มเติมในตอนที่ ๗          (๑)  ที่เรียกว่าวัดเจ้าจันทร์นี้ตรวจดูต่มา  เห็นว่าเดิมเป็นเทวสถานดังทรงพระราชวินิจฉัยในหนังสือนี้  แต่ได้ความข้อสำคัญเพิ่มขึ้นอีกข้อหนึ่ง  ว่าโบราณสถานที่พวกขอมสร้างมีปรางค์ที่วัดเจ้าจันทร์นี้เป็นที่สุดข้างฝ่ายเหนือ  เป็นหลักฐานให้เห็นว่าในสมัยเมื่อพวกขอมเข้ามาตั้งเมืองหลวงที่เมืองลพบุรี  พวกขอมได้ปกครองขึ้นไปเพียงเมืองเชลียง  หัวเมืองเหนือนนั้นขึ้นไปมอญและลาวปกครองเป็นประเทศราชทั้งนั้น          (๒)  ในศิลาจารึกสุโขทัยสมัยตอนต้นใช้มหาศักราชทั้งนั้น  ถึงตอนปลายมีใช้จุลศักราชบ้าง  เรื่องที่ว่าลบศักราชในพงศาวดารเหนือ  ถ้ามีมูลความจริงก็เห็นจะเป็นการเปลี่ยนใช้จุลศักราชแทนมหาศักราช          อนึ่ง เรื่องชื่อวัดที่เรียกกันในชั้นหลัง เรียกตามราษฎรสมมติทั้งนั้น  เพราะเมืองร้างมาเสียนานนับหลายร้อยปี  ราษฎรไม่มีหลักฐานที่จะรู้ชื่อเดิม  ก็มักเรียกชื่อตามวัตถุที่สังเกตเห็นเป็นสำคัญมีอยู่ในวัดนั้น  เช่นเรียกว่าวัดช้างล้อม วัดเจดีย์เจ็ดแถว เป็นต้น  วัดโคกสิงห์เดิมจะอยู่ที่ไหนก็ตาม  แต่ชื่อน่าจะสมมติกันขึ้นในชั้นหลัง  เพราะมีรูปสิงห์เหลือปรากฏอยู่บนโคก  ซึ่งเคยเป็นฐานพระเจดีย์ หรือโบสถ์วิหารในวัดนั้น          (๓)  เมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๐  ข้าพเจ้าไปตรวจดูทางวัดเขาใหญ่อีกครั้ง ๑  พบพระสถูปเจดีย์มีต่อขึ้นไปบนเขานี้อีกหลายองค์  เป็นพระเจดีย์ขนาดเขื่องๆทำฝีมือดี  ที่เป็นรูปทรงลังกาแท้ก็มี  สันนิษฐานว่าที่เขาใหญ่นี้เห็นจะเป็นที่บรรจุอัฐิธาตุพวกมหาเถรที่มาจากลังกา          (๔)  คำว่าป่าแก้วนั้น  สอบสวนต่อมาได้ความว่าเป็นนามพระสงฆ์นิกาย ๑  ตรงดังพระราชวินิจฉัยในหนังสือนี้  พระสงฆ์นิกายนี้พระมหาเถระในลังกาทวีปองค์ ๑ มีนามว่าวันรัตนมหาเถรเป็นพระอุปัชฌาย์  จึงเรียกนามนิกายตามพระวันรัตนนั้น  แปลเป็นภาษาไทยว่าป่าแก้ว  ที่เรียกว่าวัดไตรภูมิป่าแก้ว  ควรเข้าใจว่าวัดนั้นชื่อไตรภูมิ เป็นที่อยู่ของพระสงฆ์คณะป่าแก้ว  วัดป่าแก้วที่กรุงศรีอยุธยาก็พบแล้ว  คือที่เรียกกันเดี๋ยวนี้ว่าวัดใหญ่ (มีพระสถูปเจดีย์องค์ใหญ่ อยู่ข้างตะวันออกทางรถไฟ) เป็นที่สถิตของสมเด็จพระวันรัตนตำแหน่งสังฆราชนิกายป่าแก้ว  เหตุที่เรียกชื่อวัดว่าวัดไตรภูมิยังพบเค้าเงื่อนอีกทางหนึ่ง  ด้วยพระมหาธรรมราชาพระยาลิไทยอันเสวยราชย์เป็นรัชกาลที่ ๕ ในราชวงศ์พระร่วง ทรงรอบรู้พระไตรปิฎกมาก  โปรดให้คัดความจากคัมภีร์ต่างๆมารวมแต่งหนังสือขึ้นเรื่อง ๑ เรียกว่า "ไตรภูมิ" อธิบายด้วยสวรรคภูมิ มนุษยภูมิ และอบายภูมิ  หนังสือยังปรากฏอยู่ (หอพระสมุดฯพิมพ์แล้ว  เรียกชื่อเรื่องว่า ไตรภูมิพระร่วง) เป็นหนังสือสำนวนเก่าก่อนเรื่องอื่นๆหมด  เว้นแต่ที่จารึกศิลา  และเรื่องไตรภูมินี้นับถือกันถึงเอามาเขียนเป็นรูปภาพที่ผนังโบสถ์สืบมาจนสมัยกรุงรัตนโกสินทร์นี้  วัดไตรภูมิเห็นจะได้ชื่อนั้นเพราะเป็นที่ประชุมแต่งหนังสือไตรภูมิ ต้องเป็นวัดใหญ่          (๕)  วัดเขาอินทร์นี้  น่าจะสันนิษฐานว่าเป็นวัดไตรภูมิป่าแก้วด้วยเป็นวัดใหญ่  แต่ไม่มีหลักฐานอื่นประกอบ  อนึ่งพระพุทธรูปที่เป็นพระประธานวัดเขาอินทร์นี้  พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกโปรดให้เชิญมาประดิษฐานไว้ในพระวิหารวัดพระเชตุพนด้านตะวันออก         (๖)  ที่ตรงแก่งหลวงแต่เดิมเห็นจะเป็นที่ดอน  ด้วยมีปากน้ำยมเลี้ยวไปทางตะวันออกข้างเหนือแก่งหลวง  แล้ววกลงมาข้างใต้  เดี๋ยวนี้เรียกว่าลำน้ำยมเก่า  มีเมืองบางยม เมืองบางขังโบราณตั้งอยู่ริมลำน้ำนี้  แนวลำน้ำยมเก่าผ่านหลังเมืองสวรรคโลกใหม่และเมืองสุโขทัยใหม่  ไปจนถึงบ้านไกร อำเภอกงไกรลาส  จึงมารวมลำน้ำยมใหม่  ส่วนลำน้ำยมใหม่นั้น  ข้าพเจ้าสันนิษฐานว่าเดิมเห็นจะเรียกลำน้ำเชลียง  ยอดน้ำมาแต่ทางเมืองเถิน ผ่านเมืองเชลียงเคียงกับลำน้ำยมใหม่ลงมาจนบ้านไกร  จึงมารวมกัน  สันนิษฐานว่า ณ กาลครั้งหนึ่งในสมัยสุโขทัยเห็นจะขุดคลองเชื่อมลำน้ำยมกับลำน้ำเชลียงให้ใช้เรือได้ถึงกัน  ทีหลังสายน้ำยมมาเดินเสียทางคลองนั้น  ทำให้ลำน้ำยมเดิมตื้นเขิน  และทำให้ลำน้ำเชลียงกลายเป็นลำน้ำยม  จึงได้เรียกกันว่าลำน้ำยมเก่าและลำน้ำยมใหม่มาจนบัดนี้ แก้ไขเมื่อ 17 ต.ค. 49 17:08:30 จากคุณ : กัมม์ - [ 17 ต.ค. 49 16:02:24 ]

ความคิดเห็นที่ 52 ตอนที่ ๘  เมืองสวรรคโลก - สถานที่ห่างเมือง          ยังมีที่อยู่แห่งหนึ่ง ซึ่งมาถึงสวรรคโลกแล้วก็ควรจะไปดู  กล่าวคือเตาทุเรียนที่ทำถ้วยชามสังกโลก  ทางไปจากวัดน้อยที่พักนั้น ๑๙๖ เส้น  เดี๋ยวนี้อยู่ในเขตอำเภอด้ง  ทางที่ไปเดินผ่านเข้าไปในเมืองไปออกประตูด้านเหนือ  ซึ่งเรียกชื่ตามนายเทียนว่าประตูไชยพฤกษ์  ออกจากเมืองไปแล้วเดินเรียบริมฝั่งน้ำยม  มีถนนเก่าไปตลอดทาง มีบ้านช่องไร่นาเรื่อยๆไป  นานๆจะมีเป็นป่าแดงบ้าง  ที่ตั้งเตาทุเรียนก็ไม่ห่างลำน้ำนักมีเป็นเนินเล็กๆอยู่หลายเนิน  นายอำเภอด้งได้ทำที่พักไว้  และมีราษฎรพากันมาดูพวกที่ไปนั้นเป็นอันมาก  มีผู้หญิงเกล้าผมสูงปนอยู่หลายคน  นายอำเภอได้จัดการขุดเครื่องถ้วยชามและกระปุกขึ้นมาไว้ได้มาก  ที่เป็นสังกโลกคือพื้นขาวมีรอยร้าวนั้นมาก  แต่ที่เป็นอย่างอื่นๆก็คือเขียวไข่กา  ทั้งเกลี้ยงทั้งมีลายโปนพื้นขาวลายดำเป็นดอกไม้หรือนกก็มี เป็นตุ๊กตารูปสัตว์ก็มี  นอกจากชามจานและภาชนะใช้ในบ้านมีกระเบื้องเคลือบ  บราลีและศีรษะมังกรเคลือบขาวเป็นพื้น  จะหากระเบื้องเคลือบสีสักแผ่นไม่พบเลย            เมื่อได้พักและเลี้ยงอาหารกันแล้ว  พวกที่ไปด้วยกันได้ไปดูให้เขาขุดหาชิ้น  และได้ลงมือขุดเองบ้าง  แต่ก็ไม่พบชิ้นดีๆเลย  ซึ่งไม่สู้น่าประหลาดใจนัก  เพราะประการหนึ่งชิ้นที่ไม่เสียเขาก็คงไม่ทิ้งไว้  อีกประการหนึ่งคนที่ได้มาก่อนๆนี้ก็ได้มาขุดเก็บกันไปเสียมากแล้ว  ที่ยังเหลืออยู่ที่แต่ชิ้นที่แตกหรือติดกันเป็นพวงๆแกะหลุดจากกันไม่ได้  เตาที่เผานั้นก่อด้วยอิฐ  ชิ้นที่ขุดๆได้นั้นไม่ใช่ขุดได้ในเตา  ได้ในที่นอกๆมาก  และบางทีต้องขุดลงไปเป็นบ่อลึกถึง ๕ ศอก ๖ ศอก จึงจะพบ  เข้าใจว่าเดิมชิ้นเหล่านี้คงจะทิ้งเกลื่อนกลาดอยู่เฉยๆ แล้วจึงได้มีดินมาถมทับขึ้น          เตาทุเรียนนี้มีปัญหาเกี่ยวข้องที่ตอบยากๆอยู่หลายข้อ  ข้อหนึ่งชื่อที่เรียกว่าเตาทุเรียนนั้นมาจากอะไร  นายเทียนว่าเป็นชื่อของจีนผู้ที่มาเป็นครูสอนทำถ้วยชาม  แต่จีนชื่อทุเรียนก็ยังไม่เคยได้ยินเลย  และอย่างไรๆก็ไม่มีหลักฐาน  ของควรเชื่อได้อย่างหนึ่งคือจีนคงจะได้มาเป็นครูจริงในชั้นต้น  แต่ต่อมาไทยเราก็คงทำเป็น  ข้อนี้นำปัญหามาอีกข้อหนึ่งคือได้เลิกทำชิ้นสังกโลกมาเสียเมื่อไร  แต่เหตุที่เลิกไปนั้นน่าจะเดาได้คือเป็นเพราะเรื่องเทครัวกันไปเทครัวกันมาหลายทบหลายทอดนักนั้นเอง  การทำชิ้นสังกโลกจึงเสื่อมและวิชาจึงเลยสูญ  ยังมีปัญหาอีกข้อหนึ่งคือชิ้นสังกโลกที่ร้าวไปทั้งตัวเช่นนั้นร้าวเองหรือตั้งจะทำให้ร้าว  ปัญหาข้อนี้ผู้ที่ชำนาญในทางกิมตึ๋งอาจตอบได้ดีกว่าผู้ชำนาญทางโบราณคดีกระมัง(๑)           อนึ่ง ในระหว่างเวลาที่อยู่สวรรคโลกนั้น  ข้าพเจ้าได้ไปเที่ยวที่เมืองใหม่วันหนึ่ง  ทางไปออกจากวัดน้อยตัดข้ามแหลมไป  จนออกถนนที่เลียบไปตามริมฝั่งน้ำแม่ยมฝั่งขวา  ที่ตรงนี้ลำน้ำหักมากจนที่วัดน้อยเกือบเป็นเกาะ  เมื่อเวลาอยู่ ณ ที่พักเห็นแม่น้ำไหลไปทางตะวันออกไปวกกลับที่วัดมหาธาตุ  แล้วก็คดเคี้ยวไปเป็นหลายครั้ง  ถนนที่ไปเมืองใหม่ก็ลดเลี้ยวไปตามรูปแม่น้ำ  เพราะตัดเลียบไปตามฝั่งขวาตลอดมีที่ตัดแหลม  อยู่แห่งหนึ่งหรือสองแห่งเท่านั้น  รวมทางแต่ที่วัดน้อยไปถึงตลาดเมืองใหม่ ๓๘๐ เส้น  มีบ้านเรือนตั้งอยู่ติดๆกันไปตลอดแต่เมืองเก่าถึงเมืองใหม่  ที่ตำบลบ้านวังไม้ขอน  ซึ่งอยู่ตรงข้ามฟากกับที่ว่าการเมือง  มีตลาดจีนมีร้านตั้งติดๆกันมากทั้ง ๒ ข้างถนน  แต่เป็นร้านเล็กๆโดยมาก  ข้ามฟากไปฝั่งซ้ายทางสะพานเรือกชั่วคราวซึ่งทำข้ามลำน้ำ  ตรงนี้มีหาดยาวออกมาเหมือนที่เมืองสุโขทัยใหม่  จอดแพไม่ได้เลย  แต่บนฝั่งมีบ้านช่องแน่นหนากว่าที่บ้านธานี          ในห้องรับแขก ณ ที่ว่าการเมืองมีของโบราณอยู่บ้าง  แต่น้อยชิ้นนัก  รูปพระร่วงพระลือก็อยู่ที่นี้  รูปทั้งสองนี้หล่อพิมพ์เดียวกัน  เป็นพระพุทธรูปยืนห้ามสมุทร  บนพระเศียรมีอะไรเหมือนฝาชีครอบอยู่  ซึ่งเข้าใจว่าคงตั้งใจจะทำเป็นชฎาเทริดแต่ไม่เป็นรูปเป็นร่างเลย  ตามพงศาวดารกรุงเก่ามีข้อความปรากฏอยู่ว่า  สมเด็จพระนเรศวรเป็นเจ้าเมื่อได้เมืองสวรรคโลกแล้ว  ได้โปรดให้เชิญรูปพระร่วงพระลือซึ่งรจนาด้วยงาช้างเผือกงาสีดำนั้นไปเมืองพิษณุโลกด้วย  เพราะฉะนั้นต้องเข้าใจว่ารูปทั้งสองที่เห็นอยู่ ณ ที่ว่าการเมืองนั้น  เป็นรูปหล่อจำลองขึ้นภายหลัง  ผู้ที่ให้การให้หล่อคงจะจำรูปร่างพระร่วงพระลือของเดิมได้ไม่ใคร่แม่นยำนัก  และซ้ำจะไม่เป็นช่างเสียเลยด้วย  จึงให้การให้หล่อรูปจำลองที่เลวถึงปานนั้น            นอกจากรูปพระร่วงพระลือนั้น  ในห้องรับแขกยังมีชิ้นพอดูได้อีกชิ้นหนึ่งคือแผ่นศิลามีลายสลักทั้งสองหน้า  หน้าหนึ่งเป็นรูปพระมารวิชัยสถิตโพธิบัลลังก์  อีกหน้าหนึ่งเป็นรูปราชสีห์เผ่นคู่หนึ่ง  ถามได้ความว่าพระพิษณุสงครามผู้รั้งราชการคนก่อนไปได้มาไว้  แต่จะได้มาจากแห่งหนตำบลใดก็ไม่ปรากฏ  กับได้ความต่อไปว่าเมื่อพระพิษณุไปได้เอาไปเสียด้วย  เพราะถือว่าเป็นของส่วนตัว  คงทิ้งไว้ให้แต่เล็กน้อย  ซึ่งน่าเสียดายอยู่บ้าง          แต่ในที่ว่าการนี้  ยังมีชิ้นสำคัญอยู่ชิ้นหนึ่ง  ซึ่งไม่ได้อยู่ภายในห้องรับแขก  กล่าวคือเพดานห้องใต้พระปรางค์พระบรมธาตุเมืองสวรรคโลก  เพดานนี้ตกลงมาจากเสาที่รับอยู่  จงได้ยกมาไว้ ณ ที่ว่าการเพื่อรักษาไว้  เพดานนั้นทำด้วยไม้ปลู มีลายสลักปิดทอง ลายกลางเป็นดอกบัวธรรมจักร  มีลายมุมประกอบ  วัดในร่วมลายได้ ๒ ศอกคืบสี่เหลี่ยม  มีริมไม้เปล่าๆยื่นพ้นลายออกมาอีก ๒ นิ้วกึ่ง  เส้นศูนย์กลางวงดอกบัววัดได้ ๒ ศอก  ลายงามดีนัก  ดังปรากฏอยู่ในรูปที่ข้าพจ้าได้ฉายและพิมพ์ลงไว้ในสมุดเล่มนี้ด้วยแล้ว          ส่วนสถานที่ราชการต่างๆนั้น  ไม่จำเป็นจะต้องกล่าวอธิบายในที่นี้  เพราะไม่แปลกไปกว่าที่อื่นมากนัก  และตลาดก็ไม่มีอะไรจะซื้อที่แปลกไปกว่าที่จะหาได้ในกรุงเทพฯ          มีปัญหาอยู่ข้อหนึ่งที่ข้าพเจ้าจะอดถามไม่ได้  คือเหตุไรจึงไปตั้งเมืองใหม่อยู่ ณ ที่ตั้งอยู่เดี๋ยวนี้  อย่างเมืองสุโขทัยใหม่จะตั้งที่เมืองธานีนั้นพอเข้าใจได้  เพราะที่เมืองเก่ากันดารนัก  ห่างจากแม่น้ำถึง ๓๐๐ เส้น  และผู้คนก็ไปมามากอยู่ที่บ้านธานี  แต่ที่สวรรคโลกดูไม่เป็นเช่นนั้น  ที่หมู่บ้านซึ่งเรียกว่าบ้านเมืองเก่า  บัดนี้มีบ้านเรือนอยู่หนาแน่น  น้ำก็ไม่อัตคัดเลย  ข้าพเจ้ากลับจะเห็นทำเลดีกว่าที่บ้างวังไม้ขอนที่ตั้งเมืองใหม่นั้นเสียอีก  วัดวาอารามทางเมืองเก่าก็มีอยู่มาก  พระครูเจ้าคณะเมืองก็อยู่ทางเมืองเก่า  เรือนของผู้ดูการล่องซุงของบริษัทอีสเอเชียติกก็ตั้งอยู่แถบเมืองเก่า  ถ้าไม่เป็นที่เหมาะสมและสะดวกสบายเขาคงไม่ไปตั้งอยู่ทางนั้น  การอยู่เมืองเก่าจะมีข้อลำบากอยู่ก็การที่จะต้องไปตลาดไกลเท่านั้น  แต่ตลาดที่พวกจีนไปตั้งอยู่ที่ตำบลบ้างวังไม้ขอนนั้น  ก็ดูไม่เป็นเหย้าเรือนมั่งคงถาวรอะไรนัก  ดูเหมือนว่าถ้าแม้สถานที่ราชการไปตั้งอยู่ที่นั้นตลาดจึ่งยังคงอยู่  ถ้าย้ายสถานที่ราชการไปแห่งอื่นดูเหมือนตลาดจะยกตามไปได้  แต่เรื่องนี้ข้าพเจ้ารู้สึกว่าพูดนอกประเด็นไป  เพราะความตั้งใจของข้าพเจ้ามีอยู่เพียงแต่จะเล่าถึงโบราณสถานและวัตถุที่ได้เห็นในเมืองสวรรคโลกเท่านั้น  แต่ที่ข้าพเจ้าพูดนั้นก็เพราะมีความรู้สึกอยู่ว่า  ถ้าแม้เจ้าเมืองกรมการไปอยู่ใกล้ๆเมืองเก่าก็จะได้มีเวลาตรวจตราโบราณสถานและวัตถุ  ดำริจัดการรักษาที่และสิ่งที่ควรรักษาไว้เพื่อเป็นเกียรติยศแห่งบ้านเมืองของเราให้ถาวรต่อไปได้อีกบ้างเท่านั้น          ข้อความที่จะพึงกล่าวในเรื่องเมืองสวรรคโลกเป็นอันจบในตอนนี้  ข้าพเจ้ารู้สึกว่าการตรวจค้นสถานที่ต่างๆทำไม่ได้ด้วยความสะดวกใจเหมือนเช่นที่เมืองสุโขทัย  เพราะไม่มีหลักฐานมั่นเช่นที่โน้น  ต้องใช้การเดามาก  และเมื่อใช้การเดามากทางที่จะพลาดพลั้งก็ย่อมมีมากขึ้นเป็นธรรมดา  แต่อย่างไรๆก็ดี  ตามที่ข้าพเจ้าได้ตรวจค้นไว้ได้บ้างแล้วนี้  หวังในว่าจะพอเป็นทางให้ผู้ที่จะได้ขึ้นไปดูสถานเหล่านั้นในกาลเบื้องหน้า  ดำริและพิจารณาให้ดีขึ้นกว่าที่ข้าพเจ้าได้มีโอกาสกระทำไว้แล้วครั้งนี้ .................................................................................................................................................... อธิบายความเพิ่มเติมในตอนที่ ๘        (๑)  เรื่องเครื่องสังกโลกโบราณ  มีเตาที่ทำทั้งที่เมืองสวรรคโลก เมืองสุโขทัย และเมืองพิษณุโลก  แต่ของที่ทำ ๓ แห่งนี้ผิดกัน  ที่เมืองพิษณุโลกทำ ณ ตำบลซึ่งเรียกกันในทม้องถิ่นว่า บ้านเต่าหาย (ผู้แต่งเรื่องพงศาวดารเหนือเหยียดต่อไปว่า บ้านปะขาวหาย  หมายความว่า พระอินทร์ที่แปลงเป็นปะขาวทาช่วยหล่อพระพุทธชินราชอันตรธานไปที่ตรงนั้น) คือบ้านเตาไห  แต่โบราณสิ่งของที่ทำแห่งนี้เป็นเนื้อดินรมผิวให้ดำไม่เคลือบ  เตาที่เมืองสุโขทัยซึ่งทรงพรรณนามาในพระราชนิพนธ์  ของที่ทำด้วยหินฟันม้า เนื้อหยาบ เคลื่อบก็ยาก  เช่นตุ่มใหญ่เรียกว่าตุ่มสุโขทัยเป็นตัวอย่าง  คล้ายกับเครื่องเคลือบทำทางเมืองเขมรในสมัยเดียวกัน  ที่เมืองสวรรคโลกนั้นมีเตาตั้งทำ ๒ ตำบล  คือเตาทุเรียนที่ทรงพรรณนาในพระราชนิพนธ์เตา ๑  เตาใต้ลงมาอยู่ตอนใกล้เมืองอีกตำบล ๑  ของทำที่เมืองสวรรคโลก เนื้อหินฟันม้าที่ปั้นและน้ำเคลือบดีกว่าแห่งอื่นๆทั้งหมด            สันนิษฐานเรื่องตำนานเครื่องสังกโลกว่าจะมีมาดังนี้  คือคำว่า "สัง" นั้น มาจากคำ "ซ้อง" ภาษาจีน  เป็นนามราชวงศ์ซึ่งครองประเทศจีนระหว่าง พ.ศ. ๑๕๐๓ จน พ.ศ. ๑๘๑๙  เหตุด้วยเครื่องเคลือบสีเทาอย่างนี้เกิดมีขึ้นในเมืองจีนสมัยราชวงศ์ซ้อง  ทุกวันนี้ฝรั่งก็ยังเรียกว่าของสมัยราชวงศ์ซ้อง  ญี่ปุ่นเรียกซ้องโกลก  คำว่า โกลก หรือ กโลก เป็นคำเดียวกัน  แต่ยังสืบไม่ได้ความว่าแปลว่ากระไร  ชื่อเมืองสวรรคโลกน่าจะมาแต่คำว่าสังกโลกนี้เอง  ส่วนเรื่องตำนานนั้น  คือเมื่อราว พ.ศ. ๑๗๒๐ พวกมงโกลปราบประเทศจีนจะเอาไว้ในอำนาจ  มีจีนบางจำพวกพากันหนีมาทางเมืองเขมรและเมืองไทย  พวกทำถ้วยชามหนีมาในคราวนั้นคงมาตั้งทำที่เมืองเขมรบ้าง  ที่มาอาศัยเมืองไทยก็มาตั้งทำที่เมืองไทย  พวกหนึ่งมาอยู่แขวงเมืองพิษณุโลก  อีกพวกหนึ่งมาอยู่ในแขวงเมืองสุโขทัย  อีกพวกหนึ่งอยู่เมืองสวรรคโลก  ดินสำหรับปั้นเครื่องถ้วยชามที่เมืองสวรรคโลกเนื้อดีกว่าแห่งอื่น (บางทีจะเป็นเพราะพระเจ้ารามคำแหงมหาราชเสด็จไปเมืองจีน  จะไปได้ช่างฝีมือดีมาด้วย) เครื่องสังกโลกที่เมืองสวรรคโลกจงทำได้ดี  และเลยเป็นที่ทำใหญ่โตจำหน่ายเครื่องสังกโลกเป็นสินค้าไปถึงประเทศอื่นใกล้เคียง  แต่อายุของการทำเครื่องสังกโลกในเมืองไทยเห็นจะทำอยู่ไม่กว่า ๑๐๐ ปี  อย่างช้าก็เพียงรัชกาลสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ  ที่ต้องเลิกเพราะเกิดสงครามกับเชียงใหม่  ดังทรงตั้งพระราชวิจารณ์ไว้ในหนังสือนี้ แก้ไขเมื่อ 18 ต.ค. 49 11:07:50 จากคุณ : กัมม์ - [ 18 ต.ค. 49 10:28:52 ]

ความคิดเห็นที่ 53 มีเตาทุเรียงเกาะน้อยที่กรมศิลป์ขุดแต่งโชว์อยู่ ๒ เตา มีหลังคาคลุม นี่เป็นภาพเตาทุเรียงด้านติดถนน ส่วนอีกเตาอยู่ด้านตะวันตกจากถนน เป็นภาพไปเที่ยวชุดมีนา ๓๖ กำลังอยู่ในเตาครับ จากคุณ : NickyNick - [ 18 ต.ค. 49 14:08:27 ]

ความคิดเห็นที่ 54 ตามอ่านดู สมัยร.๖ เขาก็เรียกเตาทุเรียน มาเรียกเตาทุเรียงกันเป็นสากลเมื่อไรไม่รู้ นี่เป็นภาพหน้าเตา ดูท่านขุนฯ กันให้ชัดขึ้นอีกหน่อย จากคุณ : NickyNick - [ 18 ต.ค. 49 14:12:06 ]

ความคิดเห็นที่ 55 สวัสดีครับพี่นิค   ซมเสียหลายวัน  ถึงได้เข้ามาทักทาย ขอบพระคุณสำหรับรูปสวยๆนะครับ ดูลักษณะของพี่แล้ว  บอกได้เลยว่า พี่ยังเป็นทหารอยู่  ดูมีระเบียบวินัย เป็นทหารแล้วก็เป็นจนตายนั้นแหละครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 21 ต.ค. 49 08:16:48 ]

ความคิดเห็นที่ 56 ขอบคุณครับสำหรับคำชม แต่ขณะนั้น ซ่อนรูป หน่อยนะ จากคุณ : NickyNick - [ 21 ต.ค. 49 09:57:11 ]

ความคิดเห็นที่ 57 เอท่านเป็นป่วยไข้              ใดฤา คงจะเมื่อยนิ้วมือ                ปลกเปลี้ย การนอนพักผ่อนคือ            โอสถ กินแต่ของหอเจี้ย                ตื่นฟื้นคืนพลัง หลายที่มีน้ำท่วม                  ถึงคอ ทุกข์โศกโรคเคราะห์หนอ       ซัดให้ แต่เราท่วมงานนอ                ล้นเอ่อ มาแวะคราว่างไซร้                อย่าได้ลืมกัน แก้ไขเมื่อ 24 ต.ค. 49 08:19:07 จากคุณ : จำปูน (อ่างหยก) - [ 21 ต.ค. 49 22:56:46 ]

ความคิดเห็นที่ 58 มีเรื่องแปลกๆจะเล่าให้ฟังครับ ท่านจำปูน          เรื่องอัศจรรย์เล่าให้              ท่านฟัง     ซมอยู่หลายวันยัง                     เจ็บไข้     ยาจีนฝรั่งเรื้อรัง                        หลายชุด     ก้มกราบพระปิยะไซร้                โรคร้ายทุเลา ฯ วันนี้พอจะมีแรงตามกระบวนเสด็จเสียที  เราจะกลับกันแล้ว จากคุณ : กัมม์ - [ 24 ต.ค. 49 08:11:03 ]

ความคิดเห็นที่ 59 บารมีพระปิยะเจ้า               อัศจรรย์ ทุกข์โรคร้ายหายพลัน         ปลิดทิ้ง พระกรุณาอนันต์                เสมอทั่ว  ไทยแฮ กราบพระรูปบนหิ้ง             ซาบซึ้งถึงพระคุณ แก้ไขเมื่อ 24 ต.ค. 49 08:32:11 จากคุณ : จำปูน (อ่างหยก) - [ 24 ต.ค. 49 08:30:38 ]

ความคิดเห็นที่ 60 แผ่นดินทอง - เที่ยวเมืองพระร่วง ตอนที่ ๔  ระยะทางเสด็จกลับ อุตรดิตถ์ ลับแล ทุ่งยั้ง พิชัย พิษณุโลก สระหลวง http://www.pantip.com/cafe/library/topic/K4818414/K4818414.html จากคุณ : กัมม์ - [ 24 ต.ค. 49 09:31:25 ]

ความคิดเห็นที่ 61 สวัสดีครับ คุณ จำปูน อาจเป็นเหตุบังเอิญจนเหลือเชื่อ   ก่อนหน้านั้นกินข้าวยังแทบแย่  ไม่ได้กินอะไรเลยนอกจากข้าวต้ม เมื่อวานพอดูข่าวเห็นเขาถวายบังคมพระบรมรูปก็ยกมือไหว้ตามเขาอยู่หน้าทีวี พักเดี๋ยวอาการเจ็บคอก็หายไปเฉยๆ  ลุกขึ้นไปค้นหาของกินซะเต็มที่ แม่ถามว่า "อะไรว่ะ"  ตอบว่า "ไม่รู้เหมือนกัน" อาจเป็นเพราะฤทธิ์ยาจีนยาฝรั่งที่กินมาหลายชุด  มาประจวบเหมาะตรงนี้ก็ได้ครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 24 ต.ค. 49 09:45:22 ]