นะโมตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
พร้อมด้วยพระสัทธรรมและหมู่พระอริยสงฆเจ้า
======================================================
สวัสดีครับเพื่อนๆผู้อ่านทุกท่าน
เมื่อวานนี้ได้สนทนากันถึงเรื่อง โทสมูลจิต หรือ ปฏิฆจิต ซึ่งมี ๒ ดวง
วันนี้จะได้แสดงต่อถึงรายละเอียด โดยยกคำอธิบายจาก คู่มืออภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉทที่ ๑ มาแสดงไว้ดังต่อไปนี้นะครับ
โทสจิต ๒ ดวงนี้ มีสิ่งที่ควรทำความเข้าใจบางประการ คือ
โทมนสฺสสหคตํ แปลว่า เกิดพร้อมด้วยความเสียใจ ความเสียใจ
คือ โทมนัสนี้ เป็นเวทนา ชื่อว่า โทมนัสเวทนา เป็นเวทนา ๑ ในเวทนา ๕
โทมนัสเวทนานี้ เกิดได้พร้อมกับโทสจิต ๒ ดวงนี้เท่านั้นเอง จะเกิดพร้อมกับจิตอื่นใดหาได้ไม่
ปฏิฆสมฺปยุตฺตํ แปลว่า ประกอบด้วยความโกรธ
ปฏิฆะ ความโกรธนั้น องค์ธรรม (ส่วนของธรรม) ก็ได้แก่ โทสเจตสิก
ปฏิฆะ หรือ โทสะนี้จะต้องเกิดพร้อมกับโทมนัสเวทนาจะเกิดพร้อมกับเวทนาอื่นใด หาได้ไม่
ตามที่กล่าวมานี้จะเห็นได้ว่า โทมนัสเป็นเวทนาเจตสิกมีลักษณะเสวยอารมณ์ที่ไม่ดีกล่าวโดยขันธ์ ๕ ก็เป็นเวทนาขันธ์
ส่วนปฏิฆะเป็นโทสเจตสิกมีลักษณะดุร้าย หยาบคาย กล่าวโดยขันธ์ ๕ ก็เป็น สังขารขันธ์ ซึ่งแตกต่างกันอยู่
ถึงกระนั้นโทมนัสเวทนาก็จะต้องเกิดกับปฏิฆะเสมอ เพราะเป็นธรรมที่จะต้องเกิดร่วมกัน
------------------------------------------------------
ส่วน อสังขาริก และสสังขาริก แห่งปฏิฆจิตนี้ ก็มีความหมายเป็นทำนองเดียวกันกับ อสังขาริก และสสังขาริก แห่งโลภมูลจิตนั่นเอง
อนึ่ง ที่โทสจิตไม่มีทิฏฐิคตสัมปยุตต คือไม่มีความเห็นผิดประกอบด้วยนั้น
เพราะโทสจิตมีอารมณ์อัน ไม่พึงใจไม่ชอบใจ
แต่ทิฏฐิความเห็นผิดนั้น เป็นที่พอใจติดใจ ในอารมณ์นั้น
ความไม่พึงใจไม่ชอบใจ จะเกิดพร้อมกับความติดใจชอบใจในขณะเดียวกันไม่ได้
ดังนั้นโทสจิตจึงไม่มีทิฏฐิประกอบด้วย
เรื่องโทสมูลจิต ๒ ก็จะจบไว้เพียงเท่านี้ และวันพรุ่งนี้ก็จะเป็นเรื่อง โมหมูลจิต ๒ นะครับ
แก้ไขเมื่อ 02 มี.ค. 55 19:13:46
แก้ไขเมื่อ 02 มี.ค. 55 18:49:28
อภิธรรม(วันละ3นาที)ที่พันทิพ - ตอนที่ 11 - โทสมูลจิต ๒ - เกิดขึ้นพร้อมด้วยโทมนัส, ประกอบด้วยปฏิฆะ
