นะโมตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
พร้อมด้วยพระสัทธรรมและหมู่พระอริยสงฆเจ้า
======================================================
สวัสดีครับเพื่อนๆผู้อ่านทุกท่าน วันนี้ก็จะได้ขึ้นเรื่อง โทสะมูลจิต ๒ นะครับ
จะขอยกคำอธิบายจาก คู่มือ อภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉทที่ ๑ มาแสดงถึง
ความหมายของ โทสมูลจิต และเหตุให้เกิดโทสะหรือปฏิฆะ ดังต่อไปนี้ครับ
---------------------------------------------------------------------
โทสมูลจิต
โทสมูลจิต เป็นจิตทีมีความโกรธความเกลียดเป็นมูลเหตุ หรือเป็นจิตที่มีโทสะเป็นตัวนำ
หรือจะเรียกว่า ปฏิฆจิต คือจิตที่กระทบกระทั่งอารมณ์ที่ไม่ชอบก็ได้
และเหตุให้เกิดโทสะหรือปฏิฆะ มี ๕ ประการ ได้แก่
๑. โทสชฺฌาสยตา - มีอัธยาศัยเป็นคนมักโกรธ
๒. อคมฺภีรปกติตา - มีความคิดไม่สุขุม
๓. อปฺปสุตตา - มีการศึกษา(สุตะ)น้อย
๔. อนิฏฺฐารมฺมณสมาโยโค - ได้ประสบกับอารมณ์ที่ไม่ดี
๕. อาฆาตวตฺถุสมาโยโค - ได้ประสบอาฆาตวัตถุ ๑๐ ประการ
อาฆาตวัตถุ ๑๐ ประการ คือ
๑. อาฆาตเขาโดยคิดว่า ได้ทำ ความเสื่อมเสียแก่เรา
๒. อาฆาตเขาโดยคิดว่า กำลังทำ ความเสื่อมเสียแก่เรา
๓. อาฆาตเขาโดยคิดว่า จักทำ ความเสื่อมเสียแก่เรา
๔. อาฆาตเขาโดยคิดว่า ได้ทำ ความเสื่อมเสียแก่ผู้ที่เรารักเราชอบ
๕. อาฆาตเขาโดยคิดว่า กำลังทำ ความเสื่อมเสียแก่ผู้ที่เรารักเราชอบ
๖. อาฆาตเขาโดยคิดว่า จักทำ ความเสื่อมเสียแก่ผู้ที่เรารักเราชอบ
๗. อาฆาตเขาโดยคิดว่า ได้ทำ ทำคุณทำประโยชน์แก่ผู้ที่เราเกลียดเราชัง
๘. อาฆาตเขาโดยคิดว่า กำลังทำ ทำคุณทำประโยชน์แก่ผู้ที่เราเกลียดเราชัง
๙. อาฆาตเขาโดยคิดว่า จักทำ ทำคุณทำประโยชน์แก่ผู้ที่เราเกลียดเราชัง
๑๐. ความอาฆาตเกิดขึ้นในฐานะอันไม่สมควร เช่น เกิดโกรธขึ้นเมื่อสะดุดตอไม้หรือเหยียบหนาม เป็นต้น
-------------------------------------------------------------------
โทสมูลจิต หรือ ปฏิฆจิต มี ๒ ดวง คือ
๑. โทมนสฺสสหคตํ ปฏิฆสมฺปยุตฺตํ อสงฺขาริกํ
จิตเกิดพร้อมด้วยความเสียใจ ประกอบด้วยความโกรธ เกิดขึ้นเองโดยไม่มีสิ่งชักชวน
๒. โทมนสฺสสหคตํ ปฏิฆสมฺปยุตฺตํ สสงฺขาริกํ
จิตเกิดพร้อมด้วยความเสียใจ ประกอบด้วยความโกรธ เกิดขึ้นโดยมีสิ่งชักชวน
-------------------------------------------------------------------
วันนี้ก็จะได้ยกคำอธิบายมาแสดงไว้เพียงเท่านี้ก่อนนะครับ และวันพรุ่งนี้ก็จะได้มาอธิบายขยายความต่อใน
รายละเอียดของ โทสมูลจิตทั้ง ๒ นี้ อีกทีหนึ่งครับ
อภิธรรม(วันละ3นาที)ที่พันทิพ - ตอนที่ 10 - โทสมูลจิต ๒
