นะโมตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
พร้อมด้วยพระสัทธรรมและหมู่พระอริยสงฆเจ้า
======================================================
สวัสดีครับเพื่อนๆชาวห้องศาสนา วันนี้เป็นกระทู้ตอนที่ ๖ นะครับ
เมื่อวานนี้ ได้ยกคำอธิบายมาแสดงไว้ให้เห็นว่า โลภมูลจิต ๘ นั้น
มีความแตกต่างกันเพราะ สิ่งที่เกิดขึ้น ๓ คู่ ได้แก่
สัม - วิป โส - อุ อสํ - สสํ
วันนี้ จะได้ยกคำอธิบาย เรื่อง ๒ คู่แรก จาก คู่มืออภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉทที่ ๑ มาแสดงไว้ดังต่อไปนี้นะครับ
โลภสหคตจิต ๘ ดวงนี้ มีสิ่งที่ควรทำความเข้าใจอยู่ ๓ คู่ คือ
คู่ที่ ๑ โส - อุ
โส (ย่อจาก) โสมนสฺสสหคตํ
อุ (ย่อจาก) อุเปกขาสสคตํ
โสมนสฺสสหคตํ แปลว่า เกิดพร้อมด้วยความดีใจนั้นต้องถึงกับมีปีติ คือ ความอิ่มเอิบใจด้วย
อุเปกขาสหคตํ แปลว่า เกิดพร้อมด้วยความเฉย ๆ มีความหมายว่าดีใจเพียงนิดหน่อยเพียงเล็กน้อย ไม่ถึงกับปลื้มปีติอิ่มเอิบใจด้วยเลย
ทั้งโสมนัสและอุเบกขา เป็นเวทนา ซึ่งเวทนาทั้งหมดนั้นมี ๕ คือสุขเวทนา ทุกขเวทนา โสมนัสเวทนา โทมนัสเวทนา และอุเบกขาเวทนา แต่ในโลภมูลจิตนี้ มีเวทนาได้เพียง ๒ คือ โสมนัสและอุเบกขาเท่านั้น
คู่ที่ ๒ สัม วิป
สัม (ย่อจาก) ทิฏฺฐิคตสมฺปยุตฺตํ (ประกอบด้วยความเห็นผิด)
วิป (ย่อจาก) ทิฏฺฐิคตวิปฺปยุตฺตํ (ไม่ประกอบด้วยความเห็นผิด)
คำว่า ทิฏฺฐิ แปลตามพยัญชนะ คือ ตามศัพท์ ก็แปลว่า ความเห็น ไม่เจาะจงว่าเป็นความเห็นผิดหรือ
ความเห็นที่ถูกต้องตามสภาพความเป็นจริง แต่โดยอรรถ คือตามความหมายแห่งธรรมแล้ว ถ้าใช้ลอยๆ ว่า
ทิฏฐิ เฉยๆ ก็หมายถึงว่าเป็น มิจฉาทิฏฐิ คือ ความเห็นผิดเสมอไป (เว้นไว้แต่ในที่ใดบ่งบอกว่าเป็น สัมมาทิฏฐิ
หรือ ทิฏฐิวิสุทธิ จึงมีความหมายว่าเป็นความเห็นชอบ เห็นถูกต้องตามสภาพแห่งความเป็นจริง)
ทิฏฐิคตสัมปยุตต ในโลภมูลจิตนี้ จึงหมายถึงว่าประกอบด้วยมิจฉาทิฏฐิโดยตรงทีดียว เช่นเห็นผิดว่า บาปไม่มีผลแห่งการทำบาปไม่มี ลักทรัพย์เขา ปล้นทรัพย์เขา ถ้าไม่ถูกจับติดคุก ก็ไม่ต้องตกนรกหมกไหม้ที่ไหนเลย ดังนี้เป็นต้น มีโมหะคือไม่รู้ว่าทำเช่นนั้นจะต้องตกนรกแล้ว ยังมีทิฏฐิคือ อวดรู้ว่า ไม่มีนรกที่จะต้องตกไปอีกด้วย ผู้ที่เห็นผิดเช่นนี้ย่อมได้รับทุกข์รับโทษหนักมากเป็นธรรมดา เพราะย่อมกระทำลงด้วยความมาดหมายและมุ่งมั่นอย่างเต็มที่ ไม่มีความยับยั้งชั่งใจประการใดๆ เลย บางทีก็ถึงกับทำเย้ยให้ดูว่านี่ไงล่ะ ไม่เห็นตกนรกด้วยซ้ำไป
ส่วน ทิฏฺฐิคตวิปฺปยุตฺต หมายเพียงว่า ไม่ประกอบด้วยความเห็นผิดเท่านั้น จะต้องมีความเห็นถูกด้วยหรือไม่นั้น ไม่ได้กล่าวถึง กล่าวอีกนัยหนึ่งว่าทำไปโดยไม่รู้ แต่ไม่ถึงกับอวดรู้อีกด้วย โทษทัณฑ์ก็ย่อมเบาหน่อย
วันนี้จะขอแสดงไว้ เพียงแค่สองคู่แรกก่อนนะครับ แล้ววันพรุ่งนี้จะมาแสดงในส่วนถัดไปอีกทีครับ
อภิธรรม(วันละ3นาที)ที่พันทิพ - ตอนที่ 6 - โสมนัสสสหคตัง, ทิฏฐิคตสัมปยุต
